Trong nếp sống của người Việt, thắp hương không chỉ là nghi thức mà còn là cách giữ sợi dây kết nối với tổ tiên, gửi gắm lời cảm ơn, lời cầu chúc bình an. Đặc biệt vào các dịp như Rằm tháng 10 Âm lịch còn được nhiều nơi gọi là Tết cơm mới, Tết cuối mùa, không khí thắp hương, dọn dẹp bàn thờ càng trở nên ấm cúng, thiêng liêng. Tuy vậy, vì thói quen từ lâu hoặc làm cho xong, nhiều gia đình vô tình thắp hương theo những cách bị người xưa kiêng kỵ.
Dưới góc nhìn phong thủy đời sống, những kiểu thắp hương này không phải "bùa chú" gì ghê gớm, nhưng lại khiến không gian thờ tự trở nên bừa bộn, nóng nảy, thiếu sự trang nghiêm từ đó làm tâm mình bất an, cảm giác may mắn cũng như bị rút bớt đi.
1. Thắp quá nhiều hương cho "hoành tráng", khói mù mịt cả nhà
Nhiều người quan niệm ngày Rằm, mùng Một hay Rằm tháng 10 phải thắp thật nhiều hương, càng nhiều càng thể hiện lòng thành. Thế là trên bàn thờ, bát hương cắm chi chít, khói bay nghi ngút, cay mắt cả người trong nhà. Có nhà còn thắp liên tục nhiều lần trong ngày, khiến phòng thờ lúc nào cũng ngột ngạt, ám mùi khói.
Thực ra, trong quan niệm dân gian, hương là "đường truyền" để lời khấn gửi tới tổ tiên. Chỉ cần 1, 3 nén là đủ, quan trọng là cái tâm lúc thắp. Khói hương quá dày không chỉ ảnh hưởng sức khỏe, đặc biệt là người già, trẻ nhỏ, mà còn làm tường, trần, đồ gỗ nhanh bám bẩn, bát hương lúc nào cũng trong tình trạng "quá tải".
Người xưa hay nói, bàn thờ mà nhìn vào thấy rối mắt, khói lửa mịt mù thì vận khí khó mà hanh thông. Một góc thờ gọn gàng, hương thắp vừa đủ, không quá phô trương, lại tạo cảm giác nhẹ nhàng, dễ thở, đó mới là thứ năng lượng tốt cần cho cả gia đình.
2. Để bát hương bừa bộn, chân hương cao ngất rồi vẫn cắm tiếp
Một kiểu thắp hương rất hay gặp nữa là bát hương đã đầy chân hương, cao lổm ngổm nhưng vẫn cắm tiếp. Nhiều nhà ngại rút chân hương vì nghĩ "động" vào bát hương là không tốt, sợ thất thoát tài lộc, sợ "đụng chạm" tổ tiên nên cứ để vậy cho xong. Kết quả là bát hương bị nghiêng, chân hương nằm chéo xiêu vẹo, có khi chỉ cần chạm nhẹ là đổ cả nắm. Dưới góc nhìn phong thủy, bát hương như trái tim của bàn thờ. Trái tim mà lúc nào cũng nặng nề, chất chồng thì khó mà thanh thoát.
Người xưa thường chọn những dịp sạch sẽ như cuối năm, Rằm lớn để rút bớt chân hương, lau dọn lại bàn thờ một cách nhẹ nhàng, giữ lại số chân hương vừa đủ, ngay ngắn. Rằm tháng 10 cũng là dịp phù hợp để chị em tranh thủ dọn dẹp, rút chân hương cẩn thận, không mạnh tay, không bừa bãi, rồi lau lại bát hương, mặt bàn. Một bát hương nhỏ gọn, chân hương được sắp thẳng hàng cũng là cách để mình dọn bớt những "kẹt lại" trong lòng, chuẩn bị tinh thần nhẹ nhõm bước vào những tháng cuối năm.
3. Thắp hương trong lúc bực bội, cãi nhau xong mới lên hương
Không ít gia đình có thói quen: Cứ đến giờ là thắp hương, dù trước đó vừa cãi nhau, bực dọc, gắt gỏng với con cái hay vợ chồng. Có người vừa mắng con xong, quay lưng lại là vội vàng châm hương, khấn vội vài câu cho kịp giờ. Về mặt cảm xúc, khi ta đang tức giận mà cố gắng đứng trước bàn thờ, lời khấn rất khó trọn vẹn, tâm không yên thì khó mà gọi là "lòng thành". Ánh mắt cáu kỉnh, hơi thở dồn dập, bàn tay run lên vì giận, tất cả đều "in" vào khoảnh khắc thắp hương đó.
Người xưa vẫn dặn, trước khi bước tới bàn thờ nên rửa tay, hít sâu vài hơi, thậm chí đứng im một lúc để lắng lại. Nếu vừa cãi nhau, tốt nhất tạm hoãn vài phút, cho mình bình tĩnh rồi hãy thắp hương. Rằm tháng 10 là dịp sum họp, ăn cơm mới, nhắc nhau sống biết ơn những gì đang có. Thắp hương trong một bầu không khí nhẹ nhàng, cả nhà nói chuyện nhỏ nhẹ, con cái cũng được dạy cách chắp tay cúi đầu, đó mới là "vận may" đúng nghĩa, chứ không nằm ở chỗ thắp đúng giờ hay đủ số nén.
4. Thắp hương cho xong, không đọc khấn, không nói được lời cảm ơn
Một thói quen nữa tưởng nhỏ nhưng lại rất phổ biến: Bước tới bàn thờ, châm hương, cắm vào bát rồi quay đi ngay, không khấn, không nói gì trong lòng, coi như "điểm danh" với tổ tiên. Nhiều người bận rộn, sáng ra vội đi làm, tối về mệt, nên thắp hương chỉ còn là thói quen máy móc. Dưới góc nhìn tinh thần, thắp hương mà không gửi gắm lời nào thì rất phí. Đâu cần phải thuộc lòng bài văn khấn dài dòng, chỉ cần trong đầu nghĩ một câu rất giản dị: "Con cảm ơn vì hôm nay vẫn bình an", hoặc "Mong nhà mình mạnh khỏe, thuận hòa", vậy là đã đủ để biến khoảnh khắc thắp hương thành một nhịp dừng lại giữa ngày.
Rằm tháng 10, khi thắp hương lên mâm cơm mới, mâm xôi chè, nhiều bà, nhiều mẹ vẫn thì thầm: "Nhờ ông bà phù hộ cho con cháu ăn nên làm ra, thuận hòa với nhau". Đó là cách người Việt giữ sợi dây tình cảm với những người đã khuất, đồng thời tự trấn an mình giữa đời sống bộn bề. Thắp hương mà có lời cảm ơn, có lời chúc lành, không phải để "xin" cho đủ, mà là để lòng mình học cách biết ơn nhiều hơn.
Rằm tháng 10, nếu nhìn lại, nhiều nhà sẽ thấy mình đã từng ít nhất một lần rơi vào một trong bốn kiểu thắp hương trên. Không nhất thiết phải hoảng sợ hay lo lắng rằng "đã lỡ đốt sạch vận may", bởi bản chất của phong tục thờ cúng vẫn nằm ở tấm lòng và sự tử tế trong cách sống mỗi ngày. Chỉ cần từ hôm nay, ta thắp hương chậm lại một chút, dọn dẹp bàn thờ gọn gàng hơn, nói với tổ tiên một lời cảm ơn trọn vẹn hơn, thì chính mình đã gieo thêm một chút bình an trong ngôi nhà nhỏ. Vận may đôi khi không đến từ những điều quá lớn lao, mà bắt đầu từ chính cảm giác ấm áp, yên ổn mỗi khi nhìn lên bàn thờ trong những ngày Rằm, lễ Tết.
(Thông tin chỉ mang tính tham khảo, chiêm nghiệm)
