"Dù thu nhập có tăng lên, sẽ không bao giờ đủ để mua nhà hay đất giá trên trời", Ahmed, nhân viên ngành viễn thông 29 tuổi, tâm sự vào tháng trước tại Baghdad, thủ đô Iraq. Anh cho hay lương tháng là 1.000 USD, gấp đôi mức thu nhập trung bình quốc gia.
Tại Iraq, quốc gia giàu tài nguyên dầu mỏ nhưng nạn tham nhũng tràn lan, bất động sản trở thành cách phổ biến để rửa tiền, bao gồm tiền rút ruột ngân sách. Ngoài ra, quy hoạch nhà ở thất bại và nhu cầu mua nhà đã đẩy giá nhà ở thủ đô Baghdad tăng cao, vượt quá tầm tay của nhiều người dân Iraq bình thường.
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), hệ thống ngân hàng của Iraq chưa phát triển. Cứ 5 người dân Iraq thì chỉ một người có tài khoản ngân hàng.
"Giao dịch bất động sản thường thực hiện bằng tiền mặt", nhà kinh tế học Ali al-Rawi nói, giải thích việc mua bán bất động sản là "cách dễ dàng và nhanh chóng để giấu tiền vào nhà cửa và đất đai".
Chung cư đang xây dựng ở thủ đô Baghdad, ngày 16/12. Ảnh: AFP
Chính quyền Baghdad từng nói thẳng về nguyên nhân giá bất động sản cao. "Việc bất động sản tăng giá không liên quan tới thị trường mà liên quan tới mafia và rửa tiền", Mohammed al-Rabie, phát ngôn viên thành phố, nói. Việc chính quyền trước "quy hoạch kém" và thiếu đầu tư vào nhà ở cũng là nguyên nhân gây tăng giá.
Giá bất động sản ở Iraq từng sụt giảm hoặc đóng băng vì bạo lực tàn phá nặng nề đất nước, sau chiến dịch quân sự do Mỹ dẫn đầu năm 2003 nhằm lật đổ Saddam Hussein.
Nhiều nhà đầu tư thích mua bất động sản tại khu vực tự trị của người Kurd ở phía bắc đất nước, thậm chí sang nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ mua nhà. Nhưng trong những năm gần đây, đô thị 9 triệu dân đã ổn định. Thị trường bất động sản Baghdad đang trên đà phát triển.
Tại Karrda, quận buôn bán tấp nập với những biệt thự gạch cũ kỹ đổ nát nằm cạnh những tòa nhà mới lấp lánh, giá mỗi m2 trước đây dao động từ 1.200 tới 1.700 USD, theo đại lý bất động sản Samer al-Khafag. Bây giờ, giá là 3.000 USD, thậm chí lên tới 5.000 USD.
"Thị trường đang phát triển", ông nói, lưu ý giá nhà đã tăng mạnh trong năm qua.
Ở quận Jadriya lân cận, nơi sinh sống của nhiều người trong giới tinh hoa chính trị và kinh tế Iraq, đại lý bất động sản Hussein al-Safar cho hay giá tăng rất mạnh.
"Nhu cầu lớn đẩy mỗi m2 trong khu vực này lên tới 4.000 USD, thậm chí 8.000 USD đối với bất động sản thương mại", ông nói.
Hồi tháng 11/2022, một bê bối tham nhũng bị phanh phui ở Iraq. Theo báo cáo điều tra nội bộ, 2,5 tỷ USD đã bị đánh cắp từ cơ quan thuế của Iraq. Tiền được rút qua các công ty bình phong với sự giúp đỡ của các quan chức tham nhũng.
Thủ tướng Mohammed Shia al-Sudani cho hay việc truy thu rất phức tạp vì số tiền này được "rửa" bằng cách mua bất động sản quan trọng ở những khu vực đắt giá tại Baghdad.
Sajad Jiyad, thành viên của tổ chức tư vấn Century International, cho hay "hơn một tỷ USD" đã được sử dụng để mua 55 bất động sản tại Baghdad, trong khi một tỷ USD khác được dùng để mua "nhà cửa, đất đai và tài sản khác".
Chính quyền gần đây tuyên bố mục tiêu xây dựng nhà ở giá rẻ cho người nghèo, với khoảng một triệu cư dân Baghdad ước tính đang thiếu nhà.
Ở ngoại ô Baghdad, những khu đất nông nghiệp và rừng cọ tươi tốt từng là niềm tự hào của người Iraq đang biến mất dưới lớp bê tông, vì lợi nhuận từ bất động sản cao hơn nhiều so với nông nghiệp.
Nhưng những người Iraq bình thường như Ahmed nhận thấy ít cơ hội thay đổi. Anh đang cân nhắc vay tiền ngân hàng mua nhà. Với lãi suất tới 10%/năm nhưng thu nhập không tăng, việc này khó khả thi. Chuyển ra ngoại ô cũng không phải lựa chọn phù hợp.
"Nếu di chuyển khỏi trung tâm thành phố, đi lại không thuận tiện và ngay cả có chuyển ra ngoài thì giá nhà cũng không giảm nhiều", Ahmed nói. "Tôi cứ trăn trở mãi mà không tìm ra giải pháp".
Hồng Hạnh (Theo AFP)
