Theo Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (Globocan) năm 2020 có hơn 600.000 trường hợp mắc mới ung thư thực quản. Đây là bệnh lý ung thư gây tử vong phổ biến thứ 6 trên thế giới. Tại Việt Nam, ung thư thực quản đứng hàng thứ 9 trong số 10 loại ung thư gây tử vong nhiều nhất, với hơn 3.000 trường hợp tử vong và hơn 3.200 ca mắc mới.
PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, Phó viện trưởng Viện phẫu thuật tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết một số loại thực phẩm có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư thực quản, mọi người nên hạn chế tiêu thụ. Cụ thể:
Thực phẩm nướng cháy và hun khói
Thực phẩm được nướng cháy, đặc biệt là trên than hoặc lửa trực tiếp và thực phẩm hun khói có thể chứa các chất gây ung thư như polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) và heterocyclic amines (HCAs). Các chất này được hình thành khi thực phẩm, đặc biệt là thịt, bị cháy xém do tiếp xúc với nhiệt độ cao. Theo một nghiên cứu của International Journal of Cancer, những người thường xuyên tiêu thụ thực phẩm nướng cháy có nguy cơ mắc ung thư thực quản cao hơn tới 50%.
Hạn chế nướng thực phẩm ở nhiệt độ cao và tránh để thức ăn bị cháy. Nếu bạn phải nướng, hãy lật đều thực phẩm và loại bỏ phần cháy trước khi ăn. Ngoài ra, chọn các phương pháp nấu ăn an toàn hơn như hấp, luộc, hoặc xào.
Thịt nướng cháy có nguy cơ gây ung thư thực quản. Ảnh minh họa: Bùi Thủy
Thực phẩm chế biến sẵn và nhiều chất bảo quản
Các loại thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, thịt xông khói, giăm bông hay thực phẩm đóng hộp thường chứa nhiều nitrat và nitrit, là các chất bảo quản có thể chuyển đổi thành nitrosamine, một chất gây ung thư. Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc tiêu thụ 50 g thịt chế biến sẵn mỗi ngày làm tăng nguy cơ ung thư thực quản lên khoảng 18%.
Nhìn chung, nên giảm thiểu tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, thay thế bằng các nguồn protein lành mạnh như cá, đậu, thịt gà nạc và trứng. Ưu tiên ăn thực phẩm tươi sống, chế biến tại nhà để tránh các hóa chất bảo quản có hại.
Thức ăn và đồ uống quá nóng
Thói quen ăn hoặc uống đồ quá nóng như trà nóng, súp hoặc cháo, có thể làm tổn thương niêm mạc thực quản. Tổn thương này nếu lặp đi lặp lại nhiều lần dễ dẫn đến viêm tạo điều kiện cho tế bào ung thư phát triển.
Cách tốt hơn là chờ cho thức ăn và đồ uống nguội bớt trước khi tiêu thụ, đảm bảo nhiệt độ dưới 55°C để bảo vệ niêm mạc thực quản.
Thực phẩm chứa nhiều muối
Thực phẩm có hàm lượng muối cao, bao gồm dưa muối, kim chi, hoặc các món mặn, có thể làm tổn thương niêm mạc thực quản, tạo điều kiện cho ung thư phát triển. Nhiều nghiên cứu thế giới cũng cho thấy chế độ ăn giàu muối làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày và thực quản, đặc biệt khi kết hợp với các yếu tố nguy cơ khác như hút thuốc hoặc nhiễm khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori).
Hạn chế sử dụng muối trong nấu ăn và tránh tiêu thụ các loại thực phẩm muối chua, thực phẩm đóng hộp chứa nhiều natri. Sử dụng gia vị tự nhiên như tỏi, gừng, rau thơm thay thế cho muối để tăng hương vị cho món ăn.
Rượu bia và đồ uống có cồn
Rượu bia là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư thực quản. Uống quá nhiều rượu bia có thể gây kích thích niêm mạc thực quản, dẫn đến tổn thương tế bào và tăng nguy cơ phát triển khối u ác tính. Người uống hơn 3 ly rượu mỗi ngày có nguy cơ mắc ung thư thực quản cao hơn gấp 5 lần so với người không uống, theo nghiên cứu của International Agency for Research on Cancer (IARC).
Hiệp hội Ung thư Mỹ (ACS) khuyến cáo nam giới không nên uống quá 2 ly mỗi ngày và phụ nữ không nên uống quá 1 ly mỗi ngày để giảm thiểu nguy cơ ung thư. Chọn các loại đồ uống thay thế lành mạnh như nước ép trái cây, trà xanh, hoặc nước lọc.
Đồ ăn nhanh và thực phẩm giàu chất béo bão hòa
Thức ăn nhanh và các loại thực phẩm giàu chất béo bão hòa có thể gây béo phì, một trong những yếu tố nguy cơ của ung thư thực quản. Ở những người béo phì, đặc biệt là béo bụng, lượng mỡ dư thừa gây áp lực lên dạ dày và cơ thắt thực quản dưới khiến vòng cơ thắt yếu đi, acid từ dạ dày dễ trào ngược lại, lâu dài biến đổi thành Barrett thực quản. Đây là tổn thương tiền ung thư và tăng nguy cơ mắc bệnh.
Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh, và các món ăn chứa nhiều chất béo bão hòa. Thay thế bằng thực phẩm tốt cho sức khỏe như dầu ô liu, quả bơ, hạt và cá hồi.
Thúy Quỳnh
