Mùa thu là thời điểm chuyển giao giữa mùa hè nóng nực và mùa đông lạnh giá, mang theo những biến đổi đặc trưng của khí hậu. Theo Y học cổ truyền, sự thay đổi về thời tiết không chỉ ảnh hưởng đến môi trường bên ngoài mà còn tác động mạnh mẽ đến sức khỏe con người.
Nguyên lý trong ăn uống mùa thu
Nguyên lý chung
Trong Y học cổ truyền, cơ thể con người là một hệ thống hoàn chỉnh luôn phải duy trì sự cân bằng âm dương và lưu thông khí huyết để khỏe mạnh. Mùa thu thuộc hành Kim, có liên quan mật thiết đến phổi và đại tràng. Vì thế, trong thời gian này, nếu phổi bị tổn thương sẽ dễ dẫn đến bệnh về hô hấp như ho, cảm cúm , viêm phế quản,....
Do đó, nguyên lý ăn uống vào mùa thu cần phải tuân thủ theo các quy tắc nhằm hỗ trợ cho chức năng của phổi và ngăn ngừa các triệu chứng do thời tiết khô gây ra.
Mùa thu nên hạn chế ăn các thực phẩm cay nóng.
Nguyên lý trong ăn uống
Dưỡng âm, tăng cường tân dịch: Mùa thu khô hanh dễ làm tiêu hao chất dịch trong cơ thể, do đó cần tăng cường các thực phẩm có tính dưỡng âm, giữ ẩm cho cơ thể. Các loại thực phẩm nên kiêng kỵ là những thứ có tính cay, nóng, làm tiêu hao thêm chất dịch và dễ gây khô cơ thể. Duy trì sự cân bằng: Một số thực phẩm có tính nhiệt cao (như thịt cừu, thịt bò) cần được hạn chế vào mùa thu để tránh làm nhiệt cơ thể tăng cao, dễ gây các triệu chứng khô miệng, khát nước, táo bón . Đồng thời, các thực phẩm quá lạnh (như đồ uống có đá, dưa leo) cũng cần tránh để không làm suy yếu hệ tiêu hóa.
Hỗ trợ hệ tiêu hóa: Vào mùa thu, sự thay đổi nhiệt độ có thể làm ảnh hưởng đến dạ dày và ruột. Việc tiêu thụ các thực phẩm dễ tiêu hóa, đồng thời tránh thức ăn quá khó tiêu sẽ giúp hỗ trợ chức năng tiêu hóa, tăng cường sức khỏe vào mùa thu.
Theo các nguyên lý này, chế độ ăn uống vào mùa thu nên tập trung vào những thực phẩm có tính ấm, nhẹ nhàng, giúp bổ sung dịch cho cơ thể và hỗ trợ chức năng của phổi và dạ dày.
Thực phẩm chiên rán cũng nên hạn chế trong mùa thu.
Các loại thực phẩm nên kiêng kỵ trong mùa thu
Dựa trên nguyên lý cân bằng âm dương trong cơ thể, Y học cổ truyền khuyến cáo một số loại thực phẩm có thể gây hại cho sức khỏe vào mùa thu và cần được hạn chế hoặc tránh xa. Dưới đây là một số loại thực phẩm phổ biến:
Thực phẩm cay nóng: Ớt, tiêu, gừng, tỏi và hành sống đều có tính cay, nóng, dễ làm cơ thể tăng nhiệt và ảnh hưởng tân dịch. Ngoài ra, ăn quá nhiều đồ cay còn có thể gây rối loạn tiêu hóa, dễ bị ợ nóng và táo bón.
Đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ: Gây khó tiêu, đầy bụng , dễ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa vốn nhạy cảm trong mùa thu.
Thực phẩm có tính nhiệt cao: Thịt đỏ, nội tạng động vật làm cơ thể nóng, khô, ảnh hưởng xấu đến hệ hô hấp và tiêu hóa.
Thực phẩm lạnh: Đồ uống có đá, kem, dưa chuột, lê gây tổn thương dạ dày, gây đau bụng, tiêu chảy.
Rượu và thức uống có cồn: Đều có tính nhiệt, ảnh hưởng đến phổi, dạ dày và gan của người sử dụng.
Bằng cách tránh các loại thực phẩm này, cơ thể có thể duy trì được sự cân bằng và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh trong mùa thu, đặc biệt là các bệnh liên quan đến hô hấp và tiêu hóa.
Ăn khuya cũng ảnh hưởng đến dinh dưỡng trong mùa thu.
Những điều cần kiêng kỵ trong ăn uống khác
Ngoài việc chú ý đến loại thực phẩm, Y học cổ truyền cũng đặc biệt nhấn mạnh các thói quen ăn uống và phong cách sống vào mùa thu để đảm bảo cơ thể duy trì được sức khỏe toàn diện. Dưới đây là một số điều cần kiêng kỵ liên quan đến cách ăn uống và thói quen hàng ngày:
Ăn quá no hoặc ăn quá nhiều: Làm dạ dày phải hoạt động quá mức, gây đầy bụng, khó tiêu. Hãy ăn vừa đủ, đặc biệt là buổi tối.
Ăn uống không đúng giờ: Thói quen ăn uống không đúng giờ làm rối loạn nhịp sinh học của cơ thể, khiến dạ dày và ruột dễ bị tổn thương. Duy trì thói quen ăn đúng giờ giúp ổn định hệ tiêu hóa, đặc biệt là trong mùa thu.
Ăn uống quá nhanh: Ăn vội vã gây áp lực lên dạ dày và ruột, làm tăng nguy cơ đầy hơi, khó tiêu. Hãy ăn chậm, nhai kỹ để hệ tiêu hóa làm việc hiệu quả hơn, đồng thời giúp cơ thể hấp thu dưỡng chất tốt hơn.
Ăn uống trong trạng thái căng thẳng hoặc mệt mỏi: Khi ăn uống trong tình trạng căng thẳng hay mệt mỏi, cơ thể khó tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất, dễ gây ra các vấn đề như đau dạ dày, tiêu chảy. Ăn uống trong trạng thái thư giãn, thoải mái sẽ giúp cơ thể tiêu hóa tốt hơn.
Ăn khuya: Ăn khuya không chỉ ảnh hưởng đến giấc ngủ mà còn làm hệ tiêu hóa phải hoạt động khi cơ thể cần nghỉ ngơi, gây khó tiêu, đầy bụng. Tốt nhất nên dừng ăn ít nhất 2 giờ trước khi đi ngủ để hệ tiêu hóa có thời gian nghỉ ngơi.
Tóm lại, những điều cần kiêng kỵ trong ăn uống vào mùa thu, theo quan niệm của Y học cổ truyền, không chỉ xoay quanh việc lựa chọn thực phẩm mà còn liên quan đến các thói quen và cách thức ăn uống hàng ngày.
Mùa thu là giai đoạn quan trọng trong quá trình chuyển giao giữa các mùa, khí hậu khô hanh của mùa này có thể gây ra sự mất cân bằng trong cơ thể, đặc biệt ảnh hưởng đến hệ hô hấp và hệ tiêu hóa.
Việc kiêng kỵ các thực phẩm cay nóng, chiên rán nhiều dầu mỡ, thực phẩm quá nhiệt hoặc quá lạnh giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến sức khỏe.
Đồng thời, việc chú trọng vào thói quen ăn uống như ăn đúng giờ, không ăn quá no, ăn uống trong trạng thái thư giãn cũng là những yếu tố quan trọng giúp duy trì sự cân bằng giữa thể chất và tinh thần.
Nếu bạn áp dụng những lời khuyên này, cơ thể sẽ dễ dàng thích nghi với mùa thu, tránh được nhiều bệnh tật thường gặp và duy trì trạng thái khỏe mạnh, cân bằng.
