Những đồng xu vàng thuộc về xác tàu San José. Ảnh: Antiquity
Chi tiết mới về các đồng xu vàng tìm thấy ngoài khơi Colombia quanh "xác tàu đắt giá nhất thế giới", xác nhận chúng thuộc về San José, tàu chở kho báu bị chìm năm 1708 trong trận đấu pháo với tàu chiến Anh. Theo Live Science, con tàu chở tới 180 tấn vàng, bạc và đá quý khi chìm, giá trị hiện nay của kho báu có thể lên tới 17 tỷ USD.
Năm 2015, chính phủ Colombia thông báo xác định vị trí của tàu San José ở vùng biển Caribe gần thành phố Cartagena, các quan sát được thực hiện trong 4 chuyến thám hiểm ROV tới xác tàu vào năm 2021 và 2022. Chính phủ Colombia hy vọng thu hồi một số hiện vật để xây dựng bảo tàng chuyên dụng. Tuy nhiên, họ vấp phải tranh chấp với một số bên, bao gồm chính phủ Tây Ban Nha với tuyên bố xác tàu vẫn là tài sản của nước này dù cũ đến đâu.
Nhóm tác giả của nghiên cứu mới công bố hôm 10/6 trên tạp chí Antiquity là những nhà nghiên cứu từ hải quân Colombia và một số cơ quan khác. Phân tích của họ bao gồm nghiên cứu hình ảnh chụp bởi phương tiện điều khiển từ xa (ROV) với hàng chục đồng xu nằm rải rác quanh xác tàu ở độ sâu khoảng 600 m.
Các nhà nghiên cứu mô tả hàng chục đồng xu vàng thô tại nhiều địa điểm trong xác tàu, xung quanh là nhiều hiện vật khác từ hàng hóa, súng và cuộc sống hàng ngày trên tàu cách đây hơn 300 năm. Họ sử dụng ảnh chụp độ phân giải cao để kiểm tra kỹ lưỡng đồng xu và nhận thấy chúng có đường kính trung bình 32,5 mm và nặng 27 g.
Hình ảnh từ ROV hé lộ thiết kế của đồng xu. Một mặt có biến thể của thập tự Jerusalem, một thập tự lớn được bao quanh bởi 4 thập tự nhỏ hơn và tấm khiên trang trí hình lâu đài và sư tử. Ở mặt sau, đồng xu có hình sóng là đặc trưng của xưởng đúc Lima. Họ cũng chú ý một số đồng xu có dấu ấn đóng đặc biệt, bao gồm dấu của chuyên gia kiểm tra độ tinh khiết của kim loại từ xưởng đúc Tây Ban Nha ở Lima (nay là thủ đô Peru) năm 1707.
Bằng cách đối chiếu quan sát với tài liệu thời thuộc địa, nhóm nghiên cứu xác định các đồng xu và hiện vật khác đến từ San José, nghiên cứu cho biết. Tác giả chính của nghiên cứu Daniela Vargas Ariza, nhà khảo cổ học hàng hải tại Trường Hải quân Almirante Padilla ở Cartagena và Viện Nhân chủng học và Lịch sử Colombia ở Bogotá, cho biết những đồng xu Tây Ban Nha thời thuộc địa này thường được cắt từ thỏi vàng hoặc bạc.
Xác tàu San José là một trong những phát hiện có giá trị nhất từng được tìm thấy và có những tranh chấp pháp lý gay gắt về việc ai có quyền thu thập nó. Colombia hy vọng có thể bán một phần kho báu để chi trả cho nỗ lực phục hồi toàn bộ con tàu, nhưng luật pháp Colombia có thể cấm bán bất cứ thứ gì được cho là hiện vật lịch sử. Tây Ban Nha cũng tuyên bố quyền sở hữu xác tàu và toàn bộ kho báu bên trong, do công ước quốc tế về Luật Biển quy định xác tàu hải quân thuộc về quốc gia ban đầu của chúng. Nhưng Colombia chưa thông qua công ước đó.
Tàu San José dẫn đầu một đoàn tàu chở kho báu gồm 18 tàu từ Cartagena hướng về châu Âu vào ngày 8/6/1708 và bị tấn công bởi đội 5 tàu chiến Anh, kẻ thù của Tây Ban Nha trong cuộc Chiến tranh Kế vị lúc đó. Ba tàu lớn nhất của Tây Ban Nha bắn trả bằng pháo, nhưng San José nổ tung và chìm khi kho thuốc súng của nó phát nổ trong khi phần lớn hạm đội Tây Ban Nha chạy thoát đến nơi an toàn tại cảng ở Cartagena.
An Khang (Theo Live Science, Antiquity)
