Một thùng hóa chất độc hại có vòng tròn trắng bao quanh dưới đáy biển Los Angeles. Ảnh: Viện Hải dương học Schmidt
Theo Live Science, hàng chục nghìn thùng chất thải công nghiệp nằm rải rác dưới đáy biển ngoài khơi Los Angeles đã tồn tại vài thập kỷ nhưng các nhà khoa học vẫn chưa hoàn toàn hiểu rõ bãi rác này đang rò rỉ loại hóa chất nào vào môi trường. Trong nghiên cứu công bố hôm 9/9 trên tạp chí PNAS Nexu hé lộ một số hóa chất rò rỉ từ nghĩa địa thùng phuy có tính kiềm mạnh (trái ngược với axit) và đủ đậm đặc để ngăn cản phần lớn sự sống phát triển xung quanh.
Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA), vào giữa thập niên 1930 và 1970, chất thải phóng xạ, chất thải từ nhà máy lọc dầu, chất thải hóa học, chất thải khoan dầu và thuốc nổ quân sự bị xả xuống 14 địa điểm đổ bỏ ở vùng nước sâu ngoài khơi Nam California. Bãi rác khổng lồ dưới lòng biển trở thành tâm điểm chú ý từ cộng đồng vào năm 2020, khi bài báo của LA Times tiết lộ khảo sát bằng robot dưới biển sâu phát hiện hàng chục thùng nằm rải rác ở đáy biển.
Sau đó, vào năm 2021 và 2023, các đợt khảo sát tiếp theo của Viện Hải dương học Scripps ở California xác định khoảng 27.000 đồ vật hình thùng và tổng cộng 100.000 vật thể dạng mảnh vỡ trên đáy biển. Một số người nghi ngờ số thùng chứa thuốc trừ sâu DDT hiện bị cấm, vì khu vực này bị ô nhiễm DDT nặng nề. Một số thùng thậm chí có vòng tròn trắng trong lớp trầm tích. Tuy nhiên, trước đây, giới nghiên cứu chưa biết chính xác tổng số lượng thùng phuy trên đáy biển và vật chất bên trong phần lớn thùng.
Trong nghiên cứu mới, Johanna Gutleben, nhà vi sinh học tại Scripps, và đồng nghiệp phân tích kết quả từ mẫu trầm tích được lấy gần 5 thùng bằng phương tiện điều khiển từ xa năm 2021. Họ phát hiện mức độ ô nhiễm DDT không tăng ở gần thùng phuy, vì vậy các thùng không chứa hóa chất đó.
Ba trong số các thùng nhóm nghiên cứu kiểm tra có vòng trắng xung quanh và tất cả mẫu vật gần số thùng này có độ pH cực kỳ cao (khoảng 12) và rất ít vi khuẩn sống quanh đó, vì vậy họ cho rằng trong thùng chứa chất thải kiềm ăn mòn, có thể gây hại cho vật chất hữu cơ, gây rò rỉ kim loại độc hại ở nồng độ cao. Việc lấy mẫu không giúp nhận biết hóa chất cụ thể có trong thùng, nhưng sản xuất DDT tạo ra chất thải kiềm như lọc dầu.
Do mức độ ADN vi sinh gần các thùng rất hạn chế, nhóm nghiên cứu cho rằng chất thải kiềm nhiều khả năng biến đổi một phần đáy biển thành môi trường cực hạn mà hầu hết sự sống không thể tồn tại. Tuy nhiên, họ tìm thấy dấu vết của một số vi khuẩn chuyên biệt từ những họ vi sinh vật thích nghi với môi trường kiềm.
Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện quá trình hình thành những vòng trắng kỳ lạ. Khi chất thải kiềm rò rỉ từ thùng phuy, nó phản ứng với magiê trong nước và tạo ra một dạng khoáng chất của magie hydroxide, gọi là brucite, hình thành lớp vỏ giống bê tông. Brucite sau đó tan chậm, duy trì độ pH cao trong trầm tích, dẫn đến các phản ứng trong nước biển xung quanh. Kết quả là sự hình thành canxi carbonate, lắng đọng như bụi trắng xung quanh thùng.
Theo đồng tác giả nghiên cứu Paul Jensen cũng ở viện Scripps, do chất thải kiềm tồn tại hơn nửa thế kỷ thay vì tan nhanh chóng trong nước biển, nó cần được coi như một chất ô nhiễm dai dẳng với tác động môi trường lâu dài, tương tự DDT.
Các nhà nghiên cứu đề xuất sử dụng vòng trắng để xác định thùng nào chứa chất thải kiềm, giúp đánh giá mức độ ô nhiễm tổng thể. Jensen cho biết khoảng 1/3 số thùng đã quan sát tính đến nay có vòng tròn trắng, nhưng chưa rõ tỷ lệ này có giữ nguyên hay không khi phát hiện thêm nhiều thùng nữa.
An Khang (Theo Live Science, Newsweek)
