Thúc đẩy phát triển giáo dục nghề nghiệp gắn với tạo cơ hội và tiếp cận bình đẳng, công bằng cho tất cả mọi người có nghề nghiệp và việc làm, cải thiện điều kiện sống, góp phần đa dạng hóa lực lượng lao động, đáp ứng nhu cầu về kỹ năng và sự hòa nhập xã hội, kinh tế, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực giáo dục nghề nghiệp nói chung và trong lĩnh vực đào tạo nghề logistics nói riêng đang là vấn đề rất được quan tâm.
Thực tiễn cho thấy số lượng người học vào các logistics tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp ngày càng tăng. Ông Lâm Văn Quản, Chủ tịch Hội giáo dục nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh, thành viên nhóm nghiên cứu về sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và hòa nhập xã hội (GEDSI) trong giáo dục nghề nghiệp lĩnh vực logistics do Quỹ Hỗ trợ Cựu sinh viên Australia thuộc Chương trình Aus4Skills ở Việt Nam điều phối cho biết:
"Kết quả khảo sát cho thấy, số lượng người học vào các ngành logistics trong những năm gần đây tăng cao, đặc biệt là tại các trường đang là đối tác "Dự án thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp ngành Logistics với giáo dục nghề nghiệp tại Việt Nam" do Chính phủ Úc tài trợ (Chương trình Aus4Skills). Trong đó, tỉ lệ người học là nữ (đặc biệt là các ngành về kinh doanh, quản trị, quản lý, bán hàng, hành chính về logistics, marketing, thương mại điện tử...chiếm khoảng trên 55% số người học), người học từ khu vực vùng nông thôn, miền núi chiếm tỉ lệ ngày một tăng. Khoảng trên 85% có việc làm sau 6 tháng tốt nghiệp. Lao động nữ chiếm tỉ lệ ngày càng cao trong các doanh nghiệp và tập trung nhiều ở các vị trí dịch vụ hỗ trợ, kinh doanh thương mại điện tử, hành chính…".
Ông Lâm Văn Quản, Chủ tịch Hội giáo dục nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh.
Ông Hoàng Thái Sơn, Trưởng nhóm nghiên cứu về GEDSI (hiện đang công tác tại Cục Quản lý và chất lượng - Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho rằng, một trong những lý do quan trọng dẫn đến sự gia tăng người học ở trên là vấn đề về GEDSI liên quan giáo dục nghề nghiệp đã được đề cập trong nhiều văn bản chỉ đạo của Đảng và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, đặc biệt được thể hiện khá rõ trong Luật Giáo dục nghề nghiệp.
Đồng thời, nội dung về GEDSI còn được lồng ghép trong các chiến lược, chương trình, dự án về phát triển kinh tế - xã hội quốc gia liên quan đến giáo dục nghề nghiệp và được các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp và các tổ chức cá nhân có liên quan thực hiện khá tốt, điều cho thấy các chính sách này đã tiếp cận tới các đối tượng bao gồm phụ nữ, người khuyết tật và các đối tượng thiệt thòi khác, tạo cơ hội cho họ tiếp cận với giáo dục nghề nghiệp, lao động và việc làm, góp phần tạo nên sự chuyển biến tích cực trong cơ cấu lao động, tăng thu nhập, cải thiện đời sống, xóa đói, giảm nghèo và phát triển bền vững.
Theo ông Hoàng Thái Sơn, một lý do rất quan trọng nữa là hiện nay có nhiều chương trình giáo dục nghề nghiệp được thiết kế mở, gắn với yêu cầu của doanh nghiệp, có lồng ghép các yếu tố bình đẳng giới, người khuyết tật và hòa nhập xã hội và được triển khai linh hoạt, cơ sở vật chất và môi trường học tập được cải thiện phù hợp với nhu cầu và khả năng từng nhóm đối tượng. Đồng thời, chất lượng đào tạo ngày càng cao và sự phát triển nhanh và đòi hỏi nhu cầu nhân lực của lĩnh vực logistics đã giúp người học có nhiều cơ hội việc làm và cải thiện thu nhập hơn. Bên cạnh đó, quan niệm và nhận thức của xã hội, công tác truyền thông, tư vấn hướng nghiệp đã và đang làm thay đổi về sự công nhận vai trò, khả năng và sự đóng góp của phụ nữ, người khuyết tật và các đối tượng thiệt thòi yếu thế trong sự đa dạng ngành, nghề và vị trí việc làm trong lĩnh vực logistics, làm cho các đối tượng này bắt đầu nhận thấy môi trường học tập phù hợp hơn, nhiều cơ hội nghề nghiệp và việc làm bền vững hơn trong lĩnh vực logistics.
Ông Hoàng Thái Sơn, Trưởng nhóm nghiên cứu GEDSI.
Bạn Nguyễn Ngọc Yến Phương, sinh viên lớp cao đẳng 22CDLG01, ngành Logistics, Khoa Kinh tế, Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh cho biết: "Khi học phổ thông, em không nghĩ mình sẽ học ngành logistics vì lúc đó em chỉ nghĩ đây là ngành đòi hỏi nhiều sức khỏe, chỉ dành cho nam giới. Nhưng sau khi được tư vấn tuyển sinh của các thầy cô từ các trường cao đẳng, em được biết logistics là một lĩnh vực rất rộng, có nhiều ngành, nghề và vị trí việc làm phù hợp với phái nữ bọn em như: Logistics; Hành chính logistics; Thương mại điện tử; Quản lý giao nhận hàng hóa; Quản lý vận tải và dịch vụ logistics…và sau khi cân nhắc, em quyết định chọn học ngành Logistics của Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. Sau thời gian được học tập tại trường, em nhận thấy đây là ngành học và môi trường học phù hợp với em, bên cạnh học tại trường thì chúng em còn được đi kiến tập, thực tập tại doanh nghiệp để làm quen với thực tế, em thấy lựa chọn của mình là đúng đắn".
Sinh viên Nguyễn Ngọc Yến Phương, lớp 22CDLG01 cao đẳng, ngành Logistics, Khoa Kinh tế, Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh.
Bên cạnh kết quả đã đạt được, PGS.TS. Bùi Văn Hưng, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kỹ nghệ II cũng chỉ ra một số hạn chế trong kết quả khảo sát là sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật trong một số ngành, nghề về logistics trong giáo dục nghề nghiệp và trong doanh nghiệp vẫn còn thấp, đặc biệt là trong các ngành được coi là "ngành của nam giới" như xếp dỡ cơ giới tổng hợp, quản lý kinh doanh vận tải và các ngành nghề khác liên quan đến lĩnh điều khiển phương tiện, thiết bị; khai thác, kỹ thuật, bốc xếp; an ninh, an toàn và kỹ thuật trong lĩnh vực logistics. Tỉ lệ người học là người khuyết tật tham gia học hòa nhập các ngành về logistics còn ít, đây cũng là một vấn đề đáng được quan tâm cần xem xét trong việc đào tạo nghề cho người khuyết tật gắn với việc làm bền vững để người khuyết tật có thể hòa nhập, làm việc trong thị trường lao động nói chung và lĩnh vực logistics nói riêng.
Để tăng cường hơn nữa sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp lĩnh vực logistics. PGS.TS. Bùi Văn Hưng cho rằng, cần phải thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ. Trong đó, các giải pháp quan trọng nhất là phải thực hiện tốt các chính sách của Nhà nước về GEDSI trong giáo dục nghề nghiệp, đẩy mạnh công tác truyền thông, hướng nghiệp, đào tạo phải đáp ứng thị trường lao động và việc làm, cải thiện cơ sở vật chất, môi trường học tập, các điều kiện sinh hoạt, làm việc nhằm tạo điều kiện, động viên, khích lệ phụ nữ, người khuyết tật và đối tượng thiệt thòi tham gia hơn nữa vào lĩnh vực logistics, góp phần tạo nên sự chuyển biến tích cực trong bình đẳng giới, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp.
PGS.TS, Bùi Văn Hưng (đứng), Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kỹ nghệ II.
Đồng tình với ý kiến trên, ông Chu Văn Vượng, Giám đốc nhân sự, Công ty Cổ phần Thống nhất Hà Nội cho rằng: "Để tăng cường hơn nữa sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp lĩnh vực logistics cần phải có sự phối hợp chặt chẽ, tin cậy lẫn nhau giữa nhà trường và doanh nghiệp trên cơ sở gắn quyền lợi với trách nhiệm xã hội của mỗi bên trong đào tạo và sử dụng lao động. Ví dụ, các bên cùng nhau xây dựng các quỹ hỗ trợ sinh viên vượt khó trong học tập, chia sẻ thông tin bao gồm thông tin về đào tạo, yêu cầu yêu cầu về sức khỏe, kiến thức, kỹ năng, thời gian và môi trường làm việc ở từng vị trí việc làm trong sự đa dạng các ngành, nghề của lĩnh vực logistisc. Từ đó, các bên cùng nhau phối hợp trong công tác truyền thông, tư vấn tuyển sinh, đào tạo, giới thiệu việc làm và tuyển dụng được lao động phù hợp bao gồm phụ nữ, người khuyết tật và các đối tượng thiệt thòi khác".
Ông Chu Văn Vượng, Giám đốc nhân sự, Công ty Cổ phần Thống nhất Hà Nội.
Bà Phạm Ngọc Diễm, Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh bổ sung thêm: "Một trong những yếu tố quan trọng để bảo đảm sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật trong giáo dục nghề nghiệp là cần có môi trường học tập và lao động thân thiện với phụ nữ và người khuyết tật, bao gồm môi trường vật chất như: lối đi, thang máy, buồng thay đồ, nhà vệ sinh, thời giờ nghỉ ngơi, làm việc, nghỉ thai sản phù hợp với phụ nữ và người khuyết tật và môi trường tinh thần như: Mọi người được cảm thấy được đối xử bình đẳng, công bằng, không có sự kỳ thị, phân biệt đối xử để họ cảm thấy yên tâm, tự tin với môi trường học tập và lao động".
Bà Phạm Ngọc Diễm, Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh.
Để tăng cường sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp lĩnh vực logistics, Nhóm nghiên cứu về GEDSI đã có các khuyến nghị đối với các cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan như sau:
(1) Tiếp tục rà soát, đánh giá và hoàn thiện các quy định đối với bình đẳng giới, người khuyết tật và người bị thiệt thòi, yếu thế khác trong các văn bản quy phạm pháp luật, trong đó sớm ban hành Thông tư hướng dẫn về giáo dục nghề nghiệp đối với người khuyết tật theo Kế hoạch số 753/QĐ-TTg ngày 03 tháng 6 năm 2020 của Chính phủ;
(2) Tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn về việc đưa nội dung về bình đẳng giới vào chương trình giảng dạy chính thức của hệ thống giáo dục nghề nghiệp theo Quyết định số 1790/QĐ-TTg ngày 23 tháng 10 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ; lồng ghép các nội dung về bình đằng giới, tổ chức đào tạo nghề cho người khuyết tật, người bị thiệt thòi, yếu thế khác trong các văn bản, chỉ đạo điều hành về giáo dục nghề nghiệp phù hợp với từng giai đoạn, thời điểm trong Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045;
(3) Tăng cường nâng cao nhận thức, truyền thông, tư vấn nghề nghiệp, bồi dưỡng đào tạo nhân lực, người dạy, người học, người lao động, hỗ trợ hòa nhập, đồng thời hỗ trợ phụ nữ, người khuyết tật và các đối tượng thiệt thòi khác được tiếp cận đầy đủ thông tin về sự đa dạng ngành, nghề đào tạo và vị trí việc làm trong lĩnh vực logistics, giúp họ có quyết định chính xác về việc lựa chọn nghề nghiệp;
(4) Tiếp tục nghiên cứu xây dựng, rà soát, điều chỉnh và phát triển một số chương trình đào tạo có thể triển khai linh hoạt về thời gian, địa điểm, tiến độ đào tạo phù hợp với nghề đào tạo, hình thức đào tạo, phù hợp với nhu cầu và khả năng của từng nhóm đối tượng, trong đó chú trọng đối tượng người học nữ và người khuyết tật học hòa nhập;
(5) Chú trọng đầu xây dựng, cải tạo và cải thiện cơ sở vật chất dễ tiếp cận được cho người khuyết tật; tiếp tục đẩy mạnh thực hiện bình đẳng giới trong tuyển sinh, đào tạo, tuyển dụng; cải thiện điều kiện làm việc, chăm sóc sức khỏe, chế độ làm việc linh hoạt đối với lao động nữ, người khuyết tật trong doanh nghiệp;
(6) Tăng cường hợp tác giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp và với các tổ chức trong và ngoài nước để có thể tăng cường nguồn lực, kỹ thuật và chia sẻ kiến thức, giúp cải thiện chất lượng đào tạo và mở rộng cơ hội tăng cường sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp; xây dựng các chương trình, quỹ, dự án hỗ trợ và tổ chức các hoạt động động viên, khích lệ phụ nữ, người khuyết tật và đối tượng thiệt thòi trong lao động và việc làm.
(7) Tổ chức đánh giá, phân tích, bài học kinh nghiệm đối với các hoạt động hiệu quả của các tổ chức quốc tế tại Việt Nam về bình đẳng giới, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp để có thể xây dựng, nhân rộng mô hình bình đẳng giới, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
