Móc nối nhau lừa đảo , chiếm đoạt tiền
Trước đó, đầu tháng 7/2022, TAND Cấp cao tại TP HCM xử phúc thẩm bị cáo Trương Vui (cựu Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Upexim ) phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.
Hồ sơ vụ án thể hiện, Công ty Upexim thuê trụ sở tại số 4 – 6 Hồ Tùng Mậu (TPHCM). Đến năm 2010, thành phố mới có chủ trương bán chỉ định cho doanh nghiệp này và tháng 11/2011, Upexim được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Do khó khăn về tài chính, từ năm 2010, ông Trương Vui đại diện Upexim đã ký với Công ty Tradeco hợp đồng có nội dung mỗi bên góp 60 tỷ đồng làm vốn xây dựng dự án Upex Tower tại khu đất số 4 – 6 Hồ Tùng Mậu. Hồ sơ vụ án cho rằng, việc ký hợp đồng này nhằm hợp thức hóa việc ông Vui có vay lãi suất cao từ bà Võ Thị Thanh Loan (Chủ tịch Tradeco).
Cũng trong năm 2010, ông Vui còn che giấu việc trụ sở Upexim được thế chấp ngân hàng để lừa bán khu đất trên cho Công ty Kim Cương Xanh. Doanh nghiệp này sau đó chuyển 120 tỷ đồng (trong đó, chuyển cho Upexim 72,2 tỷ và bị cáo Vui 47,8 tỷ đồng).
Ngoài việc lừa đảo trên, ông Vui bị quy kết đồng phạm với Tống Thị Bích Loan (Giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu Biên Hòa - Bihimex) và Châu Thị Khoa (Phó giám đốc Bihimex) trong việc rút tiền Nhà nước. Cụ thể, Trương Vui dùng Upexim và một số doanh nghiệp khác ký hợp đồng mua bán khống với Bihimex để Bihimex vay tiền ngân hàng hoặc vay từ công ty mẹ là Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai (Dofico). Hậu quả khiến Dofico thiệt hại 144 tỷ đồng.
Các sai phạm trên khiến ông Vui bị TAND TP HCM phạt tù chung thân về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”; 14 năm tù về tội "Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng". Bị cáo Tống Thị Bích Loan nhận 10 năm tù, Châu Thị Khoa lĩnh 8 năm.
Về dân sự, tòa tuyên ông Vui bồi thường cho Công ty Kim Cương Xanh 120 tỷ đồng tiền thanh toán mua nhà đất số 2 – 4 Hồ Tùng Mậu; Công ty Upexim phải chuyển trả bị cáo Vui 72,2 tỷ đồng.
Bị cáo Vui cùng Upexim phải bồi thường cho Công ty Dofico hơn 144 tỷ đồng cho hành vi cố ý làm trái quy định về quản lý kinh tế.
Ngoài ra, Tòa còn tuyên tiếp tục kê biên khu đất số 2 – 4 Hồ Tùng Mậu để xác định 50% giá trị thuộc sở hữu của Tradeco; 50% còn lại thuộc Upexim (nhằm đảm bảo việc giải quyết hợp đồng tín dụng với ngân hàng Agribank).
Sau án sơ thẩm, dù bị cáo Vui và Upexim kháng cáo nhưng năm 2022, TAND cấp cao tại TP HCM xử phúc thẩm, tuyên y án.
Bị cáo Trương Vui tại phiên tòa sơ thẩm.
Lý do kháng nghị
Tại quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, Viện KSND Tối cao chỉ ra có 3 vi phạm nghiêm trọng trong quá trình xét xử vụ án:
Thứ nhất, Viện KSND Tối cao cho rằng trong phiên tòa phúc thẩm, kiểm sát viên không tham gia xét hỏi, phát biểu ý kiến, tranh tụng. Việc này vi phạm nghiêm trọng Bộ luật Tố tụng Hình sự.
Thứ hai, các bị cáo không thuộc trường hợp phải chỉ định luật sư và họ đã có 5 luật sư bào chữa nhưng chủ tọa phiên phúc thẩm vẫn chỉ định 4 luật sư khác tham gia tố tụng. Việc này, tại tòa các bị cáo phản đối, không chấp nhận chỉ định luật sư của chủ tọa nhưng kiểm sát viên không có ý kiến. “Việc này vi phạm Điều 16 Bộ luật Tố tụng Hình sự về nguyên tắc đảm bảo người bào chữa của người bị buộc tội”, nội dung kháng nghị nêu.
Thứ ba, hồ sơ không có chi tiết nào thể hiện Công ty Đầu tư Xây dựng thương mại Tradeco được sở hữu chung nhà đất số 4 – 6 Hồ Tùng Mậu (TP HCM). Tòa án hai cấp không nêu được quy định nào của pháp luật nhưng vẫn chia cho Tradeco 50% giá trị khu đất.
Đối với tội danh và hình phạt của bị cáo, tại kháng nghị giám đốc thẩm, Viện KSND Tối cao đánh giá tòa các cấp đã tuyên đúng nhưng “phần trách nhiệm dân sự, xử lý vật chứng chưa phù hợp”.
Cụ thể, Viện KSND Tối cao cho rằng, bị cáo Vui làm giả biên bản họp Hội đồng quản trị của Upexim để ký hợp đồng với Tradeco vào năm 2010 nên hợp đồng này vô hiệu.
Ngoài ra, thời điểm này, khu đất vẫn thuộc Công ty Quản lý, kinh doanh Nhà TP HCM nên Upexim không có quyền mang đi hợp tác xây dựng với doanh nghiệp khác. Thực chất, hợp đồng giữa Upexim và Tradeco là hợp đồng giả tạo nhằm hợp thức quan hệ vay tiền giữa cá nhân Trương Vui và bà Võ Thị Thanh Loan (Chủ tịch Tradeco), đồng thời cũng không có căn cứ xác định Tradeco đã chuyển 60 tỷ đồng cho Upexim theo hợp đồng bởi các phiếu thu, chi tiền mặt chỉ là hợp thức mà không có tiền thật, phiếu không được lập đúng quy định…
Từ những phân tích trên, Viện KSND Tối cao cho rằng tòa án "vi phạm pháp luật" khi tuyên Tradeco sở hữu 50% giá trị nhà đất tại số 4 – 6 Hồ Tùng Mậu. Việc này cần hủy bỏ để đảm bảo quyền lợi cho Upexim.
Về trách nhiệm bồi thường cho Công ty Kim Cương Xanh 120 tỷ đồng, Viện KSND tối cao cho hay trong số này, Trương Vui dùng cá nhân 47,8 tỷ đồng và nhập quỹ Upexim 72,2 tỷ đồng. Sau khi nhập quỹ, ông Vui lại tự ý dùng tiếp hơn 57 tỷ nên thực tế, Upexim chỉ được dùng hơn 14 tỷ đồng. Do vậy, Upexim chỉ phải hoàn trả Kim Cương Xanh 14 tỷ đồng, còn lại là trách nhiệm của Trương Vui.
Về việc Tổng công ty Dofico bị thiệt hại hơn 144 tỷ đồng, viện kiểm sát cho rằng tòa án tuyên Trương Vui và Upexim liên đới bồi thường mỗi bên 50% là sai lầm nghiêm trọng. Lý do, trong hành vi cố ý làm trái, bị cáo Tống Thị Bích Loan mới là chủ mưu và quá trình phạm tội, phía Dofico đã thu hồi lãi hơn 37 tỷ đồng. Do vậy, thiệt hại thực tế của doanh nghiệp này là hơn 107 tỷ đồng (144 tỷ đồng trừ 37 tỷ đồng).
Bên cạnh đó, hành vi phạm tội do Trương Vui, Tống Thị Bích Loan, Châu Thị Khoa, cùng thực hiện. Để đúng quy định, Viện KSND Tối cao cho rằng cần buộc 3 bị cáo liên đới cùng Upexim bồi thường cho Dofico theo mức độ lỗi.
