Tết Nguyên đán, thời khắc gia đình đoàn tụ, chia sẻ niềm vui, không thể thiếu những món ăn ngon. Tuy nhiên, đối với bệnh nhân gút, đây cũng là thời điểm cần hết sức cảnh giác, bởi chỉ cần sơ suất, bệnh gút có thể tái phát, gây ảnh hưởng đến cuộc sống ngày Tết. Dưới đây là chia sẻ của bác sĩ Đỗ Lệ Nghiên, Phó Giám đốc khoa Cơ xương khớp, Tiến sĩ Y khoa. Hiện là Ủy viên Hội Cơ xương khớp Bắc Kinh (Trung Quốc) về việc làm sao để phòng ngừa bệnh gút "tấn công" dịp Tết.
Viêm khớp do gút là tình trạng viêm xảy ra do rối loạn chuyển hóa axit uric trong cơ thể, dẫn đến sự tích tụ các tinh thể urat tại các khớp và các mô xung quanh. Bệnh có liên quan mật thiết với tình trạng tăng axit uric máu. Khi nồng độ axit uric trong máu tăng cao kéo dài, vượt quá khả năng hòa tan của máu, các tinh thể urat sẽ lắng đọng, gây sưng, nóng, đỏ, đau ở các khớp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Có một số nguyên nhân chính khiến bệnh gút dễ tái phát trong dịp Tết
Chế độ ăn uống ngày Tết
Mâm cơm ngày Tết thường đầy ắp các món ăn giàu purin như hải sản, thịt, nội tạng động vật. Những thực phẩm này sau khi được chuyển hóa trong cơ thể sẽ tạo ra một lượng lớn axit uric, khiến nồng độ axit uric máu tăng nhanh, làm tăng nguy cơ tái phát bệnh gút. Ví dụ, cứ 100 gram gạch cua và 100 gram gan lợn đều chứa hàm lượng purin lớn hơn 150mg, thuộc nhóm thực phẩm giàu purin. Chỉ một bữa cơm tất niên thịnh soạn, lượng purin nạp vào cơ thể có thể vượt xa mức bình thường.
Bên cạnh đó, lượng nước trái cây và nước ngọt được tiêu thụ trong dịp Tết cũng tăng lên đáng kể. Nước ép trái cây chứa hàm lượng fructose cao. Fructose khi chuyển hóa trong cơ thể sẽ tạo ra axit uric, đồng thời có thể ảnh hưởng đến khả năng bài tiết axit uric của thận, khiến axit uric tăng cao. Do đó, không nên uống nhiều nước trái cây.
Uống nhiều rượu bia
Sum họp bạn bè người thân, không thể thiếu rượu bia. Tuy nhiên, rượu bia cản trở quá trình chuyển hóa axit uric. Nó làm tăng sản xuất axit uric và giảm bài tiết axit uric. Mặc dù hàm lượng purin trong bia không quá cao, nhưng guanosine có trong bia sẽ chuyển hóa thành axit uric. Trong quá trình chuyển hóa, bia tạo ra axit lactic, chất này ức chế thận bài tiết axit uric, khiến axit uric tích tụ trong cơ thể.
Hơn nữa, uống rượu bia thường đi kèm với việc ăn các món ăn giàu purin, càng làm tăng thêm lượng axit uric được tạo ra. Rượu mạnh cũng có tác động tiêu cực đến quá trình chuyển hóa axit uric, làm tăng nguy cơ tái phát bệnh gút.
Sinh hoạt thất thường
Trong dịp Tết, mọi người thường xuyên thăm hỏi họ hàng, bạn bè, tham gia nhiều hoạt động giải trí, dẫn đến việc thức khuya, sinh hoạt không điều độ. Nhịp sinh học của cơ thể bị đảo lộn, ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, khiến việc bài tiết axit uric cũng bị ảnh hưởng. Điều này làm tăng lượng axit uric tích tụ trong cơ thể, gây ra cơn gút cấp.
Vậy bệnh nhân gút nên làm gì để phòng ngừa bệnh tái phát trong dịp Tết?
Trước hết là kiểm soát chế độ ăn, cần hạn chế nghiêm ngặt việc ăn các thực phẩm giàu purin. Cần tránh ăn hải sản như tôm, cua, sò, cá mòi. Giảm lượng thịt, đặc biệt là thịt đỏ, có thể lựa chọn thịt gia cầm như thịt gà, thịt vịt với số lượng vừa phải và nên bỏ da, mỡ. Nội tạng động vật như gan, thận, tim nên kiêng hoàn toàn.
Đồng thời, cần tăng cường bổ sung rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, những thực phẩm ít purin. Chúng giàu vitamin, khoáng chất và chất xơ, giúp thúc đẩy quá trình bài tiết axit uric. Ví dụ như cần tây chứa nhiều kali, giúp bài tiết axit uric ra khỏi cơ thể. Quả anh đào chứa anthocyanin và các thành phần khác có tác dụng chống viêm nhất định, tốt cho người bệnh gút.
Cũng cần lưu ý uống nhiều nước, mỗi ngày ít nhất 2000ml nước để tăng cường trao đổi chất, giúp đào thải axit uric. Nên chọn nước lọc, trà loãng, tránh uống nước ngọt và nước ép trái cây vì fructose trong đó sẽ làm tăng nồng độ axit uric máu.
Tiếp theo là hạn chế uống rượu bia. Bệnh nhân gút nên cố gắng không uống rượu bia. Nếu bắt buộc phải uống, có thể uống một chút rượu vang đỏ, nhưng không quá 100ml. Tuyệt đối tránh uống bia và rượu mạnh để tránh gây ra cơn gút cấp.
Bên cạnh đó, cần duy trì chế độ sinh hoạt điều độ. Ngay cả trong dịp Tết cũng nên cố gắng giữ nhịp sinh hoạt bình thường, tránh thức khuya. Đảm bảo ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày, có lợi cho quá trình trao đổi chất của cơ thể và việc bài tiết axit uric. Có thể ngủ trưa để giảm mệt mỏi, giúp cơ thể được nghỉ ngơi đầy đủ.
Cuối cùng, vận động hợp lý cũng rất quan trọng. Đối với những trường hợp phải lái xe đường dài khi đi thăm hỏi họ hàng, nên nghỉ ngơi và vận động tại các trạm dừng chân. Mặc dù trong dịp Tết có nhiều hoạt động, nhưng người bệnh gút nên tránh đi lại, đứng hoặc vận động mạnh trong thời gian dài để tránh làm khớp bị quá tải. Cũng nên tránh ngồi lâu, có thể lựa chọn các hình thức vận động nhẹ nhàng như đi bộ, tập thái cực quyền, yoga, mỗi lần khoảng 30 phút, vận động đến khi hơi ra mồ hôi là đủ. Vận động không chỉ giúp kiểm soát cân nặng mà còn giúp thúc đẩy tuần hoàn máu và bài tiết axit uric.
Tết vốn là dịp lễ vui vẻ, đầm ấm. Người bệnh gút chỉ cần chú ý hơn đến chế độ ăn uống, sinh hoạt, vận động là có thể tránh được các cơn gút cấp, cùng gia đình đón một kỳ nghỉ Tết khỏe mạnh, vui vẻ. Hãy cùng nhau bảo vệ sức khỏe, chào đón năm mới!
