Elon Musk - CEO hãng xe điện Tesla - gần đây gây chú ý khi công khai ủng hộ Donald Trump - ứng cử viên Tổng thống Mỹ đảng Cộng hòa. Trước đó, Musk từng được coi là người ủng hộ đảng Dân chủ.
Theo giới phân tích, mối quan hệ giữa Musk và chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã xuống cấp vài năm qua. Đầu năm 2021, ông Biden bắt đầu hiện thực hóa cam kết tranh cử là thúc đẩy xe điện, thông qua hàng loạt chính sách hỗ trợ.
Nguồn tin của WSJ cho biết các lãnh đạo Tesla đã liên lạc với Nhà Trắng nhiều lần sau khi ông Biden nhậm chức, hy vọng kết nối Musk với Tổng thống Mỹ. Tuy nhiên, các nỗ lực này đều không thành công. Nguồn tin trên cho rằng Biden không muốn làm mất lòng công đoàn xe hơi UAW quyền lực của nước này.
Khi đó, Tesla sản xuất hai phần ba xe điện chạy trên các đường phố Mỹ. Tuy nhiên, họ cũng là hãng xe lớn duy nhất không có công đoàn. Các chính sách về lao động của hãng vì thế cũng bị giới chức theo dõi sát sao.
Đến tháng 8/2021, Tổng thống Mỹ ký sắc lệnh đặt mục tiêu nửa số xe hơi mới bán ra năm 2030 là xe không phát thải. Sau đó, ông tổ chức một sự kiện về xe điện, nhưng Musk không được mời tham dự. Quan chức Nhà Trắng đã gọi điện cho Tesla để xin lỗi vì điều này.
Tại sự kiện, lãnh đạo General Motors, Ford Motor và Stellantis đều có mặt. Các hãng xe trên có lượng xe điện sản xuất kém xa Tesla, nhưng lại có hàng nghìn nhân viên thuộc UAW.
Tổng thống Mỹ Joe Biden (trái) và CEO Tesla Elon Musk. Ảnh: CNN
Trong một sự kiện khác vào tháng 11 năm đó, Tổng thống Mỹ nhận xét "trong ngành xe hơi, Detroit đang dẫn đầu về xe điện". Ông cũng khen ngợi CEO GM Mary Barra "đã điện khí hóa cả ngành xe hơi". Những việc này khiến Musk giận dữ. Quý IV/2021, GM chỉ sản xuất 26 xe điện, còn Tesla đã bàn giao hơn 115.000 chiếc tại Mỹ.
CNN cho biết vài năm gần đây, Musk dần xa lánh đảng Dân chủ. Ông cho rằng đảng Dân chủ ngày càng thiên về cánh tả cực đoan, khiến ông khó ủng hộ các ứng cử viên đảng này.
Thậm chí, ông chủ Tesla công khai ủng hộ chiến dịch tranh cử của cựu Tổng thống Donald Trump. Sau thông tin về vụ ám sát hụt cựu Tổng thống Mỹ hồi giữa tháng, Musk viết trên X rằng "tôi hoàn toàn ủng hộ cựu Tổng thống Trump và hy vọng ông ấy chóng bình phục".
WSJ trước đó đưa tin Musk lên kế hoạch đóng góp 45 triệu USD mỗi tháng cho American PAC - siêu ủy ban hành động chính trị ủng hộ chiến dịch tranh cử của cựu tổng thống Donald Trump. Musk gần đây phủ nhận, cho biết góp "ở mức thấp hơn nhiều".
Những người thân cận của ông chủ Tesla cho biết việc tài sản của ông tăng vọt khiến tỷ phú thành tâm điểm chỉ trích của giới chức Mỹ gần đây. Ông từng tranh luận căng thẳng trên Twitter (hiện là X) với các nghị sĩ Elizabeth Warren và Bernie Sanders về đánh thuế tài sản các tỷ phú và quy định với các hãng công nghệ lớn.
"Không ai thích bị tấn công cả. Khi thành tâm điểm của các hành động chính trị, bạn sẽ phản ứng theo cách nào đó", Bradley Tusk - nhà đầu tư mạo hiểm tại New York nhận định.
Quan chức Mỹ cũng nỗ lực cải thiện quan hệ với Musk. Năm 2022, sau khi Biden khen ngợi GM và Ford về nỗ lực sản xuất xe điện, một người dùng Twitter bình luận rằng "không có Tesla". Musk đã trả lời bằng một bình luận chỉ trích Tổng thống.
Việc này khiến Nhà Trắng chú ý. Brian Deese - khi đó là cố vấn cấp cao cho Biden - đã gọi cho Rohan Patel, Giám đốc phụ trách chính sách công của Tesla bấy giờ. Deese nói rằng bình luận của Musk có vẻ gay gắt và muốn nói chuyện với tỷ phú để giải quyết lo ngại của ông. Trong cuộc nói chuyện, Musk phàn nàn rằng Tổng thống đã nói sai nhiều điểm về xe điện và không công nhận vai trò dẫn đầu của Tesla trên thị trường. Deese cho biết sẽ chuyển lời đến Tổng thống.
Nghị sĩ đảng Dân chủ Ro Khanna - người có mối quan hệ thân thiết với giới công nghệ - cũng nỗ lực hàn gắn hai bên. "Các chính sách dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama đã giúp Tesla và SpaceX rất nhiều. Musk cũng thường xuyên bày tỏ sự tôn trọng và ngưỡng mộ với ông Obama", ông nói.
Dù vậy, Musk gần đây còn gặp nhiều rắc rối hơn với chính phủ Mỹ. Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) đang điều tra liệu Twitter có vi phạm quy định không, khi cho báo giới tiếp cận các tài liệu của công ty. Bộ Tư pháp Mỹ thì kiện SpaceX với cáo buộc phân biệt đối xử khi tuyển dụng. Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC) từ chối khoản trợ cấp 900 triệu USD cho dịch vụ Internet vệ tinh của Starlink.
Tuy nhiên, Musk cũng hưởng lợi lớn trong nhiệm kỳ của Biden. Tài sản của ông tăng từ 184 tỷ USD cách đây 4 năm lên 234 USD hiện tại, theo Forbes. Ông hiện cũng là người giàu nhất hành tinh.
Ngoài X, Tesla và SpaceX, Musk hiện điều hành 3 doanh nghiệp khác, là công ty đào hầm Boring Company, startup nghiên cứu cấy chip vào não Neuralink và công ty trí tuệ nhân tạo xAI. Tesla hưởng lợi lớn từ các chính sách hỗ trợ được thông qua dưới thời Biden. Trong đó, người mua xe điện được ưu đãi thuế lên tới 7.500 USD. Dưới thời Biden, SpaceX cũng ký được nhiều hợp đồng lớn với Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA), khoảng 4 tỷ USD.
Dù vậy, vài năm gần đây, Musk bắt đầu thân thiết hơn với các nghị sĩ đảng Cộng hòa. Trong một chương trình radio gần đây, CEO Tesla giải thích rằng đảng Cộng hòa hiện có các đường lối phù hợp với ông hơn.
Mối quan hệ giữa Trump và Musk cũng được đánh giá phức tạp. Đầu năm 2017, ông chủ Tesla rút khỏi hội đồng cố vấn kinh doanh của Nhà Trắng khi Trump thông báo rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu. Trong nhiệm kỳ của Trump, ông cũng nhiều lần bày tỏ lo ngại về việc đất nước được điều hành bởi "một người già".
Còn Trump cho rằng xe điện sẽ là thảm họa kinh tế với Mỹ và nước này cần tăng sản xuất, tiêu thụ dầu mỏ. Năm 2022, ông cũng tiết lộ trên Truth Social rằng Musk từng đến Nhà Trắng để thuyết phục Trump hỗ trợ các dự án của mình.
Tuy nhiên, vài năm qua, CEO Tesla dần bày tỏ quan điểm ủng hộ Trump. Ngay sau khi mua lại Twitter (hiện là X) cuối năm 2022, ông khôi phục tài khoản cho Trump. Musk còn chỉ trích Twitter thời kỳ trước đã kiểm duyệt các thông tin bất lợi cho Tổng thống Biden.
Trong một sự kiện tại Tesla hồi tháng 6, Musk được hỏi về mối quan hệ với Trump và việc cựu Tổng thống từng khen ngợi Tesla dù không thích xe điện nói chung. Ông trả lời: "Tôi đã nói chuyện với Trump vài lần. Ông ấy nói chuyện khá tử tế và tôi đã giải thích rằng xe điện rất tốt cho tương lai. Mỹ đang dẫn đầu về ôtô điện. Tôi cho rằng nhiều bạn bè của Trump đã dùng Tesla và đều thích nó. Ông ấy cũng là fan của Cybertruck (xe bán tải điện của Tesla)".
Trump gần đây cũng thay đổi thái độ với Musk. Đầu tháng này, cựu Tổng thống Mỹ hoan nghênh sự ủng hộ của tỷ phú. Ông nói rằng CEO Tesla không đề xuất thay đổi chính sách nào để có lợi cho xe điện.
"Những người khác cho bạn 2 USD và bạn phải đưa họ đi ăn, uống rượu. Nhưng Musk chưa bao giờ nói với tôi: ‘Tại sao ông lại giáng đòn vào xe điện?’ Vì ông ấy hiểu tôi không làm thế. Tôi đã lái xe điện. Chúng rất tuyệt vời, nhưng không dành cho tất cả mọi người", Trump nói.
Hà Thu (theo WSJ, CNN, Reuters)
