Deadline dồn dập, hộp thư chất chồng email chưa đọc đẩy Minh, ở Hà Nội, vào tình trạng thiếu ngủ và ăn uống thất thường. Anh tìm đến những bữa nhậu cuối tuần như một cách giải tỏa, nhưng chứng hay quên bắt đầu xuất hiện. Ban đầu chỉ là những việc nhỏ như để quên điện thoại hay chìa khóa xe. Tình trạng trở nên nghiêm trọng khi người đàn ông gửi nhầm báo cáo quan trọng cho khách hàng.
Có lần, sau một đêm nhậu, Minh ngồi bất lực trước màn hình máy tính hàng chục phút mà không nhớ nổi nội dung email cần viết. Quá lo lắng, anh đến Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương khám, được bác sĩ Trần Thị Hồng Thu chẩn đoán suy giảm trí nhớ kèm rối loạn lo âu.
Dũng, quản lý kinh doanh 30 tuổi, cũng trải qua tình cảnh tương tự. Ỷ vào sức trẻ, anh thường xuyên dùng rượu bia, nước tăng lực để "thúc đẩy hiệu suất". Gần đây, Dũng liên tục mất tập trung, quên lịch họp, lỡ hạn công việc và bị cấp trên đánh giá tiêu cực.
Biến cố ập đến trong một buổi thuyết trình quan trọng trước ban giám đốc. Dù đã chuẩn bị kỹ lưỡng, Dũng bỗng thấy đầu óc trống rỗng khi đứng trên bục. "Mấy ý chính vừa ôn lại buổi sáng bỗng biến mất sạch", anh kể lại với chuyên gia tâm lý Nguyễn Thị Hương Lan, Viện đào tạo BHIU trường Đại học quốc tế Bắc Hà.
Chàng trai chỉ ú ớ được vài câu rồi lúng túng nhìn màn hình, tim đập thình thịch, mồ hôi ướt đẫm lưng áo. Buổi thuyết trình thất bại. Ngay sau đó, sếp gọi riêng anh vào phòng, giọng đầy thất vọng: "Cậu còn trẻ mà trí nhớ, sự tập trung đã có vấn đề". Màn thể hiện kém cỏi càng khiến Dũng thêm căng thẳng, dẫn đến mất ngủ triền miên. Anh phải tìm đến chuyên gia tâm lý Hương Lan để được tư vấn.
Các bạn trẻ chạy deadline tại một quán cà phê mở xuyên đêm tại Hà Nội. Ảnh: Khả Duyên
PGS.TS Nguyễn Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu trí nhớ và sa sút trí tuệ, Bệnh viện Lão khoa Trung ương, cho biết tình trạng suy giảm trí nhớ ở người trẻ không hiếm gặp. Mặc dù Việt Nam chưa có thống kê cụ thể, các cơ sở y tế ghi nhận số ca bệnh đang gia tăng.
Dấu hiệu cảnh báo là suy giảm trí nhớ tiến triển, giảm khả năng phán đoán, khó hoàn thành công việc hàng ngày. Người bệnh thường nhầm lẫn về thời gian và địa điểm, để nhầm vị trí đồ vật, nhắc đi nhắc lại một câu nói, diễn đạt vòng vo do quên từ. Cảm xúc cũng thay đổi bất thường, dễ nóng giận, phiền muộn hoặc thờ ơ.
Theo Viện Lão hóa Quốc gia Mỹ, nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe nhận thức và chứng hay quên ở người trẻ, bao gồm thiếu ngủ, lạm dụng rượu bia, căng thẳng kéo dài và chế độ ăn uống không lành mạnh. Nghiên cứu chỉ ra rượu có thể làm co vùng hải mã - khu vực não bộ quan trọng với trí nhớ, ảnh hưởng đến cả khả năng ghi nhớ ngắn hạn và dài hạn. Căng thẳng tâm lý cản trở quá trình hình thành ký ức mới và khả năng nhớ lại những ký ức đã có. Chế độ ăn nhiều cholesterol và chất béo có thể gây tổn thương não giống như trong bệnh Alzheimer.
Lạm dụng thiết bị công nghệ, dành quá nhiều thời gian trước màn hình điện tử và nghiện thuốc lá cũng góp phần làm suy giảm trí nhớ. Theo phân tích công bố trên Tạp chí Plos One, những người hút thuốc có nguy cơ sa sút trí tuệ cao hơn 30% và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn 40%. Người hút 20 điếu thuốc mỗi ngày có nguy cơ sa sút trí tuệ tăng thêm 34%.
Chuyên gia tâm lý Hương Lan chỉ ra stress mạn tính là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy giảm trí nhớ ở người trẻ. Thêm vào đó, thói quen thức khuya, thiếu ngủ không cho não bộ đủ thời gian phục hồi, dần dẫn đến suy giảm nhận thức nghiêm trọng. Nhiều người trẻ chủ quan về sức khỏe nên không duy trì chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng điều độ. Điều này làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh và kéo theo nhiều hệ lụy như tuần hoàn máu kém, gan không đào thải được độc tố.
Các chuyên gia khuyến nghị người trẻ thay đổi lối sống, hạn chế căng thẳng và xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, bổ sung đủ các nhóm chất dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin B1 và sắt. Cần tránh hút thuốc lá, uống rượu bia và sử dụng chất kích thích.
Ngủ đủ giấc 7-9 tiếng mỗi đêm, hạn chế thức khuya và tập thể dục ít nhất 30 phút hàng ngày là những thói quen cần thiết để bảo vệ sức khỏe não bộ. Thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm bất thường. Người dưới 40 tuổi có yếu tố nguy cơ như cao huyết áp, đái tháo đường kèm triệu chứng hay quên cần được tầm soát sớm.
"Người trẻ nên sống thực tế, xác định mục tiêu vừa sức, phù hợp với lứa tuổi", bà Lan nhấn mạnh. Khi sử dụng các thuốc bổ não, cần có sự chỉ định từ chuyên gia y tế. Việc thăm khám sớm khi có dấu hiệu bất thường về thể chất và tinh thần sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng hơn.
Thúy Quỳnh - Khả Duyên
