Nhiều người vẫn nghĩ đột quỵ là căn bệnh "của người lớn tuổi", nhưng thực tế lại đang chứng minh điều ngược lại. Ngày càng nhiều người trẻ - đang trong độ tuổi sung sức - phải nhập viện vì đột quỵ. Nguy hiểm hơn, các triệu chứng ban đầu thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với mệt mỏi thông thường, dẫn đến chậm trễ trong cấp cứu, gây hậu quả nghiêm trọng.
Một chia sẻ của tài khoản N.N.H trên mạng xã hội gần đây đã thu hút sự chú ý của cộng đồng. Nhân vật chính là một cô gái mới 27 tuổi, không bệnh nền, không có tiền sử tim mạch rõ ràng, nhưng suýt mất mạng vì một cơn đột quỵ nhẹ lúc 3 giờ sáng.
Ảnh chủ tài khoản chia sẻ trên MXH
Toàn bộ chia sẻ của N.N.H như sau: "Hôm nay khoảng 1h sáng em tỉnh dậy không ngủ được vì lạnh, rất lạnh trong khi thời tiết ở ngoài đang nóng hừng hực, thì em lạnh, em lạnh cóng như đang ở Bắc Cực.
Không thể nào ngủ được cùng cơn đau đầu kéo dài cơ thể đang lạnh, em quấn chăn và cầm điện thoại lướt tiktok. Khoảng 10 phút sau đó, em bị chóng mặt, điện thoại trong tay rớt xuống, ù tai và không còn nghe được tiếng điện thoại đang phát nhạc, tay chân co lại, mắt không mở được, chỉ thấy 1 màu đen cùng những vệt loá màu sắc khác, không còn thấy gì.
HPV "gõ cửa cuộc đời" dù không sống buông thả: Sự thật khiến cô gái 30 tuổi giật mình, rất nhiều người trẻ cũng dễ có nguy cơ như vậy
Trong vô thức em nói với em rằng em phải dậy và phải sống, em cố gắng cử động tay chân, mở mắt lúc này gần 3h sáng rồi. Sau khi tay chân cử động nhẹ được cố vớ lấy điện thoại để gọi cho em gái cầu cứu. 3h30p em được đưa vô khoa cấp cứu ở BV Đa khoa Đồng Nai, chẩn đoán thiếu máu lên não, suy nhược cơ thể, stress. Bác sĩ nói cần được nghỉ ngơi, không được làm việc quá sức, ngủ sớm, nếu có dấu hiệu bất thường thì phải đi cấp cứu ngay.
Bác sĩ nói em bị đột quỵ nhẹ, do thiếu máu, chỉ là nhẹ thôi mà tưởng chết đi sống lại rồi".
May mắn cô gái được đưa đi cấp cứu kịp thời và không để lại di chứng. Tuy nhiên, câu chuyện là hồi chuông cảnh báo cho nhiều người trẻ đang sống trong vòng xoáy công việc, thức khuya, căng thẳng kéo dài mà không quan tâm đến sức khỏe.
Khi đột quỵ không chừa tuổi trẻ: Thực trạng đáng lo ngại
Những câu chuyện như của chủ tài khoản mạng xã hội nói trên không còn hiếm gặp trong hiện tại. Lâu lâu chúng ta lại bắt gặp ai đó chia sẻ về "sự may mắn thoát nạn" của mình khỏi nguy cơ biến chứng của đột quỵ. Điều đáng nói, nhiều người trong số họ còn rất trẻ. Đây chính là lời cảnh tỉnh cho giới trẻ, đồng thời phản ánh một thực trạng đáng lo ngại: Đột quỵ không còn là bệnh của người già mà nó đang tấn công cả những người ở độ tuổi đôi mươi, ba mươi.
Theo Bộ Y tế Việt Nam, mỗi năm cả nước ghi nhận khoảng 200.000 ca đột quỵ, trong đó 1/3 là người trẻ và trung niên. Tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tăng trung bình 2% mỗi năm, với nam giới có nguy cơ cao gấp 4 lần nữ giới.
Theo thống kê từ Bệnh viện Bạch Mai (2023), tỷ lệ người dưới 40 tuổi bị đột quỵ đang gia tăng nhanh chóng, chiếm khoảng 10-15% tổng số ca đột quỵ tại Trung tâm Đột quỵ của bệnh viện. Trong đó, không ít bệnh nhân là sinh viên, nhân viên văn phòng, thậm chí là vận động viên.
Tại TP.HCM, theo báo cáo từ Bệnh viện Nhân dân 115, số ca đột quỵ dưới 45 tuổi trong năm 2022 đã tăng gần 20% so với năm 2020. Nguyên nhân được cho là do lối sống thiếu khoa học: thức khuya, ăn uống không điều độ, hút thuốc, lạm dụng rượu bia, stress kéo dài và ít vận động.
Theo nhận định của PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng, Chủ tịch Hội Đột quỵ TP.HCM, thì đột quỵ không còn là bệnh của người già. Ở người trẻ, biểu hiện có thể mơ hồ, không rõ rệt, nên dễ bị bỏ qua. Khi đến bệnh viện, nhiều trường hợp đã qua 'thời gian vàng', để lại di chứng nặng nề hoặc tử vong.
Hội Đột quỵ Thế giới (2022) cho biết, trên toàn cầu, hơn 16% ca đột quỵ mới xảy ra ở người từ 15-49 tuổi, trong tổng số 12,2 triệu ca mỗi năm. Tại Việt Nam, tỷ lệ đột quỵ xuất huyết não ở người trẻ cao hơn so với các nước phát triển, chiếm tới 46% các ca đột quỵ dưới 45 tuổi, so với 24% ở người lớn tuổi. Nguyên nhân chính bao gồm tăng huyết áp (78% các ca), tiểu đường, rối loạn mỡ máu, và lối sống không lành mạnh.
Lối sống hiện đại là "thủ phạm" lớn khiến đột quỵ trẻ hóa. Người trẻ thường làm việc quá sức, thức khuya, chịu áp lực công việc và ít vận động. Thói quen ăn uống không khoa học như tiêu thụ nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn giàu muối và đường, cùng với việc lạm dụng rượu bia, thuốc lá, làm tăng nguy cơ béo phì, cao huyết áp, tiểu đường. Ví dụ, những người có chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 30 hoặc vòng eo trên 80cm có nguy cơ đột quỵ cao gấp nhiều lần so với người bình thường.
Hậu quả của đột quỵ ở người trẻ vô cùng nặng nề. Nếu không được cấp cứu kịp thời trong "thời gian vàng" (4,5-6 giờ đầu), bệnh nhân có thể tử vong, sống đời thực vật, hoặc mang di chứng liệt, mất ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ. Điều đáng lo hơn là nhiều người trẻ chủ quan, bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo như cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), khiến bệnh tiến triển nặng hơn.
Nhận biết sớm và phòng ngừa đột quỵ: Không bao giờ là quá sớm
Các dấu hiệu cảnh báo sớm cần đặc biệt lưu ý
Đột quỵ thường xảy ra đột ngột và không báo trước, nhưng vẫn có những dấu hiệu "cảnh báo sớm" mà chúng ta cần ghi nhớ:
Méo miệng, lệch mặt, không cử động được một bên.
Yếu tay chân, tê liệt nửa người.
Nói khó, nói ngọng, không rõ lời, không hiểu người khác nói.
Chóng mặt, mất thăng bằng, đau đầu dữ dội đột ngột.
Thị lực giảm đột ngột, nhìn mờ, một bên hoặc cả hai mắt.
Tổ chức Đột quỵ Hoa Kỳ (American Stroke Association) khuyến cáo nguyên tắc F.A.S.T để ghi nhớ:
F (Face): Gương mặt có bị lệch không?
A (Arms): Có thể giơ hai tay lên cùng lúc không?
S (Speech): Giọng nói có rõ ràng không?
T (Time): Hãy gọi cấp cứu ngay lập tức nếu có bất kỳ dấu hiệu nào như trên.
Phòng ngừa đột quỵ: Bắt đầu từ điều chỉnh lối sống mỗi ngày
Phòng ngừa đột quỵ ở người trẻ bắt đầu từ thay đổi lối sống và kiểm soát các yếu tố nguy cơ:
Duy trì lối sống lành mạnh: Ngủ đủ 7-8 giờ mỗi ngày, tránh thức khuya. Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần để giảm nguy cơ béo phì và tăng huyết áp.
Chế độ ăn uống khoa học: Ưu tiên rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu omega-3 (cá hồi, cá thu), ngũ cốc. Hạn chế thức ăn nhanh, thực phẩm nhiều muối, đường và chất béo bão hòa. Tránh lạm dụng rượu bia, thuốc lá, các chất kích thích.
Kiểm soát bệnh lý nền: Những người có tăng huyết áp, tiểu đường, hoặc rối loạn mỡ máu cần thăm khám định kỳ, tuân thủ thuốc theo chỉ định bác sĩ và duy trì các chỉ số ở mức ổn định.
Quản lý stress: Thực hành thiền, yoga, hoặc các hoạt động thư giãn để giảm căng thẳng. Tránh làm việc quá sức và đảm bảo cân bằng giữa công việc, nghỉ ngơi.
Tầm soát sức khỏe định kỳ: Kiểm tra huyết áp, cholesterol và đường huyết thường xuyên giúp phát hiện sớm các nguy cơ. Những người có tiền sử gia đình bị đột quỵ cần đặc biệt chú ý.
Ngoài ra, nếu có tiền sử gia đình bị bệnh tim mạch hay đột quỵ, hoặc từng có biểu hiện đau đầu mạn tính, chóng mặt, co giật… người trẻ nên khám sức khỏe định kỳ và thực hiện chụp MRI, siêu âm mạch máu não khi cần thiết để sàng lọc nguy cơ sớm.
Câu chuyện "đột quỵ ở tuổi 27" là lời nhắc nhở rằng đột quỵ không chừa bất kỳ ai, kể cả những người đang ở độ tuổi sung sức nhất. Với xu hướng trẻ hóa đáng lo ngại tại Việt Nam, mỗi người cần chủ động nhận biết dấu hiệu, thay đổi lối sống và tầm soát sức khỏe để bảo vệ bản thân. Đừng để những giây phút chủ quan cướp đi cơ hội sống khỏe mạnh. Hãy hành động ngay hôm nay!
