Bên trong máy bay vũ trụ Spaceship của Virgin Galactic với khung cảnh Trái Đất bên ngoài cửa sổ. Ảnh: Virgin Galactic
Các công ty tư nhân đang cung cấp nhiều cơ hội bay vào không trung, từ chuyến bay ngắn lên không gian cận quỹ đạo tới kỳ nghỉ nhiều tháng trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Nhưng sự ra đời của du lịch không gian đang dấy lên một cuộc tranh cãi dữ dội: Liệu hoạt động này có giúp đưa nhân loại tới gần những vì sao hay chỉ tạo điều kiện cho người giàu có giải trí mà không cung cấp chút giá trị thực tế nào?
Lợi ích
Một số cá nhân thường được gọi là du khách không gian, tìm cách mua vé bay tới trạm ISS hoặc trạm vũ trụ Mir của Nga. Tuy nhiên, khi chương trình tàu vũ trụ con thoi kết thúc vào năm 2011, NASA hủy bỏ bất kỳ cơ hội nào khác. Bức tranh đó thay đổi với sự ra đời của những công ty bay vũ trụ tư nhân do nhiều tỷ phú đứng đầu, bao gồm SpaceX của Elon Musk, Blue Origin của Jeff Bezos và Virgin Galactic của Richard Branson.
Trong số 3 công ty nêu trên, chỉ có Virgin Galactic là đặt mục tiêu thúc đẩy du lịch không gian trong dài hạn, cung cấp những chuyến bay cận quỹ đạo ngắn tới phía trên đường Kármán, ranh giới giữa bầu khí quyển Trái Đất và vũ trụ. Hành khách trả phí có thể có trải nghiệm tương tự với Blue Origin, nhưng công ty này tập trung vào các ngành công nghiệp trên quỹ đạo. Với SpaceX, du khách có thể ở lại nhiều ngày trên quỹ đạo, nhưng cần phải vượt qua nhiều hợp đồng từ chính phủ để giành được cơ hội.
Những người ủng hộ du lịch không gian nêu ra nhiều lợi ích của ngành công nghiệp. Ví dụ, khách du lịch không gian tích cực tiến hành và tham gia vào thí nghiệm như kiểm tra ảnh hưởng của vi trọng lực lên sức khỏe con người, sự phát triển cây trồng và đặc điểm vật liệu. Đây thực sự là dữ liệu khoa học cần thu thập để đưa nhân loại tới những vì sao.
Ngoài ra với hàng trăm triệu USD tiền đầu tư đổ vào ngành công nghiệp mới, các công ty đang phát triển thiết bị, kỹ thuật, công nghệ mới để có thể bán vé bay vào không gian. Việc chở khách du lịch không gian thường xuyên bao gồm người nổi tiếng như William Shatner thu hút nhiều chú ý của truyền thông, giúp tăng sự quan tâm từ cộng đồng, tăng độ thảo luận và kinh phí.
Tác hại
Người chỉ trích du lịch không gian cho rằng đây là ngành công nghiệp chỉ phục vụ cá nhân đặc biệt giàu có. Điều đó có thể làm loãng sự quan tâm của công chúng với vũ trụ. Thay vì mở ra khả năng cho mọi người, nó có thể khiến người không quan tâm do khó tiếp cận. Do giá vé cực cao, từ hàng trăm nghìn tới hàng chục triệu USD, rất khó để hầu hết mọi người nhìn nhận giá trị của du lịch không gian như một ngành công nghiệp.
Dù một số khách du lịch không gian tiến hành thí nghiệm trong chuyến thám hiểm, những thí nghiệm đó không mang tính cách mạng hay bao gồm bất cứ thứ gì phi hành gia trên trạm ISS có thể thực hiện. Do đó, du lịch không gian không thực sự thúc đẩy hoạt động bay vũ trụ của con người theo cách có ý nghĩa nào. Trong khi vài công ty phát triển công nghệ chuyên dụng dành cho du lịch không gian, công nghệ đó không chắc có thể ứng dụng ở các hoạt động khác liên quan tới vũ trụ.
Chỉ có 60 du khách từng bay vào không gian, đại đa số mới chỉ bay trên những chuyến bay cận quỹ đạo nhắn với vài phút trong môi trường không trọng lực. Chỉ vài lần phóng mỗi năm thuộc về ngành du lịch không gian và con số sẽ không thay đổi nhiều trong vài năm tới. Nhiều khả năng đây vẫn là ngành công nghiệp phục vụ chỉ một nhóm cá nhân rất giàu có và không phải động lực chính thúc đẩy sáng tạo hoặc mở rộng.
An Khang (Theo Space)
