22h đêm, tiếng còi xe cứu thương rú bên ngoài Trung tâm cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai. Thanh niên 22 tuổi nằm trên cáng với vết thương rất nhỏ ở ngực trái, chỉ nói vài câu rồi lịm dần, ngừng tim.
Bác sĩ Đỗ Trọng Nam, trưởng kíp trực lập tức gọi hỗ trợ. Ba điều dưỡng nhanh chóng tỏa ra, người lấy xe dụng cụ, người lấy máy monitor, đẩy máy thở... đến giường bệnh nạn nhân. Vết thương tuy nhỏ nhưng đâm sâu vào tim, cần lập tức hồi sức để tim đập trở lại, kết hợp chọc bớt dịch màng tim giúp nội tạng này không bị bóp nghẹt.
"Nếu không làm nhanh, bệnh nhân có thể tử vong trong tích tắc", bác sĩ Nam nói, hôm 14/5.
Dù vậy, anh không thể đảm bảo tính mạng nam thanh niên, bởi máu đông đang len lỏi bóp nghẹt quả tim khiến mạch, huyết áp chậm dần. Bác sĩ Nam liên hệ ê kíp phẫu thuật, đề nghị hội chẩn cấp. Kíp mổ đánh giá "bệnh nhân gần như bước hai chân vào cửa tử", nhịp tim giảm đột ngột từ 80, 60 xuống còn 20 nhịp/phút, đập thoi thóp.
"Hết nước vẫn tát, kể cả 0,1% cơ hội", bác sĩ Nam nghĩ, cảm thấy xót xa khi tuổi đời bệnh nhân quá trẻ. Đây cũng là động lực để anh và ê kíp nỗ lực tiếp tục hồi sức chọc dịch màng tim, kết hợp truyền dịch để máu về tim nhiều, giúp bộ phận này đập trở lại.
Cùng lúc, các chuyên gia khác tập trung đánh giá chuyên sâu, đồng thuận đẩy bệnh nhân vào phòng mổ, xử lý máu đông bám màng ngoài tim và cầm máu. "Chúng tôi quyết tâm cứu sống bệnh nhân trong tâm thế đánh cược", anh Nam kể lại.
Sau nhiều tiếng, ca mổ thành công ngoài kỳ vọng, bệnh nhân qua nguy kịch. Sau một tuần, thanh niên xuất viện với quả tim hoàn toàn khỏe mạnh. "Lúc này, tôi vẫn không tin mình tự bước qua giới hạn tưởng chừng không thể, tuy nhiên sự nỗ lực của chàng trai cũng rất phi thường", bác sĩ chia sẻ.
Bác sĩ Đỗ Trọng Nam, Trung tâm Cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Thùy An
Bác sĩ Đỗ Trọng Nam làm việc tại Trung tâm Cấp cứu A9 từ năm 2002. Bệnh viện Bạch Mai là cơ sở y tế tuyến cuối tại miền Bắc, tiếp nhận những bệnh nhân nặng nhất từ cả nước chuyển đến. Riêng Hồi sức cấp cứu là khoa "đầu sóng ngọn gió", "cánh chim đầu đàn" với khoảng 160 bác sĩ, điều dưỡng thay phiên trực hai ca mỗi ngày. Mỗi ngày, Trung tâm tiếp nhận hơn 300 ca bệnh, trong đó hơn 70% là bệnh nhân nặng.
Tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội năm 1998, bác sĩ Nam được "tôi luyện" qua các chuyên khoa sản, thần kinh, nhi, cuối cùng dừng chân ở khoa hồi sức tích cực. Việc chứng kiến nhiều bệnh nhân nặng được chữa trị nhanh, trở về cửa tử ngoạn mục, đã thôi thúc anh theo nghề. Từ chàng sinh viên đứng quan sát, học việc, anh trở thành một trong nhiều chỉ huy "đứng mũi chịu sào", đưa ra những quyết định sinh tử tại trung tâm cấp cứu "nóng" bậc nhất nước.
Thời gian đầu, khi vào phòng cấp cứu, nhìn bệnh nhân nặng nằm la liệt, thoi thóp thở, có người chi chít vết thương còn người nhà la hét hoảng loạn, bác sĩ Nam bủn rủn. Chứng kiến người bệnh tử vong ngay trước mặt, anh từng bị sang chấn tâm lý, phải dùng nhiều liệu pháp tinh thần để vượt qua nỗi sợ cũng như day dứt. Hai thập niên qua, sức khỏe tinh thần bác sĩ vững vàng hơn với nguyên tắc "trái tim nóng, cái đầu lạnh", cần gạt cảm xúc sang một bên để tập trung cứu người.
"Nhiều bệnh nhân đang điều trị tích cực, đột ngột trở nặng và qua đời. Lúc này, các bác sĩ thường ngồi lại, cùng nhau phân tích lại ca bệnh để rút kinh nghiệm và trau dồi kỹ năng tốt hơn, thay vì sa đà vào cảm xúc khiến tất cả trầm uất, ảnh hưởng công việc", bác sĩ nói.
Bác sĩ Nam kiểm tra lại tình trạng sức khỏe bệnh nhân khi đi buồng. Ảnh: Thùy An
Bác sĩ Nam ví trách nhiệm công việc của mình là "mở nút" và giữ các chức năng sống của con người. "Lúc người bệnh rơi vào ranh giới sinh tử, bạn phải đón lấy, giúp họ vượt qua thời khắc khó khăn nhất", anh nói. Do đó, nhiều ca nặng nguy cơ tử vong cao nhưng các nhân viên y tế luôn động viên nhau "còn nước còn tát". Thậm chí, khi bệnh nhân đã ngưng tim, ngừng thở, bác sĩ vẫn nỗ lực ép/sốc tim, bóp bóng..., mong chờ phép màu.
Như bệnh nhân nữ 25 tuổi, sốt cao nhiều ngày, khi nhập viện đột ngột ngừng thở, ngừng tim, phải ép tim. Bất ngờ, người bệnh tỉnh lại, gạt tay bác sĩ. Sau vài phút, cô lại lịm đi, không bắt được mạch, bác sĩ tiếp tục ép tim lần hai. "Phải tiếp tục ép để duy trì sự sống", anh ra y lệnh, cho rằng nếu dừng lại vì nghĩ bệnh nhân đã tỉnh có thể khiến họ tử vong ngay. Kíp liên tục ép tim trong 120 phút, đồng thời huy động thêm nhiều chuyên khoa điều trị đã giúp quả tim cô gái đập trở lại.
Với bác sĩ Nam, một ngày của chuyên gia cấp cứu dường như ngắn hơn so với người thường. Ngoài thời gian điều trị, thăm khám, anh tham gia hội chẩn ca bệnh nặng và giảng dạy sinh viên, ở viện gần như cả ngày. Nhiều hôm, anh làm việc đến lúc ngẩng mặt lên thì trời đã sáng. Có lúc vừa chợp mắt, chuông báo cấp cứu lại vang lên.
Để giảm bớt căng thẳng, bác sĩ Nam lấy sự bình phục của bệnh nhân làm động lực, "cứu sống thêm một ca, niềm vui nhân lên nhiều phần".
Thùy An
