Thành phố Đông Dương, thuộc huyện Kim Hoa, tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc) là quê hương của món này. Trong tiếng Trung, trứng gà luộc nước tiểu bé trai được gọi là trứng đồng tử niệu (tong zi dan), được xếp vào danh sách những món ăn kinh dị nhất ở đất nước tỷ dân. Tong zi dan là món ăn truyền thống lâu đời hàng trăm năm, nay vẫn có thể được bắt gặp trên đường phố, bán trong các sạp ven đường ở Đông Dương.
Tong zi dan là đặc sản ở thành phố Đông Dương, Chiết Giang.
Nguyên liệu chính là trứng gà và nước tiểu bé trai chưa dậy thì, tốt nhất là của các bé dưới 10 tuổi. Trứng gà được luộc chín, đập cho nứt vỏ, sau đó chắt hết nước và đổ từng thau nước tiểu vào. Nước tiểu sẽ được thay mới vài lần, đun trên bếp bật lửa nhỏ. Quá trình om có thể kéo dài cả ngày để trứng "ngấm gia vị". Ở một số nơi, người ta cho thêm các loại thảo mộc nhưng phiên bản sơ khai không sử dụng thêm nguyên liệu nào khác. Cách làm món này gần giống trứng om trà nổi tiếng của ẩm thực Trung Quốc, chỉ khác thành phần chế biến.
Khi hoàn thành, phần lòng trắng có màu vàng nhạt còn lòng đỏ chuyển sang màu xanh lục nhạt. Tuy tong zi dan là đặc sản, không phải ai ở Đông Dương cũng ăn được món này. Một số người nhận xét trứng có mùi hôi "chết người". Số khác lại cảm thấy trứng luộc nước tiểu có vị chua kỳ lạ, khó lý giải. Còn với khách du lịch, đây thực sự là một thử thách lòng can đảm vì không phải ai cũng dám ăn, thậm chí chỉ đi ngang qua sạp hàng cũng khiến nhiều người rùng mình, buồn nôn vì mùi đặc trưng.
Để có nguồn nguyên liệu thường xuyên, những người bán hàng thường tới các trường tiểu học để thu thập nước tiểu. Những thùng chứa chuyên dụng được đặt phía ngoài nhà vệ sinh ở các trường mẫu giáo, tiểu học. Các giáo viên thường nhắc nhở học sinh nếu trong người cảm thấy không khỏe, sốt hoặc ốm thì không nên dùng các thùng này. Ngoài ra, người dân địa phương cũng thường chế biến tại nhà. Giá thành của tong zi dan thường đắt gấp đôi trứng gà luộc bình thường.
Trứng luộc nước tiểu đồng tử có mùi và hương vị đặc trưng.
Năm 2008, chính quyền địa phương còn tuyên bố trứng luộc nước tiểu là một phần di sản văn hóa của thành phố, đồng thời đề xuất việc công nhận di sản văn hoá thế giới. Họ tin rằng tong zi dan là một phần trong ẩm thực Trung Hoa và xứng đáng được vinh danh như kim chi Hàn Quốc hay washoku của Nhật Bản.
Trên thực tế, việc sử dụng nước tiểu bé trai trong y học cổ truyền Trung Quốc không phải việc xa lạ. Từ thời cổ đại, chúng được xem như một loại "thuốc dẫn", giúp các loại thuốc chính phát huy tác dụng tốt hơn, dù ngày nay, nguyên liệu này không còn phổ biến vì không hợp vệ sinh. Theo các tài liệu, phần cặn sau khi kết tinh gần giống một phương thuốc Trung Hoa tên là nhân trung bạch, có thể giúp giảm viêm nhiễm, nấm da, miệng, giảm chứng thiếu âm, thanh nhiệt, thúc đẩy lưu thông máu. Riêng người dân địa phương coi đây là bài thuốc giải cảm, ngừa say nắng, hen suyễn, đặc biệt là lần đi vệ sinh đầu tiên trong ngày.
Tuy nhiên, ngày nay, nước tiểu bé trai không còn được sử dụng rộng rãi. Y học hiện đại xác định nước tiểu chỉ là "chất thải được đưa ra khỏi cơ thể và về cơ bản không chứa chất có lợi nào cho sức khỏe". Thậm chí, việc sử dụng nó như phương thuốc hay nấu ăn còn tiềm ẩn nguy cơ nhiều bệnh lây truyền, đặc biệt là trong thời kỳ dịch bệnh. Nhiều người Trung Quốc trẻ tuổi cho biết họ thà bị bệnh còn hơn ăn món này.
Quá trình làm trứng luộc nước tiểu ở Trung Quốc. Video: Youtube.com/@Life.__.
Ảnh: Zhuanlan
Hà Nguyên
