"Kinh tế và y tế phát triển nhưng sức khỏe răng miệng người Việt chưa cải thiện, tỷ lệ sâu răng và nha chu vẫn rất cao, cả ở trẻ em lẫn người lớn", TS.BS.CK2 Lê Trung Chánh, Giám đốc Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương TP HCM, nói tại Hội nghị khoa học và Triển lãm Răng Hàm Mặt quốc tế TP HCM, ngày 8/11.
Theo bác sĩ Chánh, qua các chương trình nha học đường và khảo sát thí điểm tại TP HCM cùng một số tỉnh, tỷ lệ sâu răng và nha chu ở trẻ em, người lớn đều ở mức đáng báo động. "Dù đời sống nâng cao, nhận thức và thói quen chăm sóc răng miệng chưa theo kịp. Trẻ em và người lớn ở đô thị cũng có tỷ lệ sâu răng cao, không chỉ ở vùng sâu vùng xa", ông nói.
Bộ Y tế đã giao Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương Hà Nội và TP HCM phối hợp thực hiện điều tra sức khỏe răng miệng toàn quốc, nhằm đánh giá thực trạng và làm cơ sở xây dựng chiến lược quốc gia. Theo Điều tra sức khỏe răng miệng toàn quốc 2019, chỉ 15% người Việt đi khám răng định kỳ, trong khi 85-90% mắc viêm nha chu mức độ vừa đến nặng - yếu tố chính dẫn đến mất răng sớm và liên quan chặt chẽ đến các bệnh mạn tính ở người cao tuổi. Người Việt 65 tuổi trung bình chỉ còn 10-12 răng chức năng, thấp hơn nhiều so với mục tiêu "80 tuổi còn 20 răng" mà Nhật Bản duy trì để bảo vệ sức khỏe và kéo dài tuổi thọ.
BS.CK2 Nguyễn Anh Ninh, Trưởng Khoa Lão Nha, Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương, thăm khám người bệnh. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Bộ Y tế trước đó đã phê duyệt Đề án 5628 về nâng cao năng lực khám chữa bệnh và dự phòng răng miệng giai đoạn 2021-2030, với hai trụ cột song hành: điều trị chuyên sâu và dự phòng cộng đồng. Một trong những mô hình thí điểm là đào tạo nhân viên y tế cơ sở chăm sóc và dự phòng răng miệng.
Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương TP HCM hiện thí điểm mô hình "trường trạm", đào tạo nhân viên y tế tuyến cơ sở khám, dự phòng và hướng dẫn chăm sóc răng miệng cho trẻ. Những người này được cấp chứng nhận để thực hiện bôi chất bảo vệ răng, theo dõi định kỳ và hướng dẫn cộng đồng. Mô hình bước đầu mang lại hiệu quả và dự kiến nhân rộng.
Theo bác sĩ Chánh, việc khôi phục và mở rộng nha học đường là ưu tiên hàng đầu, vì trẻ nhỏ dễ bị sâu răng nhưng chưa có ý thức tự chăm sóc. Giáo dục cách chải răng, lựa chọn thực phẩm tốt và khám răng định kỳ là nền tảng để phòng bệnh sớm.
Nhóm người cao tuổi cần được quan tâm đặc biệt, bởi tỷ lệ mất răng và bệnh nha chu ở người già rất cao. Bệnh nha chu tăng dần theo tuổi, đặc biệt sau 30, và mất răng không chỉ do tuổi tác mà bắt nguồn từ chăm sóc răng miệng kém từ khi còn trẻ, tích lũy dần thành tổn thương trầm trọng. Viêm nha chu, sâu răng và mất răng không chỉ gây khó khăn trong ăn uống mà còn liên quan chặt chẽ đến tim mạch, đái tháo đường, khả năng hấp thu dinh dưỡng và sức đề kháng. Số răng còn lại liên quan mật thiết đến tuổi thọ.
Bác sĩ Chánh cho rằng ngành răng hàm mặt hiện đối mặt với sự chênh lệch lớn trong nhân sự giữa khu vực công và tư, đặc biệt tại các địa phương. Nhiều bệnh viện công thiếu nguồn lực, lương thấp khiến nhân lực dễ chuyển sang khu vực tư, dẫn đến mất cân đối trong phân bố bác sĩ và dịch vụ. Phòng khám tư chủ yếu phục vụ khách hàng có khả năng chi trả, trong khi hệ thống công phải đảm nhận chăm sóc người yếu thế, bệnh nhân khó khăn, đồng thời xử lý các ca chấn thương, ung thư và những bệnh cần can thiệp chuyên sâu.
"Bác sĩ, trang thiết bị tập trung ở đô thị, trong khi tuyến tỉnh, vùng sâu thiếu nhân lực và nguồn lực, nếu không có chính sách hỗ trợ, hệ thống công rất khó đảm đương nhiệm vụ chăm sóc nhóm yếu thế", ông nhấn mạnh.
Lê Phương
