Những ngày này, khi bạn bè cùng trang lứa đang ôn thi tốt nghiệp, đại học thì Phạm Thanh Trúc và Nguyễn Hoàng Ngân (cùng 18 tuổi) lại bận rộn ôn luyện tiếng Anh, thực hiện những dự án riêng trước khi sang nước ngoài du học. Hai học sinh trường THPT chuyên Lê Hồng Phong vừa trở về từ Mỹ với giải ba tại cuộc thi khoa học và kỹ thuật quốc tế (Intel ISEF) do Tập đoàn Intel tổ chức. Sản phẩm đoạt giải là chiếc xe lăn sáng chế có thể vượt mọi địa hình - TN98.
Vinh dự hơn, Ngân – Trúc được mời đến giao lưu với tổng thống Mỹ Obama khi ông đến Sài Gòn. “Mình rất vui khi được tiếp xúc với tổng thống Mỹ. Bên cạnh sự cuốn hút của một chính trị gia thì ông còn hài hước, tạo được sự gần gũi, gắn kết với người nghe”, Trúc chia sẻ.
 |
Xe lăn sáng chế vượt địa hình cầu thang bằng bánh mô phỏng xích xe tăng. Ảnh: NVCC |
Cái tên TN98 được hai bạn ghép từ chữ cái đầu của Trúc - Ngân và năm sinh 1998. Xe dài 1,27 m; rộng 65 cm; cao 1,52 m; chạy bằng điện được sáng chế dựa trên ý tưởng ứng dụng hệ thống cân bằng động hoàn toàn mới.
Xe lăn được trang bị bộ điều khiển để có thể tiến, lùi, dừng, rẽ trái, phải và cảm biến tự điều chỉnh độ nghiêng của ghế. TN98 có kích thước nhỏ gọn, dễ dàng di chuyển qua các khu vực hẹp như cửa ra vào, hành lang, thang máy, bậc tam cấp...
Thay vì sử dụng bánh tròn như các loại xe lăn hiện có trên thị trường, sáng chế của đôi bạn trẻ chạy bằng bánh xích bọc cao su tự chế. Giống như chiếc xe tăng, nó dễ dàng di chuyển trên mặt đất lầy lội, nhiều bùn cát hoặc địa hình gồ ghề.
“Chế tạo chiếc xe ở công đoạn nào cũng có cái khó, song phần nghiên cứu và làm bánh xích cao su cùng hệ thống giảm xóc là căng nhất. Cái này nhìn trong xe tăng rất quen thuộc nhưng tài liệu nghiên cứu về nó lại rất ít. Tụi em phải tự mày mò làm hết”, Trúc kể.
Nhờ bánh xích này, TN98 có ưu điểm vượt trội là giúp người dùng có thể lên xuống cầu thang với độ dốc lên đến 30 độ. Xích bọc cao su bám vào từng bậc thang, đưa xe lên hoặc xuống với vận tốc lên đến 8 km/h mà không hề trượt, ngã. Xe cũng chịu được trọng lượng đến 80 kg.
Trước đó, một nhóm sinh viên người Thụy Sĩ đã từng làm cách này nhưng người dùng phải quay lưng về phía cầu thang, gây lo lắng, hồi hộp khi lên xuống. Muốn vượt qua trở ngại này, sau nhiều lần thử nghiệm, Hoàng Ngân áp dụng nguyên lý cân bằng động trong khung sắt hình bán nguyệt.
Cách làm mới giúp ghế ngồi tự động chỉnh vị trí, độ nghiêng để thay đổi tâm trọng lực. Khi xe lên cầu thang, ghế đổ về phía trước; khi xe đi xuống, ghế ngả về phía sau giúp người ngồi trên xe vẫn giữ được thăng bằng.
 |
Hai bạn trẻ trao đổi với người quan tâm tại cuộc thi ở Mỹ. Ảnh: NVCC |
Theo Nguyễn Hoàng Ngân, ý tưởng xe lăn vượt địa hình nảy sinh khi cậu nhìn thấy ông mình, người già trong khu phố do sức khỏe hạn chế nên chỉ di chuyển quanh nhà. Dù rất muốn tiếp xúc với mọi người nhưng đa phần các cụ ngại phiền con cháu. Từ suy nghĩ này, Ngân muốn làm một chiếc xe để người già, người khuyết tật đi lại thuận tiện.
Từ lúc ý tưởng nhen nhúm đến khi hoàn thành, đôi bạn mất gần một năm và cả hai không hiểu biết nhiều về kỹ thuật. Ngân học chuyên Toán, Trúc chuyên Anh trong khi làm chiếc xe lăn phải có hiểu biết cơ khí, kỹ thuật.
Cả hai sau đó phải tìm sách vở, tài liệu trên Internet để tham khảo, tìm hiểu. Về bản vẽ kỹ thuật, Ngân và Trúc mày mò rất nhiều chương trình mới học được phần mềm SoidWorks (thiết kế 3D cho phép nhập dữ liệu các tác động bên ngoài vào thiết kế để chạy mô phỏng). Chưa kể kinh nghiệm cũng không có nên chiếc xe được tháo ra, lắp vào chạy thử nghiệm không biết bao nhiêu lần
Để có các linh kiện chế tạo, đôi bạn tìm đến các chợ bán đồ điện tử, mạnh dạn vào mấy nhà xưởng ở ngoại thành để tìm. Nhiều hôm đi từ sáng sớm đến tối mịt mới về và không ít lần hai đứa tranh cãi nảy lửa dẫn đến bỏ ngang "công trình" nghiên cứu 1-2 hôm.
"Em không nghĩ có thể hoàn thành được sản phẩm bởi không ít lần chúng em rất nản, muốn từ bỏ vì quá trình thực hiện vô cùng khó khăn”, Trúc nói.
Ban đầu, gia đình của Ngân - Trúc lo ngại việc làm của hai con sẽ ảnh hưởng học tập nhưng sau đó hiểu ra và ủng hộ. Hai bạn trẻ còn may mắn được nhà trường luôn theo sát, động viên tinh thần, vật chất để hoàn thiện dự án.
 |
Ngân - Trúc khi dự sự kiện giao lưu với Tổng thống Obama ở TP HCM. Ảnh: NVCC |
Chiếc xe lăn TN98 từng đoạt giải nhất tại cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia năm học 2015-2016 dành cho học sinh trung học khu vực phía Nam, được tổ chức tại Đồng Nai tháng 3 vừa qua.
Đến nay, mẫu xe lăn của Trúc và Ngân đã trải qua 7 đợt cải tiến. TN98 đang được cải tiến theo hướng nhẹ, bền, dễ tháo lắp, tăng hiệu suất động cơ, có khung bảo hộ cho người dùng trong trường hợp va đập, xe lật.
Nguyễn Hoàng Ngân cho biết, nếu sản xuất đại trà thì giá một chiếc TN98 khoảng 17 triệu đồng trong khi đa số xe lăn vượt địa hình trên thế giới có giá trên 300 triệu. Đôi bạn trẻ rất mong muốn có thể chuyển giao kỹ thuật để một đơn vị nào đó ứng dụng sản xuất đại trà phục vụ người già, khuyết tật ở Việt Nam.
Duy Trần
