Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (thứ ba từ trái sang) chủ trì một hội nghị chuyên đề về doanh nghiệp tư nhân tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh ngày 1/11/2018. Ảnh: AFP
Khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tổ chức cuộc gặp hiếm hoi với giới doanh nhân tại Bắc Kinh năm 2018, những gương mặt ở hàng ghế đầu đến từ nhiều ngành khác nhau nhưng phần lớn không phải những cái tên quen thuộc.
Bảy năm sau, danh sách và vị trí ngồi thay đổi. Hôm thứ hai (17/2), ông Tập đã triệu tập một "đội hình tiên phong" khu vực tư nhân, bao gồm các nhà sáng lập của BYD, Huawei, Alibaba, Tencent, Xiaomi và startup AI DeepSeek.
Tại Đại lễ đường Nhân dân, Nhà sáng lập Huawei Nhậm Chính Phi và Chủ tịch BYD Vương Truyền Phúc ngồi đối diện ông Tập. Jack Ma (Alibaba) và Pony Ma (Tencent) - hai doanh nhân từng là tâm điểm của chiến dịch siết quản lý khu vực tư nhân cũng ngồi hàng đầu. Nhà sáng lập Meituan Vương Hưng, ngồi hàng hai.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bắt tay Nhà sáng lập Huawei Nhậm Chính Phi tại cuộc họp hôm 17/2. Ảnh: AFP
Theo các nhà phân tích, danh sách và vị trí ngồi của các doanh nhân lần này cho thấy ưu tiên của ông Tập đối với khu vực tư nhân trong bối cảnh đã nhiều thay đổi so với 2018, thời điểm Trung Quốc vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng cao, bất động sản còn tích cực và căng thẳng với Mỹ chưa leo thang như hiện nay.
Ngày nay, Trung Quốc cần thúc đẩy lực lượng kinh tế tư nhân để giúp nền kinh tế thứ hai thế giới vượt qua hàng loạt vấn đề lớn, từ làm chủ công nghệ, đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng đến phục hồi nền kinh tế nội địa đang trì trệ, vượt qua bẫy thu nhập trung bình và cạnh tranh với Mỹ.
Đầu tiên là tự chủ công nghệ. Trong hội nghị trước, Tencent và Baidu cũng có mặt nhưng không ngồi hàng đầu. Ngoài ra, sự xuất hiện của Jack Ma, vốn gần như ẩn dật sau khi Ant Group bị chặn IPO hồi 2020, được nhiều người xem là dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh đang khôi phục vị thế của các doanh nghiệp công nghệ tư nhân.
Nhân vật đáng chú ý khác là Lương Văn Phong, nhà sáng lập DeepSeek, công ty AI đang gây xôn xao thế giới sau khi ra mắt mô hình AI mới tháng trước. Các chuyên gia cho rằng việc lựa chọn các tập đoàn công nghệ lớn tham gia hội nghị lần này phản ánh ưu tiên chiến lược của chính quyền đối với lĩnh vực công nghệ.
"Những doanh nhân được ông Tập gặp lần này là đại diện cho công nghệ tiên tiến mà Bắc Kinh muốn thúc đẩy để tạo ra tăng trưởng kinh tế mới," Paul Triolo, chuyên gia chính sách công nghệ tại hãng tư vấn DGA-Albright Stonebridge Group (Mỹ) nhận định.
Theo Alfredo Montufar-Helu, Giám đốc Trung tâm Trung Quốc của tổ chức nghiên cứu The Conference Board (Mỹ), dù vẫn ưu tiên kinh tế nhà nước nhưng các động thái cho thấy Bắc Kinh thừa nhận khu vực tư nhân đóng vai trò quan trọng trong các mục tiêu chiến lược, đặc biệt là trong việc xây dựng khả năng tự chủ công nghệ. "Trung Quốc muốn tận dụng điều này để đổi mới và giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài", ông nói.
Christopher Beddor, Phó giám đốc Nghiên cứu về Trung Quốc tại Gavekal Dragonomics (Hong Kong) lưu ý những đổi mới mang tính đột phá thường đến từ các công ty tư nhân. "Chính phủ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc hỗ trợ họ nếu muốn cạnh tranh với Mỹ", ông bình luận.
Thứ hai là củng cố nền kinh tế nội địa. Nigel Green, Nhà sáng lập kiêm CEO tập đoàn tư vấn tài chính deVere Group (UAE), chỉ ra rằng trong nhiều thập kỷ, mô hình kinh tế của Trung Quốc dựa vào các khoản đầu tư do nhà nước lãnh đạo và phát triển cơ sở hạ tầng để thúc đẩy tăng trưởng.
Chiến lược này đưa họ vào hàng ngũ các nền kinh tế lớn nhất thế giới, nhưng nó cũng dẫn đến nợ tăng, tình trạng kém hiệu quả và năng lực sản xuất dư thừa trong các lĩnh vực quan trọng.
Nói cách khác, kích thích tài khóa có thể mang lại tăng trưởng nhanh nhưng không giải quyết được các điểm yếu cơ bản về mặt cấu trúc. Ngược lại, việc giải phóng toàn bộ tiềm năng của các doanh nghiệp tư nhân mới tạo ra động lực kinh tế tự duy trì bằng cách tạo ra sự cạnh tranh, hiệu quả và đổi mới.
Theo số liệu chính thức, doanh nghiệp tư nhân đóng góp hơn 60% GDP, 70% đổi mới công nghệ và 80% việc làm thành thị. "Các doanh nghiệp này tạo thành xương sống cho động lực kinh tế Trung Quốc, thúc đẩy mọi thứ từ công nghệ tiêu dùng đến các giải pháp năng lượng xanh", ông nói.
Trong khi đó, kinh tế tư nhân đã ảnh hưởng nặng nề trong những năm gần đây do bị siết quản lý, theo Alfredo Montufar-Helu của The Conference Board. Hệ quả là doanh nghiệp tăng trưởng chậm hơn, hạn chế đầu tư, khiến thất nghiệp ở thanh niên gia tăng và tác động tiêu cực đến nền kinh tế.
Vì vậy, theo giáo sư Xiaoyan Zhang, Phó Hhệu trưởng tại Trường Tài chính PBC thuộc Đại học Thanh Hoa, mục đích cuộc họp là để giới chức phát tín hiệu công nhận vai trò của khu vực tư nhân trong đổi mới, thúc đẩy tiêu dùng. "Tôi nghĩ rằng mục đích của cuộc họp là để đảm bảo rằng khu vực tư nhân hiểu vì sự ổn định và tăng trưởng, họ là một phần rất quan trọng của nền kinh tế", bà nói.
Thứ ba là khôi phục niềm tin nhà đầu tư, duy trì dòng vốn. Một trong những lợi ích rõ ràng nhất khi chuyển hướng sang hỗ trợ khu vực tư nhân là khôi phục niềm tin của nhà đầu tư. "Những can thiệp chính sách trong các lĩnh vực như công nghệ, giáo dục và bất động sản đã khiến cả nhà đầu tư trong và ngoài nước lo ngại, dẫn đến dòng vốn dịch chuyển sang nơi khác", ông Nigel Green chỉ ra.
Vốn đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc đã sụt giảm mạnh gần đây, sau khi đạt mức cao kỷ lục 344 tỷ USD vào 2021. Năm ngoái, FDI vào nước này thu hẹp đúng thời điểm các công ty nội địa cũng đẩy mạnh chuyển vốn ra nước ngoài. Nhà đầu tư Trung Quốc đã đưa 173 tỷ USD ra thị trường quốc tế, trong khi nhà đầu tư nước ngoài chỉ rót 4,5 tỷ USD vào, thấp nhất kể từ 1992.
Do đó, việc thực thi các chính sách minh bạch hơn, đảm bảo tính nhất quán trong quản lý và cắt giảm rào cản hành chính sẽ giúp khơi dậy niềm tin kinh doanh, tinh thần khởi nghiệp. Các nhà đầu tư cần sự đảm bảo rằng doanh nghiệp tư nhân sẽ không đối mặt với những thay đổi chính sách đột ngột hoặc các biện pháp trừng phạt gây kìm hãm tăng trưởng.
Ngược lại, nếu không làm được điều này, Trung Quốc có nguy cơ chứng kiến dòng vốn tiếp tục chảy ra ngoài, tăng trưởng kinh tế trì trệ và ngày càng phụ thuộc vào các dự án do nhà nước dẫn dắt mà đôi khi là kém hiệu quả.
Tại cuộc họp, ông Tập Cận Bình kêu gọi các doanh nhân thể hiện tài năng, tin tưởng vào mô hình và thị trường Trung Quốc, đồng thời cam kết đảm bảo môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa doanh nghiệp tư nhân và nhà nước.
Nhằm củng cố cam kết hỗ trợ, Ủy ban thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc Trung Quốc dự kiến thảo luận về Dự luật thúc đẩy kinh tế tư nhân vào ngày 24-25/2 và khả năng cao sẽ thông qua. Luật này nhằm tạo ra môi trường pháp lý đảm bảo sự đối xử công bằng và bảo vệ quyền lợi của các doanh nghiệp tư nhân.
Theo Zhou Maohua tại Ngân hàng China Everbright, những nỗ lực đẩy sự phát triển lành mạnh của khu vực tư nhân sẽ có lợi cho việc tạo ra một môi trường kinh doanh ổn định, minh bạch và có thể dự đoán được hơn, thúc đẩy doanh nghiệp tăng đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, đạt những đột phá về công nghệ.
Giáo sư Zhu Tian của Trường Kinh doanh Quốc tế Trung Quốc - châu Âu tại Thượng Hải nhận định hội nghị lần này cùng với dự luật mới sẽ có tác động tích cực đến niềm tin của khu vực tư nhân. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng để vực dậy nền kinh tế, Trung Quốc cần có các chính sách tài khóa và tiền tệ mạnh mẽ hơn nhằm thoát khỏi vòng xoáy giảm phát hiện nay.
Phiên An (theo Reuters, China Daily)
