Giá trị nhân văn bền vững của "Astérix"

Sáng ngày 27/7 tại IDECAF (TP.HCM) đã diễn ra chương trình Ngày hội Astérix 2024 do NXB Kim Đồng phối hợp với Viện Pháp tại Việt Nam tổ chức. Một trong các sự kiện chính là giới thiệu Astérix của tác giả René Goscinny và họa sĩ Albert Uderzo - một trong những bộ truyện tranh bất hủ trong lòng nhiều thế hệ bạn đọc tại Việt Nam.

Bộ truyện tranh Pháp - Bỉ này đã được dịch sang 110 thứ tiếng, bán được hơn 350 triệu bản trên toàn cầu. Phiên bản mới của NXB Kim Đồng in rất đẹp, có cả tiếng Pháp kèm theo.

Cột mốc tuổi 65

Ngày 29/10/1959, bộ ba nhân vật Astérix, chàng béo Obélix, chú chó Idéfix lần đầu ra mắt giữa làng truyện tranh trên tạp chí thiếu nhi Pilote danh giá của Pháp. 

Nếu lấy mốc này, tính đến nay, tác phẩm truyện tranh này đã bước vào tuổi 65. Dù nếu tính theo tuổi nhân vật thì Astérix và Obélix hẳn đã cả… ngàn tuổi rồi. Bởi bộ truyện tranh lấy bối cảnh năm 50 trước Công nguyên. Trong đó, điểm nhấn của truyện là những cuộc đối đầu hài hước của những chiến binh Gaulois chống lại Đế chế La Mã, mà người đứng đầu lúc bấy giờ là Caesar đại đế. 

Ngày hội Astérix 2024 tại IDECAF (TP.HCM)

Thành công của bộ truyện đến từ câu chuyện duyên dáng của nhà văn René Goscinny, khi đem các nhân vật từ một dĩ vãng rất xa đến với độc giả hiện đại. Những cuộc phiêu lưu của anh chàng nhỏ con người Astérix chống lại cả đội quân hùng hậu. Có thể nói Astérix đã truyền cảm hứng cho rất nhiều trẻ em trên thế giới, rằng sức mạnh không đến từ cơ bắp, mà đến từ trí tuệ, trái tim quả cảm, dẫu cho bạn sinh ra với ngoại hình nào đi nữa. 

Nhà văn René Goscinny là một trong những tác giả lớn viết cho thiếu nhi của Pháp, cũng như thế giới. Đặc điểm trong tác phẩm của ông là dù có nhân vật chính là thiếu nhi hoặc người lớn thì cũng đều có nét tính cách dí dỏm, yêu đời. Các nhân vật phản diện được ông đặc tả không chỉ một màu xấu xa thậm tệ, mà còn mang vẻ… đáng yêu riêng, một sự đáng yêu đến từ các hành động ngớ ngẩn.

Bộ truyện tranh trong diện mạo mới

Do đó các truyện của René Goscinny dù có bối cảnh thời La Mã cổ đại, hoặc viễn tây hoang dã, thì cũng đều hấp dẫn, phù hợp với trẻ con, nhất là với các bé trai. 

Bộ truyện Astérix đạt được thành tựu như ngày hôm nay không thể bỏ qua đóng góp của họa sĩ Albert Uderzo. Ông cũng là một trong những người sáng lập tạp chí Pilote. Sau khi René Goscinny qua đời ở độ tuổi 50, lúc Astérix đang ở thời kỳ hưng thịnh, Albert Uderzo đã có công duy trì thương hiệu truyện tranh nổi tiếng này. Và cả sau khi Albert Uderzo qua đời, việc xuất bản ra những phần truyện Astérix mới vẫn tiếp tục được duy trì. Điều này giúp đưa Astérix thành một trong những loạt truyện kéo dài nhất lịch sử truyện tranh. 

Duyên nợ với Việt Nam

Bộ truyện Astérix lần đầu được NXB Kim Đồng gửi đến với trẻ em Việt Nam vào năm 1999. Phải đến năm 2019, NXB Kim Đồng mới đưa Astérix trở lại với độc giả trong nước với diện mạo hiện đại hơn, phù hợp với sự thay đổi của thời đại mới.

Quá trình đưa bộ truyện tranh này đến với độc giả Việt Nam quả có nhiều duyên nợ. Việc dịch không chỉ đơn giản chuyển từ tiếng Pháp sang tiếng Việt, mà còn làm sao để trẻ em ở một nước Á Đông cảm nhận được tinh thần của một phương Tây nhưng ở thời xa xưa. 

Sự kiện kỷ niệm 65 năm Astérix cũng là dịp chào mừng bộ truyện ra mắt 3 tập mới. Trong đó có Astérix ở Thế vận hội, hướng đến Thế vận hội mùa Hè và Thế vận hội thể thao người khuyết tật mùa Hè 2024 diễn ra Paris (Pháp).

Ngày hội Astérix 2024 bao gồm chuỗi sự kiện kỷ niệm diễn ra ở Hà Nội và TP.HCM. Trong khuôn khổ chương trình, Viện Pháp ở TP.HCM tổ chức trình chiếu hai bộ phim Astérix và nữ hoàng Cléopâtre. Phim nói về cuộc đối đầu giữa nữ hoàng Ai Cập và hoàng đế La Mã. Thêm một lần nữa, hai người bạn Astérix và Obélix có vẻ ngoài trái ngược nhau cùng dấn thân vào một cuộc phiêu lưu vui nhộn.  

Đây cũng là dịp để độc giả hâm mộ bộ truyện lắng nghe thêm câu chuyện "bếp núc xuất bản" từ đội ngũ đến từ NXB Kim Đồng, những người đã có công đem bộ truyện đến với độc giả Việt Nam. 

Chị Hoàng Thanh Thủy, biên tập viên của Astérix, chia sẻ rất vui khi được góp sức mình vào đội ngũ những người đem Astérix đến Việt Nam. Vấn đề rào cản ngôn ngữ, chi phí tác quyền cao… cũng là những thách thức mà những người làm sách gặp phải. Nhưng hy vọng rằng tinh thần của bộ truyện sẽ được truyền tải trọn vẹn trong tiếng Việt. 

Có thể thấy, dù đã ở độ tuổi 65, nhưng truyện tranh Astérix vẫn duy trì được sức hút của mình. Làm được điều này quả không dễ, khi những người sáng tạo bộ truyện đã lần lượt qua đời. Sự thành công của Astérix còn có ý nghĩa tiếp nối, có thể coi đó là cuộc chạy tiếp sức dài, chuyển giao qua nhiều thế hệ người sáng tạo nội dung cũng như đội ngũ họa sĩ. 

Vượt qua tính thị trường của một tác phẩm ăn khách, bộ truyện còn cho thấy những giá trị nhân văn bền vững mà truyện tranh có thể mang lại. Điều này làm phong phú thêm đời sống tinh thần của các em nhỏ, giúp các em mơ mộng về những chân trời xa lạ và nuôi dưỡng mầm thiện lành.