Bánh chưng là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của người Việt. Chiếc bánh vuông vức, xanh mướt gói trọn tinh hoa của đất trời, kết hợp giữa gạo nếp dẻo thơm, đậu xanh bùi bùi, thịt lợn béo ngậy và chút tiêu cay nồng.
Không chỉ tượng trưng cho sự đủ đầy, sung túc, bánh chưng còn là nguồn dinh dưỡng dồi dào cung cấp năng lượng cho những ngày đầu năm mới.
Tuy nhiên, nếu bảo quản và sử dụng không đúng cách, món ăn truyền thống này có thể trở thành mối nguy hại lớn đối với sức khỏe, thậm chí làm tăng nguy cơ ung thư. Các chuyên gia cảnh báo, một số dấu hiệu trên bánh chưng có thể là "lời cảnh báo đỏ", nếu vẫn cố ăn bạn có thể đối mặt với nguy cơ ngộ độc và tổn thương gan nghiêm trọng.
Bánh chưng có dấu hiệu này, ăn vào có thể gây ung thư
Một trong những sai lầm phổ biến nhất khi ăn bánh chưng là tiếp tục sử dụng khi bánh đã bị mốc.
Do có độ ẩm cao và chứa nhiều tinh bột, protein nên bánh chưng là môi trường lý tưởng để vi khuẩn, nấm mốc phát triển, đặc biệt là khi bánh được để ở nhiệt độ phòng trong nhiều ngày. Khi bánh chưng bắt đầu xuất hiện các đốm mốc màu xanh, trắng hoặc đỏ trên bề mặt lá hoặc bên trong bánh, nhiều người có thói quen cắt bỏ phần mốc đi và ăn tiếp phần còn lại vì cho rằng như vậy sẽ không ảnh hưởng đến sức khỏe.
Tuy nhiên, theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh (Viện Công nghệ Thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội), việc làm này tiềm ẩn nhiều nguy cơ: "Nấm mốc không chỉ xuất hiện trên bề mặt bánh mà còn có thể ăn sâu vào bên trong bằng những sợi nấm mà mắt thường không nhìn thấy. Vì vậy, dù có cắt bỏ phần bị mốc, bánh vẫn có nguy cơ chứa độc tố, dễ gây ngộ độc thực phẩm, rối loạn tiêu hóa và nguy hiểm hơn là làm tổn thương gan".
Đặc biệt, các nghiên cứu cho thấy nấm mốc trên bánh chưng thường có sự xuất hiện của hai loại vi khuẩn nguy hiểm là Aspergillus flavus và Aspergillus parasiticus, có khả năng sản sinh ra aflatoxin - một trong những độc tố nguy hiểm nhất với cơ thể con người.
Aflatoxin - "sát thủ thầm lặng" có trong bánh chưng mốc
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), aflatoxin được xếp vào nhóm chất gây ung thư cấp độ 1 từ năm 1993, tức là có bằng chứng rõ ràng về khả năng gây ung thư ở người.
Aflatoxin có thể tồn tại trong các loại thực phẩm bị mốc, khi vào cơ thể, chất này sẽ tấn công gan, gây tổn thương tế bào gan nghiêm trọng. Nếu tích tụ trong thời gian dài, nó có thể dẫn đến xơ gan, thậm chí là ung thư gan.
Thậm chí, theo Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc WHO, độc tính của aflatoxin nguy hiểm gấp 68 lần asen và 10 lần kali xyanua, có khả năng phá hủy mô gan cực kỳ nghiêm trọng.
Điều đáng nói là aflatoxin không bị phá hủy khi nấu ở nhiệt độ cao. Điều đó có nghĩa là dù bạn có rửa sạch, hấp lại hay nướng lên, độc tố này vẫn có thể tồn tại và gây hại cho cơ thể.
Làm sao để ăn bánh chưng an toàn, tránh nguy cơ ung thư?
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, để thưởng thức bánh chưng an toàn mà không lo ngộ độc hay ảnh hưởng đến sức khỏe, bạn cần lưu ý:
- Chỉ ăn bánh chưng khi còn mới, không bị mốc, không có mùi lạ, không bị vữa.
- Bảo quản bánh chưng đúng cách: Nếu để ở nhiệt độ phòng, chỉ nên dùng trong 2 – 3 ngày. Nếu muốn bảo quản lâu hơn, nên để trong ngăn mát tủ lạnh (5 – 10 độ C), có thể kéo dài đến 7 ngày.
- Khi ăn tới đâu, cắt tới đó, phần còn lại nên bọc kín bằng màng bọc thực phẩm hoặc túi zip để hạn chế nhiễm khuẩn.
- Không để bánh chưng trong túi nilon hoặc hộp kín quá lâu, vì bánh có thể bị hấp hơi, dễ sinh nấm mốc.
- Nếu bánh có dấu hiệu mốc, có mùi chua, bị nhớt hoặc vữa, tuyệt đối không cố ăn mà nên bỏ ngay.
