Nước rất quan trọng đối với cơ thể, nó giúp chúng ta khỏe mạnh bằng cách điều chỉnh nhiệt độ, tiêu hóa thức ăn và loại bỏ chất thải. Giữ nước có nghĩa là giữ cân bằng chất lỏng trong cơ thể. Nước mang chất dinh dưỡng và oxy đến các tế bào, loại bỏ chất thải và giữ cho các khớp hoạt động trơn tru. Nước cũng giúp cơ thể mát mẻ khi trời nóng hoặc khi tập thể dục bằng cách đổ mồ hôi .
Lý do tại sao chỉ uống nước thôi là chưa đủ để giữ nước, tại sao chất điện giải và khoáng chất lại quan trọng, cách tránh mất nước cũng như chế độ ăn uống và hoạt động của cơ thể ảnh hưởng đến quá trình hydrat hóa như thế nào. Hiểu những điều này có thể giúp cơ thể luôn khỏe mạnh và đủ nước.
1. Chất điện giải là gì?
Chất điện giải đảm bảo duy trì độ pH bên trong cơ thể và ổn định môi trường bên trong bằng cách điều chỉnh lượng nước phù hợp với thể trạng của cơ thể.
Theo PGS.TS. Phạm Văn Hoan - Viện y học ứng dụng Việt Nam, các chất điện giải như magie, canxi, kali, natri, clo, hydro photphat và hydro bicarbonat… duy trì sự cân bằng chất lỏng cho tế bào và các mô trong cơ thể. Các chất điện giải cần được bổ sung trong các bệnh lý như tiêu chảy , nôn, kiệt sức do nhiệt độ cao, mất mồ hôi quá mức hay các vận động viên tập luyện với cường độ cao.
Chất điện giải là những khoáng chất trong cơ thể mang điện tích. Mỗi chất điện giải này đóng một vai trò quan trọng trong các chức năng cơ thể khác nhau:
- Natri và clorua giúp duy trì sự cân bằng chất lỏng và rất cần thiết cho chức năng thần kinh và co cơ.
- Kali rất quan trọng để điều chỉnh nhịp tim, co cơ và tín hiệu thần kinh.
- Canxi cần thiết cho sức khỏe của xương, chức năng cơ và tín hiệu thần kinh.
- Magie tham gia vào hàng trăm phản ứng sinh hóa trong cơ thể, bao gồm sản xuất năng lượng và chức năng cơ bắp.
Dấu hiệu mất cân bằng điện giải :
Điều quan trọng là phải nhận biết được các dấu hiệu mất cân bằng điện giải, dấu hiệu này có thể khác nhau tùy thuộc vào chất điện giải cụ thể bị ảnh hưởng. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:
- Chuột rút hoặc co thắt cơ.
- Mệt mỏi hoặc yếu đuối.
- Buồn nôn hoặc nôn mửa.
- Nhịp tim không đều.
- Thay đổi huyết áp.
- Nhầm lẫn hoặc khó tập trung.
- Co giật.
Nếu gặp bất kỳ triệu chứng nào trong số này, đặc biệt là trong thời gian mất nước nhiều hơn hoặc khi có yếu tố nguy cơ gây mất cân bằng điện giải, điều quan trọng là phải đi khám ngay.
2. Ai cần bổ sung chất điện giải?
Mức độ điện giải có thể mất cân bằng do nhiều yếu tố khác nhau:
Đổ mồ hôi quá nhiều: Hoạt động thể chất cường độ cao, đặc biệt trong điều kiện nóng ẩm, có thể dẫn đến mất nước và điện giải đáng kể qua mồ hôi. Các vận động viên, người lao động chân tay và những người tham gia các môn thể thao sức bền đặc biệt dễ bị suy giảm chất điện giải.
Tiêu chảy và nôn: Các vấn đề về đường tiêu hóa như tiêu chảy và nôn mửa có thể gây mất nước và chất điện giải nhanh chóng. Điều này có thể xảy ra do nhiễm trùng, không dung nạp thực phẩm hoặc các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn.
Bệnh tật: Một số tình trạng bệnh lý, chẳng hạn như bệnh thận, đái tháo đường và rối loạn tuyến thượng thận, có thể ảnh hưởng đến cân bằng điện giải. Những người mắc các bệnh này có thể cần theo dõi mức độ điện giải thường xuyên và điều chỉnh chế độ ăn uống hoặc thuốc nếu cần thiết.
Thuốc: Một số loại thuốc, bao gồm thuốc lợi tiểu, thuốc nhuận tràng và một số loại thuốc hóa trị, có thể làm tăng nguy cơ mất cân bằng điện giải. Điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến của các bác sĩ về việc quản lý nồng độ chất điện giải trong khi dùng các loại thuốc này.
Uống rượu: Uống quá nhiều rượu có thể dẫn đến mất nước và mất cân bằng điện giải. Rượu có tác dụng lợi tiểu, tăng sản xuất nước tiểu và thúc đẩy mất nước và điện giải.
Sóng nhiệt: Trong các đợt nắng nóng, nguy cơ mất nước và mất cân bằng điện giải tăng lên, đặc biệt đối với những nhóm dân cư dễ bị tổn thương như người cao tuổi, trẻ nhỏ và những người mắc một số bệnh lý nhất định.
Rối loạn nội tiết: Các tình trạng ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết, chẳng hạn như suy tuyến thượng thận và bệnh đái tháo nhạt, có thể phá vỡ cân bằng điện giải và cần được bác sĩ theo dõi và quản lý.
3. Cách để bổ sung chất điện giải để giữ đủ nước cho cơ thể
Theo các chuyên gia y tế, cách tốt nhất để bổ sung lượng chất điện giải cần thiết là thông qua chế độ ăn uống. Trong nhiều trường hợp, sự mất cân bằng điện giải mức độ nhẹ có thể được khắc phục bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và sử dụng nhiều thực phẩm tươi sống nguyên chất tại nhà. Có nhiều nguồn thực phẩm tự nhiên như các loại trái cây, rau, hạt, quả hạch… đều chứa các chất điện giải cần thiết.
Thực phẩm là nguồn tự nhiên rất giàu các chất điện giải.
Tiêu thụ thực phẩm giàu chất điện giải: Các thực phẩm như chuối, cam, rau bina, các loại hạt, sữa chua trong chế độ ăn uống rất giàu kali, canxi và magie là những chất điện giải cần thiết.
Uống đồ uống tăng cường chất điện giải: Đồ uống thể thao, sữa bơ, nước chanh và nước tăng cường chất điện giải có thể giúp bổ sung chất điện giải bị mất do đổ mồ hôi. Tuy nhiên, hãy chú ý đến lượng đường và calo bổ sung trong những đồ uống này.
Cân nhắc các giải pháp bù nước bằng đường uống: Những dung dịch này chứa sự cân bằng hợp lý giữa chất điện giải và glucose để giúp bổ sung chất lỏng và chất điện giải bị mất trong quá trình mất nước. Chúng đặc biệt hữu ích trong việc kiểm soát tình trạng mất nước do bệnh tật hoặc hoạt động thể chất cường độ cao.
Sử dụng chất bổ sung điện giải: Trong trường hợp mất nước hoặc mất cân bằng điện giải nghiêm trọng, cần bổ sung chất điện giải dưới sự giám sát y tế. Những chất bổ sung này có nhiều dạng khác nhau, bao gồm dạng viên, bột và chất lỏng.
Trong khi nước uống rất quan trọng cho quá trình hydrat hóa, việc cân bằng chất điện giải cũng quan trọng không kém, đặc biệt là khi cơ thể mất nước nhiều. Bằng cách hiểu vai trò của chất điện giải và cách bổ sung đúng, có thể duy trì mức độ hydrat hóa tối ưu và hỗ trợ sức khỏe tổng thể. Hãy nhớ lắng nghe tín hiệu của cơ thể và điều chỉnh lượng chất lỏng và chất điện giải dựa trên mức độ hoạt động, môi trường và sức khỏe tổng thể.
