Chim hải âu Desertas tận dụng gió bão để bay xa và kiếm ăn. Ảnh: Current Biology
Hải âu Desertas, loài chim biển săn mồi nhỏ nhanh nhẹn có đôi cánh thuôn dài chuyên tìm kiếm những cơn bão mạnh nhất để tranh thủ tận dụng lực nâng. Chúng lao thẳng vào luồng không khí xoay tròn, tới khu vực trong phạm vi 200 km quanh mắt bão.
"Tôi không thể tưởng tượng điều kiện như thế nào khi chúng chỉ nhỏ bằng chim bồ câu với trọng lượng vài trăm gram, trải qua sức gió lên tới 100 km/h và những cơn sóng dữ dội cao tới 8 m", Francesco Ventura, nhà sinh vật học và nhà nghiên cứu sau tiến sĩ ở Viện Hải dương học Woods Hole của Mỹ, chia sẻ.
Theo Ventura, chim hải âu Desertas bám đuôi cơn bão, ăn những sinh vật bị đẩy lên từ vùng chạng vạng. Bão nhiệt đới khuấy đảo nước biển ở nơi nó đi qua, đẩy nước ấm ở bề mặt xuống vùng biển sâu, thúc đẩy thực vật phù du nở rộ do nước giàu dưỡng chất bị đẩy lên tầng cao hơn của cột nước. Động vật phù du và nhiều sinh vật nhỏ khác kéo theo động vật săn mồi lớn hơn như cá và động vật chân đầu như mực, cá rìu biển và cá đèn lồng thường sống ở vùng chạng vạng tại độ sâu 200-1.000 m, cung cấp thức ăn dồi dào cho chim biển như hải âu Desertas.
Với 200 cặp sinh sản trên toàn thế giới, toàn bộ quần thể chim hải âu Desertas tập trung trên hòn đảo gồ ghề Buigo thuộc quần đảo Madeiran để sinh sản trong mùa bão ở Bắc Đại Tây Dương. Loài chim đang bị đe dọa này dành cả đời kiếm ăn ngoài khơi xa nhưng giới nghiên cứu biết rất ít về chúng. Năm 2015, Ventura và đồng nghiệp quyết định khám phá đời sống bí ẩn ngoài khơi của chúng. Sau khi gắn thiết bị theo dõi GPS siêu nhẹ lên những con chim, họ chờ 2-3 tuần để hải âu Desertas bay về tổ.
Nhóm nghiên cứu nhận thấy hải âu Desertas thực hiện một số hành trình kiếm ăn dài nhất từng được ghi nhận, bay xa 12.000 km từ châu Phi tới ven biển New England và ngược lại. Không chỉ di chuyển qua khoảng cách khổng lồ, chúng còn ở đúng nơi và đúng thời điểm để cưỡi gió bão. Các nhà nghiên cứu theo dõi 33 con chim hải âu khi chúng trải qua 43 chuyến bay kiếm ăn trong 4 mùa sinh sản từ năm 2015 đến năm 2019. Dữ liệu cho thấy hải âu chạm trán những cơn bão nhiệt đới ở cách đất liền hàng nghìn kilomet. Không giống nhiều loài chim biển khác, chúng không tìm cách tránh bão hoặc tới vùng mắt bão tĩnh lặng. Ngược lại, chúng tích cực bay quãng đường dài tới gần cơn bão, tiến vào bên trong và bám theo đuôi bão suốt vài ngày liền.
Hải âu Desertas là loài săn mồi cơ hội. Để tối đa cơ hội tìm thấy con mồi, loài chim này bay cực xa để kiếm ăn, sử dụng kỹ thuật bay lượn động (dynamic soaring), di chuyển giữa các khối khí di chuyển nhanh và chậm, nhờ đó chúng có thể di chuyển qua quãng đường dài mà không cần vỗ cánh. Hải âu Desertas lên cao theo tầng gió đứt, nơi tốc độ và hướng gió thay đổi đột ngột, sau đó hạ thấp theo luồng gió xuống và lặp đi lặp lại. Theo Ventura, chúng chủ động điều chỉnh theo điều kiện gió để bay xa và nhanh hết mức có thể.
Theo Current Biology, hải âu Desertas cũng là bậc thầy tiết kiệm năng lượng. Đôi cánh thuôn dài mang đến cho chúng lực nâng tuyệt vời và ít lực cản hơn, khiến chúng đặc biệt thích nghi về mặt giải phẫu với hoạt động bay lượn nhanh tốn ít sức lực. Chuyển động của chúng cho thấy chúng rất quen thuộc với hướng gió chủ đạo ở Bắc Đại Tây Dương.
An Khang (Theo BBC, Current Biology)
