Xuất phát điểm là hai bạn trẻ người dân tộc Dao sống tại Đá Đinh Tả Phời - Lào Cai, mới học hết lớp 12 đã đi làm kiếm tiền phụ giúp gia đình, Lý A Huân (sinh năm 2001) và Hoàng Thị Thu Điểm (hay còn gọi là Đậu Đậu, sinh năm 2004) đã xây dựng được một thương hiệu ruốc cá hồi mang tên Huân Đậu Đậu với lượt đặt hàng lên tới 1.000 - 2.000 đơn trong mỗi một phiên livestream bán hàng. Đó là con số không hề nhỏ đối với một sản phẩm mới xuất hiện vài tháng trở lại đây.
Anh dám nghĩ, em dám làm: Mất 3 tháng thuyết phục bố mẹ bán đất để khởi nghiệp
Trước khi khởi nghiệp bán ruốc cá hồi, hai anh em họ Huân và Đậu Đậu đã được biết đến với những clip giới thiệu về văn hóa, ẩm thực và cuộc sống ở vùng cao. Kênh TikTok của hai em anh hiện đang có hơn 160 nghìn lượt theo dõi và 2,4 triệu lượt thích, kênh Youtube hơn 200 nghìn lượt đăng ký và Facebook là 90 nghìn người theo dõi. Hành trang trên tay là chiếc điện thoại cũ, và những câu chuyện đời thường từ chính cuộc sống trên bản của hai anh em. Sau một thời gian ngắn Huân Đậu Đậu đã có clip nghìn view, triệu view đầu tiên và nhận được những lời mời quảng cáo từ một số nhãn hàng. Tuy nhiên đó chưa phải là tất cả đối với hai anh em A Huân và Đậu Đậu.
Hành trình khởi nghiệp làm ruốc cá hồi của hai anh em bắt đầu từ những trăn trở về chính công việc kinh doanh của gia đình. Bố mẹ của Đậu Đậu cùng một vài cô chú khác trong gia đình cùng hợp tác nuôi và kinh doanh cá hồi tại Sa Pa, tuy nhiên "đầu ra" của nguồn cá lại phụ thuộc hoàn toàn vào nhu cầu của các nhà hàng ở địa phương. Giá bán cũng rất rẻ, nhiều khi không đủ để trang trải cho các chi phí phát sinh của hồ cá. Một vòng luẩn quẩn như vậy đã diễn ra rất nhiều năm mà không có phương án khắc phục.
Khi đó hai anh em A Huân và Đậu Đậu đã nảy ra ý tưởng khởi nghiệp kinh doanh trên chính "nguồn lực" sẵn có của gia đình nhưng phát triển theo một hướng đi mới, vượt qua lối mòn những năm qua.
"Khó khăn lớn nhất của bọn em khi khởi nghiệp chính là nguồn vốn. Vừa học xong lớp 12 đã đi làm luôn, với công việc bán hàng ở siêu thị 5 triệu/tháng, em cũng chưa thể tích góp được số tiền lớn để đầu tư cho việc khởi nghiệp. Khi đó anh Huân nảy ra ý tưởng thuyết phục bố mẹ bán đất để vay tiền. Và em là người trực tiếp về 'xin' bố mẹ em.
Bọn em mất 3 tháng trời ròng rã thuyết phục bố mẹ. Những ngày đầu bố mẹ phản đối quyết liệt. Trong mắt bố mẹ, em vẫn là con bé mới hai mươi tuổi, chân ướt chân ráo đi làm, lấy đâu ra kinh nghiệm để kinh doanh. Trong khi bố mẹ em cũng nhiều lần gặp trắc trở, thậm chí thất bại và mất rất nhiều tiền cho việc phát triển kinh doanh hồ cá hồi. Mảnh đất là bao nhiêu mồ hôi công sức của bố mẹ em suốt nhiều năm qua, giao cho em rồi nhỡ đâu thất bại giống bố mẹ ngày trước thì coi như mất hết. Nói chung bố mẹ cảnh báo em rất nhiều và nhất định không đồng ý bán đất" - Đậu Đậu tâm sự.
Cuối cùng sau 3 tháng kiên trì, Đậu Đậu đã thành công thuyết phục bố mẹ bán đất để vay 500 triệu làm vốn khởi nghiệp.
"Tất tay" chi tiền mua máy móc thiết bị tận Hà Nội chuyển về Sa Pa
Đậu đậu và A Huân lập hẳn một bản kế hoạch với đường đi nước bước cụ thể cho công việc kinh doanh này. Tháng 3/2023, hai em có những bước tiến đầu tiên trong việc xây dựng kênh TikTok, tháng 6/2023, Đậu Đậu thuyết phục bố mẹ bán đất và vay được 500 triệu để làm vốn khởi nghiệp. Cầm 500 triệu trên tay, hai anh em dành 3 - 4 tháng để suy nghĩ, tìm hiểu và học hỏi từ những "đàn anh đàn chị" đi trước rồi mới bắt tay vào khởi nghiệp.
Bước đầu tiên trong quá trình khởi nghiệp, hai anh em Huân Đậu Đậu quyết định chi tiền đầu tư máy móc, trang thiết bị để chuẩn bị cho "công cuộc" làm ruốc cá hồi. Tuy nhiên hai anh em gặp phải khó khăn tiếp theo, đó là những thiết bị như vậy không có sẵn ở địa phương. A Huân và Đậu Đậu phải tìm hiểu khắp nơi, suốt một thời gian dài mới tìm mua được. Quyết tâm khởi nghiệp với ruốc cá hồi, hai anh em đầu tư nồi hấp cá lên tới vài chục triệu đồng, xuống tận Hà Nội để tìm mua và chuyển về Sa Pa nên chi phí vận chuyển cũng không hề đơn giản.
Trước giờ công việc kinh doanh của gia đình chỉ tập trung vào nuôi cá và rao cá cho các nhà hàng, nên không hề có nhà xưởng hay bất kỳ trang thiết bị nào. A Huân và Đậu Đậu đã chi một khoản tiền để sửa lại bếp, sắp xếp lại nhà xưởng để bắt tay vào làm mẻ ruốc cá hồi đầu tiên.
Từ những ngày chỉ bán được 3 - 4 hộp đến phiên live chốt được 2.000 đơn hàng, doanh thu hơn 300 triệu
Sau bao nhiêu khó khăn thì mẻ ruốc cá hồi đầu tiên được làm ra, tuy nhiên thời điểm ấy, hai anh em có livestream cả ngày, nói đến lạc cả giọng thì cũng chỉ bán được 3 - 4 hộp ruốc cá. Vài tháng đầu tiên chỉ có hơn chục đơn hàng được bán ra.
Ruốc cá hồi của anh em A Huân và Đậu Đậu do chính hai anh em tự tay làm từ công đoạn làm sạch cá, hấp cá đến nhặt xương và làm thành ruốc, không có chất bảo quản nên khách đặt đơn nào là hai anh em làm đơn ấy. "Những ngày đầu không có khách đặt hàng, hai anh em lo lắng một thì bố mẹ suốt ruột đến cả mười phần. Bố mẹ em còn bắt bỏ hết đi, quay về bán hàng siêu thị với mức lương 5 triệu/tháng cho ổn định, rồi còn lấy chồng" - Đậu Đậu tâm sự.
"Sau một thời gian miệt mài với những ngày tháng bán được 3 - 4 hộp ruốc cá, em và anh Huân may mắn được các anh chị hiện đang là các nhà bán hàng uy tín trên TikTok, và ruốc cá hồi của bọn em có cơ hội xuất hiện trên các phiên live lớn và được mọi người biết tới nhiều hơn" - Đậu Đậu chia sẻ.
Trong phiên live vào tháng 6 vừa qua cùng gia đình Quyền Leo, hai anh em A Huân và Đậu Đậu đã bán được 2.000 đơn ruốc cá hồi. "Ước tính khi đó đạt 540 triệu doanh thu nhưng vì cũng có nhiều người hoàn, hủy đơn nên bọn em thu về khoảng 340 triệu" - Đậu Đậu chia sẻ.
Đậu Đậu còn chia sẻ thêm, TikTok shop có quy định rõ ràng khi bán hàng, hàng phải được giao đến kho vận chuyển trong vòng 24 giờ sau phiên live kết thúc. Có nghĩa là hôm ấy hai anh em bán được 2.000 đơn thì nội trong 24 giờ sau phải có đủ 2.000 đơn mang đến kho vận để chuẩn bị chuyển đến khách, nếu không đủ sẽ bị đánh giá 1* và dần dần có thể không được bán hàng nữa.
Ruốc cá hồi của hai anh em A Huân và Đậu Đậu không có chất bảo quản, nên khách đặt đến đâu mới làm đến đấy. Một ngày trước phiên livestream, hai anh em đã chuẩn bị một số lượng ruốc cá nhất định để dự trù, nhưng cũng không thể đủ số lượng khách đặt.
"Có những phiên live, sản phẩm ruốc cá hồi của hai em được sắp xếp live vào buổi tối. Sau khi kết thúc và nhận được 1.000 đơn đặt hàng, em và anh Huân lập tức ra bến xe về Sa Pa ngay trong đêm để làm ruốc cá kịp giao cho khách. 7 giờ sáng hôm sau phải làm xong 1.000 đơn để 8 giờ mang ra kho vận. Không gọi được xe, em và anh Huân còn tự lấy xe máy, chất hàng lên và chở ra kho vận" - Đậu Đậu kể lại.
Những ngày có phiên live như vậy, A Huân và Đậu Đậu phải huy động anh em trong nhà giúp sức mới có thể làm xong cả nghìn đơn hàng kịp giao cho khách, còn bình thường cũng chỉ có 4 người làm là: hai anh em A Huân và Đậu Đậu, với 2 nhân viên vừa làm ruốc vừa bán hàng.
Trung bình một tháng hai anh em sẽ xuất hiện ở các phiên live như vậy khoảng 2 lần, ngoài ra mỗi clip khi đăng tải có gắn giỏ hàng, cũng nhận được khoảng 100 đơn/ngày. Những video lên triệu view doanh thu có thể lên tới 200 - 300 triệu.
Ngoài ruốc cá hồi, hai anh em A Huân và Đậu Đậu còn muốn phát triển thêm các sản phẩm từ nông sản địa phương như: Nấm hương Sa Pa, trà mát gan, trà huyết đằng, dầu gội dược liệu…
Trích 3k mỗi đơn để giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn
Sinh ra và lớn lên ở trên bản, cuộc sống gặp nhiều khó khăn, bản thân A Huân và Đậu Đậu cũng chỉ học hết lớp 12 và đi làm kiếm tiền phụ giúp gia đình. Với A Huân và Đậu Đậu, cuộc sống như vậy đã quá may mắn so với các em bé vùng cao. Hai anh em đã quyết định trích 3k cho mỗi hũ ruốc cá để thành lập quỹ giúp các hoàn cảnh khó khăn tại địa phương. Hai anh em không huy động các mạnh thường quân và chỉ âm thầm trích quỹ từ chính những sản phẩm mà mình bán được.
"Lần đầu tiên bọn em trích được 9 triệu từ 3.000 đơn hàng, rồi tự bỏ thêm để tròn 20 triệu và giúp đỡ một gia đình bạn Chảo ở Tả Văn Mông. Bố bạn mất sớm, một mình mẹ nuôi 5 người con, bạn Chảo là chị cả, 17 tuổi nhưng lại mắc bệnh lạ nên phải sống trong hình hài của em bé. Gia đình Chảo còn vừa gặp hỏa hoạn nên nhà cửa không còn nữa. Bọn em đã giúp gia đình Chảo sửa sang lại nhà cửa, kéo điện về nhà, mua sắm các món đồ thiết yếu... Bọn em cũng hi vọng có thể giúp đỡ được nhiều gia đình khó khăn hơn nữa để các bạn nhỏ có cơ hội được đi học và sống một cuộc sống ấm no hơn" - Đậu Đậu tâm sự.
Nguồn ảnh: NVCC
