Hôm thứ hai (8/9), hơn 150 lãnh đạo doanh nghiệp trong ngành ôtô điện châu Âu đã ký lá thư kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) duy trì mục tiêu toàn bộ xe hơi chở người và xe van mới bán ra vào 2035 là loại không phát thải. Nói cách khác, đây là thời điểm khai tử ôtô mới chạy bằng nhiên liệu hóa thạch ở châu Âu. Các hãng chỉ được bán xe điện, hydro hoặc công nghệ khác đảm bảo 100% không thải CO2.
Các bên ký tên trong thư bao gồm Volvo Cars và Polestar. Họ cảnh báo bất kỳ sự chậm trễ nào với mục tiêu này sẽ làm đình trệ thị trường xe điện châu Âu, tạo lợi thế cho các đối thủ cạnh tranh toàn cầu và làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư.
CEO Polestar Michael Lohscheller cảnh báo việc hạ mục tiêu sẽ gửi tín hiệu EU định từ bỏ các cam kết giảm phát thải của khối. "Điều đó không chỉ bất lợi cho khí hậu mà còn tổn hại đến khả năng cạnh tranh của châu Âu", ông nói.
Michiel Langzaal, Giám đốc điều hành công ty sạc Fastned cho biết mục tiêu phát thải bằng 0 ngành ôtô vào 2035 đã giúp EU thu hút đầu tư cơ sở hạ tầng sạc và phát triển phần mềm lĩnh vực xe điện. "Những khoản đầu tư đó chỉ có thể tạo ra lợi nhuận nếu đạt được mục tiêu này", ông nói.
Một trạm sạc xe điện ở Na Uy ngày 12/7/2023. Ảnh: Reuters
Lá thư của các doanh nghiệp xe điện được gửi đi sau khi Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tháng trước nhận được một lá thư từ lãnh đạo các nhà sản xuất và cung cấp ôtô châu Âu, cảnh báo mục tiêu giảm 100% lượng khí thải ôtô vào 2035 là bất khả thi.
Trong thư, Tổng giám đốc Mercedes-Benz Ola Kaellenius và Tổng giám đốc mảng hệ truyền động và khung gầm của Schaeffler AG Matthias Zin cho biết cam kết thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Tuy nhiên, họ nhấn mạnh các nhà sản xuất EU hiện gần như phụ thuộc hoàn toàn châu Á về pin, đối mặt với hạ tầng sạc thiếu đồng bộ, chi phí sản xuất cao hơn và thuế quan từ Mỹ.
"Đáp ứng các mục tiêu cứng nhắc về khí thải CO2 cho ôtô và xe van vào 2030 và 2035 trong bối cảnh hiện nay đơn giản là không thể", bức thư viết. Họ cho rằng các quy định và mức phạt pháp lý sẽ không thúc đẩy quá trình chuyển đổi. Hai lãnh đạo cũng kêu gọi xem xét lại quy định phát thải với xe tải hạng nặng và buýt. Theo họ, xe điện chắc chắn sẽ dẫn dắt, nhưng cũng phải có chỗ cho xe hybrid, xe động cơ đốt trong hiệu suất cao và nhiên liệu khử carbon.
Cũng hôm 8/9, Tổ chức nghiên cứu và vận động Transport & Environment (T&E) công bố báo cáo cho biết các mục tiêu giảm phát thải đang phát huy tác dụng. Đồng thời, cảnh báo rằng bất kỳ động thái nới lỏng nào vào 2030 và 2035 sẽ làm giảm đầu tư vào xe điện, tạo cơ hội để Trung Quốc mở rộng thống lĩnh.
"Châu Âu đang đối mặt với lựa chọn mang tính quyết định: dẫn đầu cuộc đua xe thuần điện (BEV) toàn cầu và tự tin bước vào kỷ nguyên điện hóa, hoặc có nguy cơ tụt hậu trong kỷ nguyên nhiên liệu hóa thạch", tổ chức này cho biết.
Nhiều mẫu xe giá cả phải chăng ra mắt nhờ pin rẻ, cùng với hạ tầng sạc phát triển đang thúc đẩy nhu cầu. Chi phí pin ước giảm 27% giai đoạn 2022 – 2025 và giảm thêm 28% vào 2027 so với năm nay, theo dự báo của T&E. Trạm sạc đã được triển khai trên 77% mạng lưới cao tốc cốt lõi của EU. Tất cả quốc gia thành viên đều đã đáp ứng hoặc vượt số lượng trạm theo mục tiêu 2025. EC cho biết lượng xe thuần điện đăng ký mới ở châu Âu quý I tăng 34% so với cùng kỳ 2024.
T&E dự báo xe điện chiếm 18% tổng số xe mới được bán ra tại châu Âu vào cuối 2025, tăng so với mức 13,6% năm ngoái. Ông Lucien Mathieu, Giám đốc mảng ôtô của T&E cho rằng các hãng xe đang vẽ ra viễn cảnh tồi tệ chỉ vì muốn giới chức nới lỏng mục tiêu phát thải.
Theo ông, doanh số xe điện đang tăng mạnh và các quy định phát thải chính là yếu tố then chốt. Nếu kiên định với luật đã đề ra, châu Âu có thể tạo cơ hội cho ngành ôtô cạnh tranh trong cuộc đua toàn cầu về xe điện. "Nhưng nếu nới mục tiêu, nhiều hãng có thể sẽ rơi vào tình cảnh như Mercedes, tức tụt hậu trong điện khí hóa và phải mua tín chỉ từ đối thủ," ông Lucien Mathieu cảnh báo.
Trong các nhà sản xuất lớn, BMW, Renault và Volkswagen được dự báo đạt mục tiêu phát thải 2025-2027. BMW thậm chí còn vượt chuẩn trung bình cho phép 13 gCO₂/km, Stellantis vượt 9 gCO₂/km và Renault vượt 2 gCO₂/km. Trong khi, Volkswagen vừa đủ đạt chuẩn (0 gCO₂/km).
Nhà máy của Volkswagen ở Osnabrueck, Đức ngày 7/10/2024. Ảnh: Reuters
Ngược lại, Mercedes-Benz - hiện giữ chức Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô châu Âu (ACEA), tiếng nói phản đối mạnh mẽ nhất với các mục tiêu phát thải - là hãng duy nhất của châu Âu không thể tự đạt được, do tập trung vào các mẫu xe động cơ đốt trong có lợi nhuận cao hơn.
Mercedes dự kiến kém chuẩn 10 gCO₂/km. Để tránh các khoản phạt có thể lên tới hàng tỷ euro, hãng sẽ mua tín chỉ carbon từ Volvo Cars và Polestar. Volvo (Thụy Điển) hiện do Geely Holding (Trung Quốc) nắm đa số cổ phần. Chủ tịch Geely cũng kiểm soát một công ty đang nắm 9,69% cổ phần tại Mercedes.
EU đang chịu sức ép từ các hãng xe đòi nới lỏng mục tiêu phát thải vào các mốc 2030 và 2035. Hồi tháng 3, Ủy ban châu Âu (EC) đã nhượng bộ lớn khi gia hạn thời hạn mục tiêu 2025 thêm hai năm. Nhân thời cơ này, hãng xe tăng chênh lệch giá xe điện so với xe động cơ đốt trong lên 40% vào tháng 6, từ mức 30% hồi đầu 2025. Do đó, doanh số xe điện dự báo giảm 2 triệu chiếc giai đoạn 2025-2027.
Ngày 12/9 tới, bà von der Leyen sẽ thảo luận về tương lai của công nghiệp ôtô châu Âu với các doanh nghiệp trong ngành, trong bối cảnh họ đang phải đối mặt với áp lực kép, gồm cạnh tranh gia tăng từ Trung Quốc và thuế quan của Mỹ.
Khi EU còn đang bàn thảo chuyện nới lỏng quy định phát thải, các thị trường toàn cầu đang tăng tốc điện khí hóa. Thị phần xe điện tại Ấn Độ và Mexico đã đạt 5%, Indonesia 13% và Thái Lan 24%. Tại Trung Quốc - thị trường ôtô lớn nhất thế giới, xe thuần điện (BEV) dự kiến chiếm hơn 30% vào cuối 2025.
Theo ông Mathieu, các hãng xe châu Âu ảo tưởng nếu nghĩ Trung Quốc sẽ dừng đổi mới trong khi họ tìm cách kéo dài công nghệ cũ. "Nếu EC đồng ý các hãng làm chậm tiến trình EV, châu Âu sẽ lại mất thêm một ngành công nghiệp mũi nhọn vào tay đối thủ toàn cầu. Chúng ta cần ngành ôtô dẫn đầu về công nghệ trọng yếu của thế kỷ 21 thay vì đi theo con đường trở thành một 'bảo tàng ôtô'", ông nhấn mạnh.
Phiên An (theo Reuters, T&E)
