Theo Variety, ông qua đời tại nhà riêng do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hôm 16/1. Tháng 8/2024, Lynch cho biết được chẩn đoán mắc bệnh khí phế thũng. Sức khỏe của ông chuyển biến xấu sau khi phải sơ tán do các vụ cháy rừng ở Los Angeles gần đây. Trên trang cá nhân, đại diện gia đình đạo diễn viết: "Thế giới giờ đây thiếu vắng một người tài giỏi".
Đạo diễn David Lynch. Ảnh: Marcus Yam/Los Angeles Times
David Lynch sinh năm 1946, là đạo diễn, biên kịch, nhà sản xuất, họa sĩ, nhạc sĩ và nhiếp ảnh gia người Mỹ. Những yếu tố kỳ ảo, bạo lực trong tác phẩm của ông thường khơi gợi suy ngẫm từ người xem, đồng thời tạo cảm giác ghê rợn, sợ hãi. Ông nhận ba đề cử Oscar Đạo diễn xuất sắc cho Blue Velvet, The Elephant Man và Mulholland Drive, được trao giải Oscar thành tựu trọn đời vào năm 2019, đoạt Cành Cọ Vàng Liên hoan phim Cannes cho Wild at Heart vào năm 1990.
Trailer "Blue Velvet". Video: De Laurentiis Entertainment Group
Thập niên 1960, ông sống trong khu vực khó khăn của Philadelphia cùng vợ đầu và con gái nhỏ Jennifer - người sau này cũng là đạo diễn. Lúc này, Lynch thử nghiệm làm phim ngắn hoạt hình như Six Men Getting Sick và The Alphabet (1968). The Grandmother (1970), kết hợp hoạt hình và cảnh quay thật, được thực hiện với số tiền Quỹ Điện ảnh Mỹ tài trợ. Năm 1971, Lynch chuyển đến Los Angeles để học làm phim tại Học viện Điện ảnh Mỹ ở Beverly Hills. Sau khi làm họa sĩ và sản xuất phim ngắn, ông đột phá với tác phẩm đầu tay Eraserhead (1977), nhanh chóng thu hút sự chú ý của Hollywood và quốc tế.
Cuối thập niên 1970, Lynch được công ty sản xuất của Mel Brooks giao viết kịch bản và đạo diễn The Elephant Man, đạt tám đề cử Oscar, gồm đề cử đầu tiên cho đạo diễn xuất sắc. Phim dựa trên cuộc đời có thật của Joseph Merrick (do John Hurt thủ vai), người đàn ông bị biến dạng nghiêm trọng vào cuối thế kỷ 19. Tác phẩm kể câu chuyện cảm động về sự đối lập giữa vẻ ngoài dị dạng và tâm hồn cao quý. Dù bị xã hội ruồng bỏ, Joseph vẫn giữ vững phẩm giá và nhân cách, khơi gợi sự đồng cảm từ người xem. Bên cạnh Joseph, vai bác sĩ Frederick Treves (Anthony Hopkins đóng) gây ấn tượng với lòng trắc ẩn và tình thương vô bờ bến với những phận đời khốn khổ.
Tạo hình của tài tử John Hurt (vai Joseph Merrick) trong phim "The Elephant Man". Ảnh: Universal Pictures
Ông từng ra mắt Dune (1984), chuyển thể từ tiểu thuyết khoa học viễn tưởng của Frank Herbert, nhưng không thành công. Bộ phim được thực hiện với kinh phí 40 triệu USD, ghi hình trong ba năm, thất bại thảm hại về doanh thu phòng vé. Tuy nhiên, Lynch lấy lại danh tiếng với hai bộ phim định hình phong cách của ông: Blue Velvet (1986) và Wild at Heart (1990).
Năm 1990, ông tạo ra sự thay đổi lớn cho truyền hình Mỹ với Twin Peaks, loạt phim ông sáng tác cùng biên kịch Mark Frost. Câu chuyện bắt nguồn từ cuộc điều tra vụ giết một nữ sinh trung học tại thị trấn xưởng gỗ ở Washington, khai thác các chủ đề nhạy cảm như án mạng, kinh dị, góc khuất con người. Cách kể chuyện, phát triển nhân vật, quay phim của dự án ảnh hưởng lớn tới các phim truyền hình sau này.
Đoạn mở đầu phim "Twin Peak". Video: Lynch/Frost Productions
Về sau, Lynch tiếp tục thể hiện phong cách siêu thực đặc trưng qua các tác phẩm như Lost Highway (1997), Mulholland Drive - giúp ông giành giải Đạo diễn xuất sắc tại Cannes năm 2001 và Inland Empire (2006).
Đạo diễn thường giữ im lặng khi được hỏi về ý nghĩa trong tác phẩm của ông. Trong cuốn sách Lynch On Lynch (2005), ông cho biết: "Hãy tưởng tượng nếu bạn tìm thấy một cuốn sách câu đố, bạn có thể bắt đầu giải mã chúng, nhưng chúng thực sự phức tạp. Những bí ẩn sẽ trở nên rõ ràng và làm bạn thích thú. Vấn đề là bạn chỉ có thể giải quyết chúng bên trong mình, và ngay cả khi bạn kể lại cho ai đó, họ cũng không tin hoặc hiểu theo cách giống bạn".
Sau khi Twin Peaks kết thúc vào năm 2017, Lynch tập trung làm video âm nhạc và sáng tác nhạc cùng các cộng sự như Christabell. Ông còn giảng dạy điện ảnh, kinh doanh quán bar tại Paris (Pháp) và New York (Mỹ). Lynch kết hôn bốn lần, có hai con gái cùng hai con trai.
Quế Chi (theo Variety)
