Cái giá của một cú click sai
Trong thời đại công nghệ phát triển như vũ bão, các doanh nghiệp số đang tận dụng tối đa lợi ích từ chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, cùng với đó, họ cũng phải đối mặt với những nguy cơ tiềm ẩn về an ninh mạng, đòi hỏi sự chuẩn bị và ứng phó kịp thời.
Một nhân viên phòng kế toán, trong lúc kiểm tra email khẩn từ "ngân hàng", vô tình mở tệp đính kèm chứa mã độc. Chỉ vài phút sau, toàn bộ hệ thống dữ liệu tài chính bị mã hóa. Hacker gửi email đòi tiền chuộc. Hơn 1.000 tệp dữ liệu biến mất. Doanh nghiệp số ấy là một startup công nghệ đang tăng trưởng 300%/năm, mất trắng toàn bộ thông tin khách hàng, kế hoạch đầu tư, và phải tạm dừng hoạt động 3 tuần để phục hồi hệ thống.
Câu chuyện đó không còn là hiếm gặp. Khi công nghệ ngày càng "thông minh" thì tội phạm mạng cũng vậy nhưng nhanh hơn, tinh vi hơn, và nguy hiểm hơn. Doanh nghiệp số vốn dựa hoàn toàn vào nền tảng dữ liệu và hệ thống số hóa đang trở thành "con mồi" lý tưởng nếu thiếu cảnh giác.
Doanh nghiệp số vốn dựa hoàn toàn vào nền tảng dữ liệu và hệ thống số hóa đang trở thành "con mồi" lý tưởng nếu thiếu cảnh giác.
Thực trạng an ninh mạng trong doanh nghiệp số
Tăng trưởng nhanh nhưng không kịp rào chắn
Không thể phủ nhận, doanh nghiệp số là lực lượng tiên phong trong chuyển đổi số quốc gia. Với mô hình hoạt động dựa trên dữ liệu, nền tảng đám mây và các công cụ quản trị thông minh, các doanh nghiệp này tiết kiệm chi phí, tối ưu nhân lực, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Tuy nhiên, cũng chính vì số hóa toàn diện mà rủi ro an ninh mạng của họ lớn gấp nhiều lần doanh nghiệp truyền thống. Theo số liệu từ Bộ Thông tin và Truyền thông, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2023, đã có hơn 9.500 cuộc tấn công mạng nghiêm trọng vào các hệ thống doanh nghiệp tại Việt Nam – trong đó phần lớn nhắm vào khối doanh nghiệp số.
Các dạng tấn công doanh nghiệp số vô cùng tinh vi
Không còn đơn thuần là gửi virus hay spam, hacker hiện nay sử dụng nhiều phương thức tấn công có chủ đích (APT), mã độc tống tiền (ransomware) và thậm chí là xâm nhập hệ thống bằng danh tính giả. Chúng có thể ẩn mình trong các liên kết quảng cáo, file tài liệu Word, hoặc ứng dụng phổ biến tưởng như vô hại.
Một số cuộc tấn công còn diễn ra trong im lặng, không xóa dữ liệu mà bí mật theo dõi, đánh cắp thông tin kinh doanh để bán ra chợ đen.
Rủi ro không đến từ hacker
Sự chủ quan của chính người trong hệ thống mới là "lỗ hổng" lớn nhất. Nhiều doanh nghiệp số chưa có chính sách kiểm soát quyền truy cập, không đào tạo nhân viên về cảnh giác mạng, sử dụng phần mềm không bản quyền hoặc không cập nhật thường xuyên.
Báo cáo từ OPSWAT năm 2024 cho thấy, 70% lỗ hổng bảo mật trong doanh nghiệp là do yếu tố con người, chứ không phải kỹ thuật.
Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), chưa có sự chuẩn bị đầy đủ về chính sách và quy trình an ninh mạng. Điều này khiến họ dễ trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công, gây thiệt hại về tài chính và uy tín.
Việc bảo vệ thông tin trở thành yếu tố then chốt để duy trì sự phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh số hóa.
Vi phạm an ninh mạng - doanh nghiệp số có thể trả giá bằng tiền, danh tiếng và pháp lý
Mất dữ liệu không chỉ là mất tiền, đó là mất lòng tin
Một doanh nghiệp số hoạt động chủ yếu trên nền tảng trực tuyến: mọi giao dịch, thông tin khách hàng, chiến lược kinh doanh đều tồn tại dưới dạng dữ liệu. Khi bị tấn công mạng, hậu quả đầu tiên là mất dữ liệu. Nhưng hậu quả lớn hơn là mất lòng tin từ khách hàng, đối tác – điều có thể khiến một thương hiệu mất nhiều năm để xây dựng nhưng chỉ vài phút để đánh mất.
Không ít trường hợp khách hàng yêu cầu đền bù, hoặc tẩy chay sản phẩm, khiến doanh nghiệp rơi vào khủng hoảng truyền thông nghiêm trọng.
Gánh nặng tài chính khôn lường nếu thiếu bảo vệ
Theo báo cáo OPSWAT, trung bình một vụ rò rỉ dữ liệu có thể gây thiệt hại từ 2 đến 5 tỷ đồng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam. Đó là chưa kể đến chi phí phục hồi hệ thống, thuê chuyên gia xử lý sự cố, mua lại dữ liệu hoặc đàm phán với hacker nếu bị tống tiền.
Doanh nghiệp số càng phát triển càng dễ trở thành "mồi ngon" cho các cuộc tấn công có chủ đích – mà hacker nhắm thẳng vào những hệ thống có dữ liệu lớn, khách hàng nhiều, bảo mật lỏng lẻo.
Vi phạm luật An ninh mạng có thể bị xử phạt nghiêm trọng
Từ năm 2019, Luật An ninh mạng của Việt Nam đã chính thức có hiệu lực, trong đó yêu cầu tất cả doanh nghiệp cung cấp dịch vụ số phải tuân thủ các quy định về:
- Lưu trữ dữ liệu tại Việt Nam
- Bảo vệ thông tin cá nhân khách hàng
- Hệ thống kỹ thuật phải có khả năng giám sát, cảnh báo và xử lý sự cố
Nếu không thực hiện đúng, doanh nghiệp số có thể bị xử phạt từ 50 triệu đến 200 triệu đồng – hoặc cao hơn nếu gây ảnh hưởng diện rộng.
Compliance không còn là lựa chọn mà còn là 'chứng chỉ sống còn'
Tuân thủ quy chuẩn an toàn mạng (cybersecurity compliance) hiện không chỉ là yêu cầu nội bộ, mà còn là điều kiện để được hợp tác với các đối tác quốc tế. Nhiều tổ chức tài chính, ngân hàng, tập đoàn toàn cầu yêu cầu đối tác Việt Nam phải có hệ thống bảo mật đạt chuẩn như ISO 27001, NIST, hoặc tuân thủ mô hình 0 Trust.
Doanh nghiệp số nếu không đáp ứng, có thể bị từ chối hợp tác – hoặc không đủ điều kiện đấu thầu dự án lớn.
Thực trạng 'rò rỉ thông tin' trong doanh nghiệp số đang ở mức báo động, kẻ xấu có thể xâm nhập và ăn cắp dữ liệu, 'đánh sập' doanh nghiệp bất cứ lúc nào.
Giải pháp nâng cao an ninh mạng cho doanh nghiệp số
Thiết lập chính sách an ninh mạng rõ ràng
Doanh nghiệp cần xây dựng và triển khai các chính sách, quy trình an ninh mạng cụ thể, dựa trên đánh giá rủi ro và nhu cầu thực tế của mình.
Cốt lõi trong bảo vệ an ninh mạng không phải là "xử lý hậu quả" mà là xây dựng hệ thống phòng thủ chủ động. Doanh nghiệp số cần đầu tư vào hệ thống giám sát an ninh ngay từ khi còn nhỏ, không chờ đến khi có rủi ro mới "vá lỗi".
Việc thiết lập mô hình quản trị rủi ro an toàn thông tin (ISRM) nên được triển khai như một phần thiết yếu trong kế hoạch kinh doanh – thay vì chỉ là "chi phí công nghệ".
Sử dụng công nghệ bảo mật tiên tiến
Áp dụng các công nghệ như tường lửa, mã hóa dữ liệu và hệ thống phát hiện xâm nhập giúp tăng cường khả năng bảo vệ trước các mối đe dọa mạng.
Để chống lại những cuộc tấn công tinh vi hiện nay, doanh nghiệp cần nhiều hơn là phần mềm diệt virus. Một số công nghệ bảo mật mà doanh nghiệp số nên tích hợp bao gồm:
- Xác thực đa lớp (MFA): Giảm thiểu rủi ro từ đăng nhập trái phép
- Mã hóa dữ liệu (Encryption): Bảo vệ dữ liệu nội bộ khỏi đánh cắp
- Giám sát xâm nhập (IDS/IPS): Cảnh báo sớm khi hệ thống bị xâm phạm
- Sao lưu định kỳ: Đề phòng khi dữ liệu bị mã hóa hoặc tống tiền
Hệ thống bảo mật không chỉ cần mạnh, mà còn phải liên tục cập nhật và tự thích nghi với các mối đe dọa mới.
Đào tạo và nâng cao nhận thức cho nhân viên
Tổ chức các khóa đào tạo thường xuyên về an ninh mạng giúp nhân viên nhận thức được tầm quan trọng và biết cách phòng tránh các nguy cơ tiềm ẩn.
Nhiều vụ tấn công bắt nguồn từ một… cú click sai. Điều đó chứng minh rằng, nhân viên chính là mắt xích quan trọng – thậm chí là "tử huyệt" nếu không được huấn luyện.Doanh nghiệp số cần:
- Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ về kỹ năng nhận diện rủi ro (email lạ, file đính kèm, lừa đảo…)
- Thiết lập quy trình xử lý sự cố rõ ràng khi bị xâm nhập
- Giao quyền truy cập dữ liệu theo nguyên tắc phân lớp – không ai được "biết tất cả". Một nhân viên có kỹ năng phòng thủ tốt chính là lớp tường lửa con người hiệu quả nhất mà công nghệ không thay thế được.
Tuân thủ chuẩn bảo mật – xây nền móng vững chắc cho phát triển bền vững
Bên cạnh các giải pháp công nghệ, doanh nghiệp số cũng cần xây dựng hệ thống chính sách tuân thủ an ninh mạng. Một số tiêu chuẩn nên áp dụng:
- ISO/IEC 27001: Hệ thống quản lý an toàn thông tin
- NIST Cybersecurity Framework: Khung kiểm soát rủi ro của Hoa Kỳ
- GDPR hoặc Luật An ninh mạng Việt Nam: Nếu có xử lý dữ liệu người dùng
Tuân thủ không chỉ giúp doanh nghiệp tránh bị phạt, mà còn tạo niềm tin với khách hàng, đặc biệt là trong môi trường toàn cầu hoá, nơi dữ liệu được coi như vàng.
Hợp tác với các tổ chức chuyên môn uy tín
Tham gia vào các mô hình liên kết bảo vệ hệ thống thông tin giúp doanh nghiệp chia sẻ thông tin và kinh nghiệm, nâng cao khả năng ứng phó với các sự cố an ninh mạng.
Một xu hướng hiện nay là thuê ngoài dịch vụ an ninh mạng (Managed Security Services - MSS). Điều này giúp doanh nghiệp tiết kiệm nhân sự, nhưng vẫn đảm bảo có đội ngũ chuyên gia túc trực, hỗ trợ 24/7 khi có sự cố.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp lớn còn tổ chức mô phỏng tấn công (penetration test) định kỳ để kiểm tra độ "chắc" của hệ thống.
Trong kỷ nguyên số, an ninh mạng đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp số. Việc chủ động xây dựng và thực hiện các biện pháp bảo vệ thông tin sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro và tận dụng tối đa lợi ích từ chuyển đổi số.
Hàng triệu người phải lưu ý những sai lầm phổ biến này kẻo vô tình vi phạm Luật An ninh mạng như 'chơi'GĐXH - Hiện nay, Luật An ninh mạng đang có tầm ảnh hưởng trực tiếp đến cá nhân, doanh nghiệp và cả các nền tảng công nghệ lớn như Facebook, TikTok, Google. Vậy Luật An ninh mạng quy định những gì? Những hành vi nào bị cấm? Làm sao để tránh vi phạm? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Những điều tưởng vô hại mà nhiều người đang mắc phải có thể gặp rắc rối liên quan đến pháp luậtGĐXH - Chia sẻ vô tư trên mạng xã hội những thông tin xấu độc chưa được kiểm chứng có thể khiến bạn vi phạm pháp luật mà không hay biết. Hãy đọc ngay điều quan trọng trong quy định của Luật An ninh mạng để tránh rủi ro.
