Nhà thơ Hoa Mai: "Nguồn sáng từ thế giới tuổi thơ"

Viết nhiều thể loại, ra nhiều sách, nhưnggần đây nhà thơ Hoa Mai (Hội Nhà văn TP.HCM) mớiviết thơ thiếu nhi. Thơ chị được yêu mến bởi sự trong sáng, hồn nhiên, quan sát tinh tế thế giới trẻ thơ và đẹp về nghệ thuật, câu chữ.

Tập thơ thiếu nhi thứ hai Hoa thơm tay bé vừa phát hành đã bán hết, đang dự định tái bản, là một bất ngờ.

Tôn trọng cảm xúc của trẻ nhỏ

* Trong "Hoa thơm tay bé", khá nhiều bài thơ được viết bằng nghệ thuật nhân hóa, so sánh... Với chị, nghệ thuật có vị trí thế nào trong thơ với trẻ thơ?

- Trong cả hai cuốn thơ cho thiếu nhi, tôi thường dùng biện pháp nhân cách hóa. Đây là một nghệ thuật góp phần cho trẻ em dễ hiểu ý thơ, khơi gợi trí tưởng tượng. Nhờ đó, trẻ em gần gũi hơn với thiên nhiên, loài vật.

Đấy chính là đặc quyền của trẻ nhỏ, giữa trẻ em và thiên nhiên, loài vật nhiều khi không cần ngôn ngữ, chúng hiểu nhau tự trong tâm hồn trong trẻo.

Nhà thơ Hoa Mai

Người lớn khó có thể ôm con chó, con mèo mà thủ thỉ kể chuyện, gối đầu lên nhau ngủ ngon lành. Hoặc những giọt nước mắt thật thà của trẻ khi phải chia xa những người bạn thú cưng của chúng, người lớn cũng không thể có được. Trẻ con dễ hòa nhập với thiên nhiên. Chúng sẵn sàng coi hoa lá, cỏ cây là bạn, điều mà người lớn muốn hòa nhập phải soi tâm hồn mình qua lăng kính tuổi thơ.

Khi viết cho thiếu nhi, tôi đặt mình trong cảm quan, nhận thức của chúng, hóa mình thành con trẻ, dùng tâm hồn, cách quan sát và ngôn ngữ của trẻ để viết. Đó chỉ là bản năng từ lòng yêu trẻ mà ra. Chứ khi viết thơ cho các con, tôi không chủ ý vận dụng nghệ thuật trước cảm xúc. 

Chẳng hạn, khi cháu ngoại đi chơi với ông nội ở Vũng Tàu về, thấy cháu cầm con ốc lại gần chậu bông mà cháu hàng ngày vẫn tưới, còn ghé hôn bông hoa. Tôi đã viết bài thơ Tặng quà cho bạn (trong tập thơ Khoảng trời của ngoại). Hoặc những ngày giãn cách vì Covid-19, bé rất buồn, con mèo hình như cũng buồn, nên bé ôm con mèo nựng nịu bảo bạn mèo đừng buồn, tôi quan sát nghe chúng trò chuyện, viết bài Bạn mèo đừng buồn.

Hoặc khi bé về quê, làm quen bạn cún, hai đứa tung tăng ra biển, cũng nhảy múa, cùng đào cát tung tóe, cưng nựng nhau như hai người bạn. Tôi làm bài thơ Ra biển thôi (trong tập Hoa thơm tay bé). Nên nói là dùng nghệ thuật nhân cách hóa, nhưng thật ra đấy là cách thâm nhập vào thế giới tuổi thơ, ở thế giới ấy, tất cả là bạn.

* Đã ra gần 10 tác phẩm thơ văn cho người lớn, vì sao đến nay chị chuyển hướng viết cho thiếu nhi?

- Đến hiện tại tôi đã có 11 tác phẩm, với nhiều thể loại. Trong đó có 2 tác phẩm thơ thiếu nhi đã in và rất nhiều bài viết về thiếu nhi chưa tập hợp thành bản thảo.

Tôi viết về thiếu nhi thấy khá thoải mái. Điều thuận lợi là tôi rất thích trẻ con và thương các con thật lòng. Nên luôn gần gũi chúng, được các con tin cậy, có được môi trường hòa nhập với chúng, quan sát được nhiều hành động, ngôn ngữ và hiểu được phần nào tư duy của chúng. Rồi nhớ những lời ngộ nghĩnh của con trẻ mà bật ra tứ thơ.

Chẳng hạn, lúc trưa, cậu bé lớp 1 mở tủ lạnh hỏi: Ngoại ơi, "nải trứng" hôm qua đâu rồi? Tôi phì cười cách dùng từ của bé, rồi uốn nắn: Gọi là hộp trứng chứ, còn chuối thì mới gọi là nải. Dần dà tôi như được hưởng nguồn sáng từ thế giới tuổi thơ. Những trong trẻo, hồn nhiên thấm sang tâm hồn già cỗi của mình. Rồi tôi bi bô với chúng, làm thơ có khi như món quà sẻ chia, như cách ghi lại những kỷ niệm cho tương lai.

Khi viết mảng thiếu nhi, tôi thấy ngòi bút của mình rất thoải mái, thấy mình nhìn đời trở nên đơn giản đáng yêu, nhẹ nhàng hơn. Càng viết, tôi càng thấy mình được trẻ con dạy cách "tu" trong đời sống.

Cần đặt tâm mình trong đó

* Sau "Khoảng trời của ngoại", đề tài chủ yếu xoay quanh Bean, Bond, đến "Hoa thơm tay bé" dễ nhận thấy chị mở rộng đề tài hơn. Đây có phải là dấu hiệu cho thấy chị sẽ gắn bó đường dài với văn học thiếu nhi?

- Nếu như Khoảng trời của ngoại, tôi viết xoay quanh đề tài hai cháu ngoại, dùng con mắt của hai cháu mình quan sát thế giới xung quanh và tình cảm gói gọn trong mối quan hệ khung trời bà cháu. Thì đến Hoa thơm tay bé, đúng là biên độ đã mở rộng. Mạch viết vẫn hướng nhiều về tình cảm cho hai cháu mình, nhưng cái chung đã lồng vào khá nhiều.

Từ khung trời nhỏ bé bà cháu đã dần bước ra khung trời rộng lớn hơn của thế giới trẻ thơ nói chung. Và tôi thấy rằng, đã yêu sâu sắc cháu mình, thì nhất định sẽ yêu tất cả trẻ thơ. Trong cuộc sống hiện thực, ngoài yêu thương cháu mình, tôi dành cho trẻ em một tình cảm không giới hạn.

Hàng năm, tôi đều dành thời gian để đi đến các trại trẻ mồ côi tặng sách cho học sinh, vì lo sợ viễn cảnh các bé xa rời niềm yêu sách, sẽ khô khan tâm hồn khi lớn lên.

Với tình cảm, sự quan tâm cũng như cách gần gũi quan sát thế giới tuổi thơ, kho tư liệu về các em trong trí nhớ tôi khá phong phú. Nếu chuyên tâm sáng tác mảng này, tôi nghĩ mình khá lợi thế khi có nhiều nguyên liệu, trầm tích. Vấn đề là xử lý và chế biến sao thành món ăn tinh thần chất lượng cho tuổi thơ thì tôi cần phải học hỏi them rất nhiều.

Tập thơ “Hoa thơm tay bé” vừa phát hành

* Vậy chị viết thơ cho thiếu nhi có khó không? Là tên tuổi khá mới trong lĩnh vực này, chị làm gì để có thể được độc giả đón nhận (thơ vừa ra đã bán hết)?

- Hai cuốn thơ đã xuất bản, cũng như tập truyện sắp xuất bản cho thiếu nhi, tôi đều viết từ bản năng, nên rất dễ dàng. Mọi thứ đều như thay lời con trẻ trò chuyện với nhau, không phải gồng mình suy nghĩ cấu tứ ngôn ngữ gì nhiều. Như một cách đồng thoại bằng thơ. Nhưng mỗi bài đều viết bằng tình cảm thật từ trái tim mình dành cho các con, nên đương nhiên người cầm bút phải chỉn chu, đặt tâm mình vào câu chữ.

Khi in sách, tôi tâm niệm đấy sẽ là món quà dành cho tuổi thơ. Mà quà cho các cháu thì phải đẹp, phải chất lượng. Vì tôi nghĩ trẻ không chỉ đọc, mà chúng còn cần xem, nên khi in sách, tôi cố gắng đầu tư cuốn sách chỉn chu, đẹp, chất lượng.

Tôi rất hạnh phúc khi sách gửi đi rồi, rất nhiều hình ảnh đáng yêu các cháu say sưa đọc sách của mình được các ba mẹ hoặc ông bà chụp gửi lại, đó là những phản hồi đáng yêu về tác phẩm. Có lẽ đó là món quà quý giá với người viết văn làm thơ.

Khi sách in xong, tôi không biết cách dùng hiệu ứng truyền thông để quảng bá. Chỉ đơn giản là đăng Facebook cá nhân. Chia sẻ nguyện vọng viết sách, in sách vì yêu trẻ. Giờ có sách lại mong bán được, dùng tiền ấy tặng lại cho các cháu nhỏ không may mắn. Lời cầu ước giản dị ấy lại giúp tôi khá thành công.

Cuốn Khoảng trời của ngoại tôi in ở Hà Nội. Khi in xong, tôi ra nhận sách, rồi từ đó về quê và vào TP.HCM, trong vòng một tháng vừa bán vừa tặng đã gần hết 1.000 bản, đi tặng các quỹ khuyến học, trại trẻ mồ côi tổng trị giá 60 triệu đồng từ tiền bán sách.

Cuốn Hoa thơm tay bé, tôi nhận sách, đăng Facebook bán được 20 triệu đồng trong 2 ngày đầu và đã tặng ngay cho mái ấm Chư Sê (Gia Lai) vào ngày 17/8 vừa qua. Ngoài ra, nhóm Hoa hướng dương cũng đã đăng ký 200 cuốn để làm quà tặng cho các bé. Tôi hy vọng sẽ bán hết sách trong tháng 8 này. Đó có lẽ là may mắn. Cũng có lẽ là nhân quả tốt đẹp mà tôi được ưu ái từ độc giả.

* Cảm ơn chị đã chia sẻ!