Chế độ ăn 23:1 (OMAD - One Meal A Day) hoạt động dựa trên nguyên tắc nhịn ăn gián đoạn. Người áp dụng chỉ ăn một bữa trong 1 giờ, nhịn hoàn toàn trong 23 giờ còn lại. Trong thời gian nhịn, cơ thể không nạp calo, dẫn đến giảm lượng đường huyết và insulin.
Theo Jason Fung, bác sĩ nội khoa Canada, nổi tiếng trong lĩnh vực nhịn ăn gián đoạn, quá trình này thúc đẩy sự đốt cháy mỡ thừa để tạo năng lượng (trạng thái ketosis), đồng thời kích hoạt cơ chế tự thực bào (autophagy), giúp loại bỏ các tế bào hư hại trong cơ thể. OMAD được cho là có các tác dụng như giảm cân nhanh nhờ cắt giảm lượng calo tiêu thụ, cải thiện độ nhạy insulin, hỗ trợ giảm viêm, tăng năng lượng tạm thời và giảm tốc độ lão hóa.
PGS.TS.BS Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết rằng trong các phương pháp nhịn ăn gián đoạn, mô hình 16:8 được xem là thực tế và phổ biến hơn, khi người áp dụng có thể ăn uống bình thường trong 8 giờ và nhịn 16 giờ còn lại. Ngược lại, chế độ ăn 23:1, do thời gian nhịn quá dài và lượng ăn quá ít, được đánh giá là cực đoan, đe dọa đến sức khỏe nếu thực hiện lâu dài.
Nhịn ăn kéo dài tới 23 giờ có thể dẫn đến hàng loạt vấn đề tiêu cực đối với hệ tiêu hóa. Do để bụng đói trong thời gian quá lâu, người thực hiện dễ rơi vào trạng thái thèm ăn không kiểm soát, làm gia tăng nguy cơ ăn quá nhiều khi đến giờ ăn.
Hiện tượng này khiến sự tiết axit dạ dày rối loạn, nhu động tiêu hóa bị ảnh hưởng, gây tổn thương dạ dày, làm suy giảm khả năng tiêu hóa và hấp thụ các chất dinh dưỡng, hậu quả là suy dinh dưỡng, thiếu máu.
Không chỉ vậy, việc bỏ đói cơ thể kéo dài còn làm giảm khối lượng và chức năng của cơ, thậm chí ảnh hưởng đến hệ xương nếu thiếu hụt vitamin D và canxi trong khẩu phần ăn.
Một vấn đề khác là hạ đường huyết. Khi cơ thể không được cung cấp năng lượng trong thời gian dài, lượng đường trong máu có thể giảm xuống mức nguy hiểm, dẫn đến hàng loạt biểu hiện như khó tập trung, mệt mỏi, suy nhược. Nhóm lao động chân tay hoặc trí óc nếu áp dụng chế độ này sẽ dễ rơi vào tình trạng suy giảm hiệu suất làm việc, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.
Ảnh minh họa: Bùi Thủy
Cùng quan điểm, bác sĩ Phan Thái Tân, huấn luyện viên sức khỏe, nói những lợi ích như giảm cân, tăng độ nhạy insulin, làm chậm lão hóa, cải thiện sức khỏe hệ thần kinh hay tiêu hóa mà OMAD mang lại thực chất chủ yếu đến từ việc giảm lượng calo nạp vào và hiệu ứng của nhịn ăn. Tuy nhiên, phương pháp này không dễ thực hiện và tồn tại nhiều bất cập, bởi người áp dụng gần như không được cung cấp năng lượng hơn 20 giờ mỗi ngày. Ngoài nước lọc, trà thảo mộc hay thực phẩm không calo, cơ thể gần như bị bỏ đói hoàn toàn, dẫn đến các phản ứng tiêu cực về mặt sinh lý.
Để đảm bảo sức khỏe, các chuyên gia khuyến cáo năng lượng tối thiểu cần nạp mỗi ngày phải đạt mức 1.000-1.200 Kcal. Nếu chỉ ăn một bữa, bạn buộc phải tiêu thụ lượng thực phẩm rất lớn trong một khoảng thời gian ngắn, điều này không chỉ gây quá tải cho hệ tiêu hóa mà về lâu dài còn làm dạ dày giãn nở. Hormone ghrelin - vốn liên quan đến cảm giác đói - cũng bị kích thích nhiều hơn, khiến cơn thèm ăn trở nên dữ dội và khó kiểm soát hơn.
OMAD không phù hợp cho nhóm người theo chế độ ăn ít béo, nhiều thực vật, người mắc bệnh mãn tính như đái tháo đường, rối loạn tuyến giáp hoặc phụ nữ mang thai và cho con bú. Với đa số người, đây là chế độ ăn khó thực hiện, đòi hỏi ý chí mạnh mẽ, nhưng lại có hiệu quả hạn chế. Theo tạp chí Healthline, OMAD chỉ đạt 3,34/10 điểm khi được đánh giá các tiêu chí về giảm cân (2,5 điểm), lành mạnh (2 điểm), tính bền vững (2,5 điểm), dinh dưỡng (7 điểm), sức khỏe tổng quát (3,5 điểm), và mức độ chứng cứ khoa học (2,5 điểm).
Nếu muốn áp dụng chế độ này, cần phải làm quen trước với các hình thức nhịn ăn gián đoạn nhẹ nhàng hơn như 12:12, 14:10 hoặc 16:8, để cơ thể kịp thích nghi và giảm nguy cơ gặp phản ứng tiêu cực về sức khỏe. Khi bắt đầu, chỉ nên thực hiện 1-2 ngày mỗi tuần, thay vì áp dụng liên tục hàng ngày.
Theo khuyến cáo của bác sĩ Hưng, chế độ dinh dưỡng cân bằng vẫn là sự lựa chọn tốt nhất. Việc duy trì ăn 3 bữa chính mỗi ngày, sử dụng đa dạng nhóm thực phẩm, đảm bảo đủ 4 nhóm chất cơ bản sẽ giúp tăng cường sức khỏe tổng thể. Đối với người muốn giảm cân, cần kết hợp giữa ăn uống khoa học và tập luyện. Một mục tiêu giảm cân an toàn trong vòng một tháng là khoảng 5-10% trọng lượng cơ thể so với ban đầu.
Thúy Quỳnh
