Chương trình diễn ra ngay sau khi James Webb phóng lên không gian vào tháng 12/2021 và nhóm chuyên gia mất hai năm để xử lý dữ liệu thô từ kính viễn vọng của NASA. Trong chương trình, James Webb đã khảo sát vùng trời có kích thước khoảng 0,6 độ vuông, tương đương với ba Mặt Trăng tròn, là khu vực quan sát rộng nhất của kính viễn vọng đến nay.
Các thiên hà từ bản đồ COSMOS-Web với niên đại khác nhau: (từ góc trên bên trái xuống góc dưới bên phải) vũ trụ hiện tại và 3 tỷ, 4 tỷ, 8 tỷ, 9 tỷ, 10 tỷ năm trước. Ảnh: M. Franco/C. Casey/COSMOS-Web
"Tôi không biết kính viễn vọng không gian James Webb có bao giờ quan sát khu vực rộng lớn như vậy nữa không. Vì vậy, tôi nghĩ đây là tài liệu tham khảo tốt và là bộ dữ liệu mà mọi người sẽ sử dụng nhiều năm", Jeyhan Kartaltepe, nhà vật lý thiên văn tại Viện Công nghệ Rochester, nhà nghiên cứu chính của COSMOS-Web, cho biết.
Nhóm COSMOS-Web gồm gần 50 nhà nghiên cứu từ các viện trên khắp thế giới được cấp hơn 200 giờ quan sát, nhiều nhất trong số các dự án diễn ra vào năm đầu tiên James Webb hoạt động. Trong khi nhiều nghiên cứu của kính viễn vọng tập trung vào những lát cắt nhỏ, sâu của bầu trời, COSMOS-Web ưu tiên độ rộng. Bản đồ mới thể hiện tới gần 800.000 thiên hà, trong đó nhiều thiên hà hình thành từ thời kỳ đầu của vũ trụ.
Bản đồ của COSMOS-Web cung cấp hình ảnh về vũ trụ 13,5 tỷ năm trước, trong khi theo NASA, vũ trụ hiện khoảng 13,8 tỷ năm tuổi với sai số 100 triệu năm.
Tầm nhìn rộng lớn của James Webb cho phép giới khoa học không chỉ lập danh mục những thiên hà xa xôi, mà còn nghiên cứu cách những đặc điểm như kích thước, hình dạng, độ sáng của chúng chịu ảnh hưởng từ môi trường vũ trụ xung quanh, ví dụ như chúng bị cô lập hay tồn tại trong khu vực đông đúc. "Điều này cung cấp nhiều thông tin về yếu tố tác động khi chúng phát triển", Kartaltepe giải thích.
Khi công bố bản đồ, nhóm COSMOS-Web hy vọng những nhà thiên văn khác trên thế giới sẽ sử dụng nó để hiểu thêm về cách các thiên thể hình thành trong vũ trụ sơ khai, cách mọi thứ tiến hóa đến nay và thực hiện nhiều công việc khác. Bộ dữ liệu cũng có thể cung cấp manh mối cho một số bí ẩn lớn khác như vật chất tối và những quá trình vật lý của vũ trụ sơ khai.
Thu Thảo (Theo Space, Phys)
