Cơ hội hình thành ngành công nghiệp tài sản số tại Việt Nam

Luật Công nghiệp công nghệ số được Quốc hội thông qua hồi tháng 6 đánh dấu việc tài sản số được công nhận và được pháp luật bảo vệ như tài sản thực. Ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Công nghiệp Công nghệ thông tin, cho biết trước khi có Luật, người sở hữu tài sản số trong nước hoạt động trong vùng xám, chưa được pháp luật bảo vệ. Sự ra đời của Luật thiết lập khung pháp lý rõ ràng cho tài sản số, tài sản ảo và tài sản mã hóa.

Tại sự kiện GM Vietnam 2025 ở Hà Nội đầu tháng 8, ông Phạm Tiến Dũng, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước, nhận định Việt Nam nằm trong số ít quốc gia đưa ra định nghĩa rõ ràng về tài sản số và vấn đề liên quan, mở đường pháp lý cho việc xây dựng các nghị định. "Ngân hàng Nhà nước chỉ tham gia một phần, nhưng tôi rất mừng khi chúng ta đã có khung pháp lý", ông nói. Ông cho rằng ngân hàng có thể liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp với blockchain, nhưng hoạt động ngân hàng luôn gắn liền với công nghệ, nên "được hưởng lợi nhiều nhất từ đổi mới công nghệ".

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước - Phạm Tiến Dũng. Ảnh: Minh Tuấn

Hồi tháng 7, Quốc hội thông qua nghị quyết về trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Đây là mô hình trung tâm tài chính thế hệ mới, bao gồm cả hoạt động đổi mới sáng tạo và các sàn giao dịch chuyên biệt, được hiểu là sàn giao dịch tài sản số. Đến tháng 8, Bộ Tài chính trình Chính phủ dự thảo nghị quyết thí điểm về thị trường tài sản số. Qua khảo sát, Ngân hàng Nhà nước nhận thấy các trung tâm tài chính mới nổi đều có hoạt động liên quan đến tài sản số.

"TP HCM, Đà Nẵng dành những khoảng đất rất đẹp, rộng để phát triển các trung tâm tài chính, trong đó bao gồm hoạt động đổi mới sáng tạo và sàn giao dịch tài sản số", ông Dũng cho hay, kỳ vọng Việt Nam sẽ thu hút doanh nhân, doanh nghiệp, nhà đầu tư quan tâm đến lĩnh vực.

Đồng quan điểm, ông Trần Xuân Tiến, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Chi hội Blockchain TP HCM, nhận định Luật Công nghiệp công nghệ số, có hiệu lực từ năm 2026, sẽ mở ra cơ hội tạo nên ngành công nghiệp tài sản số tại Việt Nam

Theo ông, tài sản số được công nhận pháp lý giúp startup trong lĩnh vực cạnh tranh sòng phẳng với các doanh nghiệp truyền thống, tạo điều kiện để họ thu hút đầu tư, mở rộng hợp tác, quảng bá sản phẩm và tiếp cận nhiều người dùng hơn. Họ cũng có thể mở rộng lĩnh vực ngoài công nghệ và tài chính (fintech), đưa tài sản số ứng dụng vào trong các ngành khác.

Một nhóm bạn trẻ ở TP HCM đang theo dõi diễn biến giao dịch các cặp tiền mã hóa. Ảnh: NVCC

Ông Tiến cho rằng khung pháp lý mới cũng là động lực để doanh nghiệp truyền thống tìm hiểu, ứng dụng blockchain, hình thành các sản phẩm tài sản số mới. Đây cũng là nền tảng hình thành một ngành công nghiệp mới trong nước.

Nhiều startup blockchain Việt từng lựa chọn đặt trụ sở ở nước ngoài do thiếu khung pháp lý trong nước. "Sự ra đời của Luật là tín hiệu mở cửa thị trường, thu hút các công ty quay trở lại, đồng thời tạo sự hấp dẫn với cả doanh nghiệp quốc tế đến tìm cơ hội đầu tư", ông cho hay. Tuy vậy, khả năng "hồi hương" của các startup Việt còn phụ thuộc nhiều yếu tố khác như chính sách ưu đãi, cơ chế thuế với tài sản số và mức độ cởi mở của thị trường.

Trong khi đó, theo bà Lynn Hoàng, Giám đốc quốc gia Binance tại Việt Nam, từ năm 2017-2019, thế giới tài sản số chứng kiến thời kỳ "miền tây hoang dã". Sau giai đoạn bỡ ngỡ, chính phủ nhiều nước bắt đầu quan tâm, xây dựng quy định quản lý. Trên cơ sở đó, mỗi nước, mỗi khu vực có chính sách riêng về tài sản số, tài sản mã hóa, nhưng nhìn chung đều nhận định công nghệ blockchain sẽ là tương lai.

Bà lấy ví dụ trường hợp của UAE. Năm 2022, nước này ban hành luật về tài sản số và thành lập cơ quan quản lý. Chỉ một năm sau, số lượng doanh nghiệp tài sản số đến thành lập ở Dubai (UAE) đã tăng vọt. "Sự có mặt của các công ty fintech giúp tăng 51% lượng giao dịch tài sản số ở Dubai. Chính sách cởi mở cũng làm gia tăng 27,7% lượng người di chuyển từ nơi khác đến đây sinh sống, làm việc", bà chia sẻ.

Theo Luật Công nghiệp công nghệ số, tài sản số là tài sản thể hiện dưới dạng dữ liệu số, được tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bởi công nghệ số trên môi trường điện tử. Nhà nước sẽ quản lý toàn diện quá trình hình thành và giao dịch loại tài sản này, bao gồm cả quyền sở hữu, nghĩa vụ của các bên liên quan, vấn đề an ninh mạng và phòng chống rửa tiền.

Thống kê năm 2024 của Triple-A cho thấy Việt Nam đứng thứ hai về tỷ lệ sở hữu tiền mã hóa - một loại tài sản số, với 21 triệu người nắm giữ. Việt Nam cũng xếp ở vị trí thứ năm về mức độ cởi mở với crypto theo Báo cáo chỉ số chấp nhận tiền mã hóa toàn cầu (Global Crypto Adoption Index - GCAI) do Chainalysis thực hiện.

Trọng Đạt