Sự đảm đang, khéo léo của người phụ nữ Việt luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho những câu chuyện đẹp về gia đình và văn hóa truyền thống. Chắc hẳn chúng ta có thể liệt kê ra vô số những nét đẹp về sự tảo tần, chăm chỉ để góp phần làm nên một tổ ấm hạnh phúc. Từ việc may vá, cắm hoa đến quán xuyến việc nhà, dường như không điều gì có thể làm khó họ. Và trong rất nhiều những sự khéo léo ấy, chị Thu Hương - người phụ nữ Hà thành lại chọn cho mình một đam mê rất khác: Bài trí mâm cỗ theo Ngũ hành.
Với chị, thiên chức làm mẹ, làm vợ không chỉ là trách nhiệm mà còn là niềm hạnh phúc. Dù bận rộn đến đâu, chị vẫn luôn dành thời gian để cùng 5 con vào bếp, chuẩn bị những mâm cỗ cúng đầy tâm huyết mỗi dịp lễ Tết. Đối với chị, việc nhà, đặc biệt là việc chuẩn bị mâm cỗ, không đơn thuần là trách nhiệm mà còn là một nghi thức thiêng liêng, thể hiện tình yêu và sự gắn kết gia đình.
Liệu bí quyết nào đã giúp chị vừa chăm sóc 5 con, vừa chu toàn việc nhà, lại vừa có thể sáng tạo nên những mâm cỗ đẹp mắt và ý nghĩa như vậy?
Chị Vũ Thu Hương.
Sắp lễ cúng trở thành một phần cuộc sống: Bày biện theo Ngũ hành, luôn đủ đầy các ngày lễ Tết
Bảo tồn và trân trọng những giá trị truyền thống, nét văn hóa tâm linh sâu sắc của người Việt chính là nền tảng tạo nên tình cảm gia đình bền chặt, và thờ cúng tổ tiên chính là biểu hiện cao quý nhất của điều này. Dù trong ngôi nhà sang trọng hay căn nhà nhỏ bé, dù trong sự giàu sang hay sự giản dị, mọi gia đình Việt đều dành một khoảng trời riêng để gìn giữ hồn cốt của tổ tiên, một nghi thức thiêng liêng thể hiện lòng hiếu thảo và sự kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.
Qua đó, mỗi bữa cơm, mỗi dịp lễ tết, hơi ấm yêu thương được vun đắp, gìn giữ và lan tỏa, qua đó, hương khói tổ tiên càng thêm nồng nàn, như nối dài bàn tay xuyên suốt thế hệ, nâng đỡ tinh thần và sức mạnh cho mỗi thành viên trong gia đình.
Những mâm cúng ngày lễ Tết của chị Thu Hương luôn rực rỡ sắc màu, tràn đầy sức sống, kết hợp đủ đầy màu sắc theo Ngũ hành.
Nói về việc luôn chu đáo, chăm chút cho những mâm cúng gia tiên ngày lễ Tết, chị Thu Hương chia sẻ: "Người phụ nữ Việt Nam luôn mang trong mình một trọng trách cao cả - đó là sự đảm đang, khéo léo trong việc quán xuyến gia đình. Trong những dịp Lễ Tết truyền thống, việc sắp xếp mâm cỗ cúng gia tiên trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mình. Từ ngày có gia đình riêng, mình cũng dần quen với việc chuẩn bị mâm lễ cúng, coi đó như một nét đẹp văn hóa cần được gìn giữ. Với mong ước ngày Tết hay tháng mới hoan hỉ đều mang đến bình an, may mắn cho gia đình và những người thân yêu, mình thường đi chợ từ sớm, tự tay lựa chọn những thức quà thơm thảo tươi ngon, hoa thơm trái ngọt theo mùa để chuẩn bị cho mâm lễ thật chỉn chu.
Nhập gia tùy tục, gia đình chồng mình cũng rất coi trọng việc thờ cúng gia tiên, mọi thứ đều được chuẩn bị một cách cẩn thận và trang trọng. Những ngày đầu mới về làm dâu, mình cũng bỡ ngỡ, chỉ biết làm theo những gì mình có thể. Nhưng dần dần, qua thời gian học hỏi và rèn luyện, mình đã quen tay hơn. Giờ đây, việc hoàn thành một mâm lễ đầy đủ, tươm tất không còn là điều quá khó khăn với mình nữa".
Các mâm cỗ ngày lễ Tết của chị Thu Hương từ Tết Nguyên đán, Tết Thanh minh, Tết Đoan ngọ, Tết Trung thu, ngày Rằm, mùng 1,... đều được chuẩn bị tươm tất, đủ các sắc màu. Các món ăn từ chính đến phụ, hoa thơm, quả ngọt đều được chị tỉ mỉ chuẩn bị theo màu sắc phối hợp của thuyết Ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ).
Mâm cỗ cúng hành Hỏa (sử dụng tông màu hồng làm chủ đạo)
Mâm cúng hành Mộc (sử dụng tông màu xanh lá làm chủ đạo)
Mâm cúng hành Hỏa (tông màu tím làm chủ đạo)
Mâm cúng hành Kim (tông màu trắng làm chủ đạo)
Mâm cúng hành Thổ (tông màu vàng làm chủ đạo)
Đối với chị Thu Hương, thiên chức làm mẹ, làm vợ không chỉ thiêng liêng mà còn là niềm tự hào. Và việc chuẩn bị mâm cỗ cúng trong những dịp lễ Tết cũng là một phần thiêng liêng, thể hiện sự tôn kính với tổ tiên và giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống. Hơn hết, ở góc bếp nhỏ của gia đình, được thỏa sức đam mê sáng tạo, tình yêu gia đình của chị được thăng hoa khi chăm chút từng chút một cho mâm cỗ cúng thêm đủ đầy, đẹp mắt.
Trong các mâm cỗ cúng, chị Hương luôn kết hợp đủ màu sắc theo Ngũ hành, từ mâm cỗ chay đến mâm cỗ mặn, bất kể mâm cỗ đơn giản hay phức tạp, màu sắc rực rỡ là điều không thể thiếu. Ngay cả với những đĩa xôi hay bánh trôi, chị Hương đều thích sử dụng 5 gam màu trong Ngũ hành để biến tấu giúp mâm cỗ thêm đẹp mắt.
Trong quá trình chuẩn bị những mâm cỗ nhiều màu sắc và phức tạp như vậy, chị Hương chia sẻ, khi có thời gian, chị sẽ chuẩn bị chu đáo hơn: "Khi có thời gian rảnh, mình luôn dành sự chuẩn bị tỉ mỉ và chu đáo cho từng mâm cỗ. Mỗi mâm cỗ đều được lên kế hoạch kỹ lưỡng từ trước, từ khâu đặt hàng đến việc mua sắm nguyên liệu, đảm bảo mọi thứ đều tươi ngon và ưng ý nhất. Những món cầu kỳ như nem, bóng cuộn ngũ sắc... mình thường tranh thủ làm vào cuối tuần, rán hoặc hấp sơ qua rồi cấp đông để tiết kiệm thời gian. Riêng món xôi, mình thường đồ một lửa từ tối hôm trước để đảm bảo độ dẻo thơm. Đến ngày lễ, hầu hết các món chính đã gần như hoàn thiện, mình chỉ cần tập trung vào những món rau củ quả tươi ngon để giữ trọn hương vị. Chỉ cần khoảng 2 giờ nấu nướng và 1 giờ hoàn thiện, mâm cỗ đã sẵn sàng để dâng lễ, vừa đẹp mắt vừa đậm đà hương vị truyền thống".
Bận mấy vẫn cùng 5 con vào bếp
Để tiết kiệm thời gian bày cỗ theo Ngũ hành cũng như giúp mâm cỗ ngày càng đẹp mắt, chị Hương chia sẻ bản thân không ngừng học hỏi từ những đầu bếp tài năng trên YouTube và các nhà ẩm thực nổi tiếng miền Bắc, kết hợp với những xu hướng hiện đại để tạo nên những mâm cỗ vừa truyền thống vừa phù hợp với nhịp sống hiện đại. "Để có một mâm cỗ ngon, yếu tố quan trọng nhất chính là nguồn nguyên liệu tươi ngon và kỹ năng nấu nướng thuần thục. Việc thường xuyên vào bếp không chỉ giúp mình nâng cao tay nghề mà còn rèn luyện sự khéo léo, để mỗi món ăn đều trở nên hoàn hảo" - chị Hương tâm sự.
Ba con gái lớn của chị Thu Hương luôn đồng hành cùng mẹ khi chuẩn bị mâm cỗ cúng.
Chị nói thêm: "Ngoài hương vị, một mâm cỗ đẹp mắt cũng cần sự chăm chút trong khâu trang trí. Chỉ cần tỉa hoa lá nhẹ nhàng, kết hợp với rau xanh và củ quả tươi ngon, mâm cỗ sẽ trở nên bắt mắt và hấp dẫn hơn. Bố cục bài trí cũng đóng vai trò quan trọng, tạo nên sự trang trọng và cân đối. Một mâm cỗ được sắp xếp chỉn chu, hài hòa sẽ khiến bữa ăn thêm phần ý nghĩa và ấn tượng".
Các con cùng vào bếp làm bánh trôi với chị Thu Hương.
Có lẽ ít ai ngờ rằng, một người phụ nữ nhỏ nhắn, ngày ngày tất bật với công việc bộn bề, lại có thể cân bằng giữa việc chăm lo gia đình và nuôi dạy 5 con chu đáo. Chị Thu Hương không chỉ là một người mẹ đảm đang, mà còn là một người truyền lửa đam mê nấu nướng và bày cỗ cho các con. Trong những dịp lễ Tết, chị luôn khéo léo hướng dẫn các con cùng tham gia chuẩn bị mâm cỗ, tạo nên những kỷ niệm đáng nhớ, in sâu trong tâm trí mỗi thành viên gia đình.
Chị chia sẻ: "Gia đình mình luôn giữ gìn nét truyền thống của mâm cơm người Việt, đặc biệt là trong những ngày lễ Tết. Mình luôn khuyến khích các con cùng tham gia vào các hoạt động gia đình. Điều này không chỉ giúp các con hướng về cội nguồn, tổ tiên, mà còn giúp hiểu rõ hơn về ý nghĩa của những ngày lễ truyền thống. Đối với các con gái, đây là cơ hội để rèn luyện nữ công gia chánh, còn các con trai thì học được ý thức trách nhiệm trong gia đình. Qua đó, các con sẽ thêm yêu quý và trân trọng bản sắc văn hóa ẩm thực của dân tộc, cũng như thêm yêu đất nước mình hơn".
Trong căn bếp nhỏ của gia đình chị, mỗi bữa ăn, mỗi mâm cỗ đều là sự kết hợp hài hòa giữa tình yêu thương và sự gắn kết. Chị là đầu bếp chính, còn các con là những phụ bếp đắc lực. Đây đã trở thành thói quen không thể thiếu trong suốt nhiều năm qua. Những giờ phút cùng nhau nấu nướng không chỉ là thời gian để chị dạy các con những kỹ năng nữ công gia chánh, mà còn là khoảnh khắc để cả nhà gần gũi, chia sẻ và yêu thương nhau hơn.
Chị tự hào kể: "Ba cô con gái nhà mình đều rất khéo léo. Bé nhỏ nhất mới 10 tuổi đã biết làm nem, nấu thịt đông. Bé lớn hơn thì cùng mẹ làm bánh, bày mâm cơm, tỉa hoa trang trí. Hai cậu con trai tuy nghịch ngợm nhưng cũng rất ngoan khi thấy mẹ làm bánh cúng cụ. Các bé đều hào hứng tham gia cùng mẹ. Mâm cỗ nhà mình không cầu kỳ, chỉ là những món ăn giản dị, mang đậm hương vị truyền thống của Hà Nội. Tất cả đều do mình tự tay chuẩn bị, nấu nướng để dâng lên tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc vì sự bình an và may mắn mà gia đình đã nhận được".
Trong lời kể chân thành của chị, hình ảnh một gia đình ấm áp, nơi mà tình yêu thương và sự đoàn kết được thể hiện qua từng chi tiết đời sống hằng ngày. Mỗi món ăn trên bàn hay các món cầu kỳ thực hiện trong mâm cúng không chỉ đơn thuần là sự nuôi dưỡng cơ thể mà còn là sự nuôi dưỡng tâm hồn, là cầu nối cho những bài học quý giá và sự kế thừa những truyền thống văn hóa quý báu mà tổ tiên đã để lại, được lan tỏa và bảo tồn từ đời này sang đời khác.
