Hôm 26/2, lần đần tiên sau gần một thập kỷ, Cơ quan Thống kê Hàn Quốc thông báo tỷ lệ sinh nước này tăng trở lại. Nhiều cặp đôi kết hôn sau thời gian trì hoãn vì đại dịch. Các chính sách khuyến khích công ty tạo điều kiện cho người dân làm cha mẹ bắt đầu có kết quả.
Nam Hyun-jin, 35 tuổi, bà mẹ hai con, nhận thấy sự thay đổi trong xã hội một phần bắt nguồn từ nỗ lực của chính phủ và doanh nghiệp.
"Xã hội khuyến khích sinh con nhiều hơn so với 5 năm trước, khi chúng tôi có con đầu lòng", Nam nói. Cô cho rằng văn hóa công ty "hỗ trợ rất lớn", khiến các gia đình trẻ bớt ngần ngại trong việc sinh con. Công ty xây dựng Booyoung, nơi cô làm việc, bắt đầu tặng thưởng 100 triệu won (70.000 USD) cho nhân viên sinh con từ năm ngoái.
Một số chuyên gia nhận định, sự thay đổi trong chuẩn mực xã hội có thể là điểm then chốt giúp tăng tỷ lệ sinh ở Hàn Quốc. Trong thập kỷ qua, số ca sinh nước này đã giảm xuống mức thấp nhất thế giới, vì chi phí nhà ở và nuôi con tăng cao khiến phụ nữ ưu tiên thăng tiến nghề nghiệp hơn hôn nhân hoặc làm cha mẹ.
Cuộc khủng hoảng nhân khẩu này trở thành rủi ro lớn nhất đối với sự tăng trưởng và hệ thống phúc lợi xã hội của nền kinh tế lớn thứ 4 châu Á. Dân số 51 triệu người có nguy cơ giảm một nửa vào cuối thế kỷ này.
Năm 2024, tỷ lệ sinh của Hàn Quốc tăng lên 0,75 từ 0,72 vào năm 2023, sau 8 năm liên tiếp giảm từ 1,24 vào năm 2015. Tuy nhiên, đây vẫn là mức thấp kỷ lục toàn cầu, dù giới chức đã chi hàng tỷ USD cố gắng đảo ngược xu hướng này.
Mức tăng chủ yếu phản ánh thực tế người dân kết hôn trở lại sau đại dịch. Tuy nhiên, số liệu khác chỉ ra rằng, đây không phải xu hướng nhất thời kể từ Covid-19. Các chính sách của chính phủ đang thực sự có tác dụng. Số người trẻ sinh con thứ hai như Nam đã tăng 12% trong nửa cuối 2024, cao hơn so với mức tăng 11% của người trẻ sinh con đầu lòng.
"Khả năng tỷ lệ sinh sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới là rất cao. Chúng ta đang ở đúng điểm uốn của biểu đồ", bà You Hye-mi, thư ký tổng thống về chính sách dân số, cho biết.
Nam Hyun-jin chăm sóc con nhỏ tại nhà riêng ở Seoul, ngày 17/2. Ảnh: Reuters
Năm ngoái, Tổng thống Yoon Suk Yeol đề xuất thành lập một bộ mới, dành riêng giải quyết "cuộc khủng hoảng nhân khẩu học quốc gia", nhằm tiếp cận toàn diện hơn với vấn đề tỷ lệ sinh và dân số già. Các nhà hoạch định chính sách, nhà kinh tế học và các bà mẹ Hàn Quốc ghi nhận nỗ lực của chính phủ trong ba lĩnh vực: giảm giá nhà ở; hỗ trợ phụ nữ cân bằng giữa công việc, gia đình và chăm sóc trẻ em; thúc đẩy doanh nghiệp có quy định thân thiện với người làm cha mẹ. Họ cho rằng các động thái phối hợp đã đem lại chuyển biến tích cực.
Chính phủ có kế hoạch chi 19,7 nghìn tỷ won cho ba lĩnh vực trọng tâm này trong năm nay, tăng 22% so với năm 2024.
"Hàn Quốc đang đối mặt với những thách thức nhân khẩu học lớn nhất thế giới. Chính phủ không phóng đại khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp về nhân khẩu học quốc gia vào tháng 6. Tin tốt là họ thực sự hành động cấp bách, hướng tới việc cải cách cơ cấu thay vì các giải pháp ngắn hạn", bà Kathleen Oh, trưởng nhóm Kinh Tế về Hàn Quốc và Đài Loan của Ngân hàng Morgan Stanley, nhận định.
Cùng lúc, các doanh nghiệp Hàn Quốc trả 100% lương trong tối đa 6 tháng cho gia đình có cả bố mẹ nghỉ phép. Trước đó, họ chỉ được trả lương trong ba tháng. Thời gian nghỉ phép tối đa kéo dài từ một năm lên một năm rưỡi, dành cho cả cha và mẹ. Số ngày nghỉ thai sản của cha tăng từ 10 ngày lên 20 ngày. Chính phủ sẽ trả lương cho nhân viên tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong thời gian nghỉ phép.
Từ năm nay, chính phủ yêu cầu các công ty niêm yết đưa số liệu thống kê liên quan đến chăm sóc trẻ em vào hồ sơ pháp lý.
Các chính sách dường như có hiệu quả. Năm 2024, số người kết hôn tăng mạnh, với tốc độ nhanh nhất từng nghi nhận. Trong cuộc khảo sát của chính phủ năm ngoái, 52,5% người Hàn Quốc bày tỏ quan điểm tích cực về hôn nhân, mức cao nhất kể từ 2014.
"Chính phủ đã làm nhiều nhất có thể ở cấp độ thể chế. Giờ là lúc các công ty tham gia tích cực hơn vào việc này", giáo sư xã hội học Shin Kyung-ah tại Đại học Hallym cho biết.
Năm ngoái, công ty xây dựng Booyoung ghi nhận số nhân viên có con cao nhất lịch sử, sau khi công bố chương trình hỗ trợ tiền mặt.
"Xét cho cùng, điều này cũng là để bảo vệ chính công ty. Chúng tôi xây dựng căn hộ, và chỉ có thể bán được nếu Hàn Quốc có đủ người mua", Kim Jin-seong, giám đốc nhân sự của Booyoung, nói.
Nhiều công ty khác cũng nối gót Booyoung. Nhà phát triển Krafton lên kế hoạch giải ngân 100 triệu won để hỗ trợ các nhân viên có gia đình.
"Dù khó khăn, chúng ta cần đảm bảo giữ 'ngọn lửa' này sống, bằng cách nhanh chóng lấp đầy những điểm mù của chính sách sinh đẻ, chẳng hạn tập trung hơn vào những lao động tự do và người tự kinh doanh", Bộ trưởng Tài chính Choi Sang-mok, người hiện giữ chức vụ quyền tổng thống, cho biết.
Các bé gái chăm sóc em trai trước khi đến trường. Ảnh: Reuters
Tuy nhiên, đối với một số người, đặc biệt là thế hệ trẻ, "ngọn lửa" - động lực kết hôn đã biến mất. Kim Ha-ram, 21 tuổi, một sinh viên, vẫn cho rằng việc lập gia đình và sinh con trong xã hội Hàn Quốc rất tốn kém.
Đợt bùng nổ trẻ sơ sinh cuối cùng của Hàn Quốc là giai đoạn 1991-1996. Nước này hiện đặt mục tiêu nâng tỷ lệ sinh lên 1 vào năm 2030, vẫn thấp hơn nhiều so với mức sinh thay thế 2,1 - mức cần thiết để duy trì dân số ổn định.
Giáo sư Shin của Đại học Hallym cho rằng, lao động tạm thời của Hàn Quốc là một thách thức về nhân khẩu học. Hàn Quốc có tỷ lệ lao động tạm thời cao thứ hai trong số các quốc gia thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, ở mức 27,3%, so với mức trung bình là 11,3%.
"Khoảng cách giữa các công ty lớn và nhỏ ở Hàn Quốc, giữa những người làm việc lâu dài và tạm thời là rất lớn, vì vậy chính phủ cần có cách tiếp cận mới mẻ với vấn đề này", giáo sư Shin cho biết.
Jung Jae-hoon, giáo sư phúc lợi xã hội tại Đại học Phụ nữ Seoul, tán thành quan điểm này. Ông cũng cho rằng các công ty nên nỗ lực hơn, bên cạnh động thái của chính phủ.
"Thông qua các khoản đầu tư của chính phủ, hệ thống chăm sóc trẻ em đã được kiện toàn. Nhưng các doanh nghiệp vẫn cần thay đổi, trở nên thân thiện hơn với các gia đình", ông nói.
Thục Linh (Theo Japan Times)
