Hình ảnh © Jose Hevia
Bạn đang đọc văn bản này trong một không gian có ánh đèn? Đối với hầu hết mọi người, cuộc sống hiện đại đòi hỏi phải dành phần lớn thời gian trong ngày trong phòng kín, đắm mình trong một lượng ánh sáng nhân tạo và tự nhiên nhất định. Tuy nhiên, trong khi ánh sáng nhân tạo mang lại cho con người vô số những khả năng, thì nó cũng gây ra một số nhầm lẫn trong cơ thể đã phát triển hàng ngàn năm để thích ứng với các kích thích của ánh sáng mặt trời vào ban ngày và bóng tối vào ban đêm của chúng ta.
Phản ứng này với ánh sáng tự nhiên được gọi là nhịp hoặc chu kỳ sinh học và mô tả chu kỳ sinh học 24 giờ của hầu hết tất cả các sinh vật. Nhịp sinh học bị ảnh hưởng chủ yếu bởi sự tiếp nhận ánh sáng, nhưng nhiệt độ và các kích thích khác cũng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình này.
Studio 45 / Marston Architects. Hình ảnh © Kinda Lu
Đồng hồ sinh học của chúng ta nằm trong một phần của bộ não được gọi là vùng dưới đồi, được liên kết với các tế bào cảm quang nằm trên khắp cơ thể (chẳng hạn như võng mạc). Những thụ thể này chịu trách nhiệm đồng bộ hóa chiếc đồng hồ bên trong của chúng ta với ánh sáng chúng ta hấp thụ trong ngày. Hiểu về chu kỳ sinh học là điều cần thiết bởi vì nó ảnh hưởng đến nhịp điệu của cơ thể con người và ảnh hưởng đến giấc ngủ, tâm trạng, sự tỉnh táo, tiêu hóa, kiểm soát nhiệt độ và thậm chí là thay mới tế bào. Nghiên cứu cho thấy một lượng ánh sáng đầy đủ giúp cải thiện mức độ tâm trạng và năng lượng, trong khi ánh sáng kém góp phần gây ra trầm cảm và các thiếu hụt khác trong cơ thể. Số lượng và loại ánh sáng ảnh hưởng trực tiếp đến sự tập trung, sự thèm ăn, tâm trạng và nhiều khía cạnh khác của cuộc sống hàng ngày.
Prommomate Option Coffee Bar / TOUCH Architect. Hình ảnh © Metipat Prommomate
Nhưng làm thế nào chúng ta có thể có nhịp sinh học lành mạnh nếu chúng ta dành phần lớn thời gian trong môi trường tràn ngập ánh sáng nhân tạo? Hoặc nếu điều cuối cùng chúng ta làm trước khi đi ngủ cũng như việc đầu tiên chúng ta làm khi thức dậy là kiểm tra điện thoại? Làm thế nào các kiến trúc sư có thể sử dụng ánh sáng để thúc đẩy nhịp sinh học lành mạnh khiến cuộc sống lành mạnh hơn? Các nhà nghiên cứu khuyên bạn nên bắt chước chu kỳ ánh sáng ban ngày tự nhiên bằng đèn nhân tạo. Đèn sáng và có cường độ sáng mạnh hơn được đề xuất cho ban ngày, trong khi đèn mờ và tối hơn được khuyên dùng cho ban đêm. Cấu hình nghịch đảo có thể gây ra nhịp sinh học lệch lạc và làm thay đổi lịch trình giấc ngủ của chúng ta. Dẫn đến việc thiếu năng lượng trong suốt cả ngày. Một nghiên cứu từ Đại học Toronto đã chứng minh tầm quan trọng của cường độ ánh sáng, cho thấy ánh sáng rực rỡ “tăng cường phản ứng cảm xúc ban đầu của chúng ta đối với một kích thích” và rằng “tác động của nó vừa tích cực vừa tiêu cực”.
Cepario Biosiembra / Estudio Felipe Escudero. Hình ảnh © JAG Studio
Nhiệt độ màu của ánh sáng cũng ảnh hưởng rất lớn đến cơ thể con người. Thường được mô tả bằng độ Kelvin (K), nhiệt độ màu càng cao, ánh sáng sẽ càng sáng và mát hơn. Trong trường hợp này, ‘ấm’ và ‘lạnh’ không đề cập đến sức nóng vật lý của đèn, mà liên quan đến tông màu hoặc màu sắc của ánh sáng. Ánh sáng ấm áp làm cho môi trường cảm thấy dễ chịu và thư giãn hơn, trong khi ánh sáng mát hơn làm cho môi trường trở nên kích thích hơn. Chúng làm cho chúng ta cảm thấy tỉnh táo hơn, tập trung hơn và có thể tăng mức năng suất. Người ta cũng tin rằng ánh sáng xanh làm giảm mức độ hormone melatonin liên quan đến giấc ngủ, khiến chúng ta cảm thấy tỉnh táo hơn. Máy tính và màn hình di động phát ra rất nhiều ánh sáng xanh, do đó, lần kiểm tra email cuối cùng trước khi đi ngủ có thể khiến giấc ngủ của chúng ta bớt buồn ngủ hơn rất nhiều. Nhưng khi được sử dụng một cách thông minh, ánh sáng xanh có thể lý tưởng cho những không gian mà tâm trí cần phải làm việc hết tốc lực, chẳng hạn như phòng họp, bếp công nghiệp và thậm chí cả các nhà máy, nơi tập trung cao độ.
Big Small Coffee + B&B / Văn phòng AIO. Hình ảnh © Yu Cheng
Nhà 1014 / H Arquitectes. Hình ảnh © Adrià Goula
Tông màu vàng (ở dưới cùng của thang màu) tương ứng với hoàng hôn và bình minh, thời điểm cơ thể thường thoải mái hơn. Điều này rất có ý nghĩa nếu chúng ta nghĩ rằng cho đến gần đây, con người không tiếp xúc với ánh sáng cường độ cao vào ban đêm, mà chỉ có ánh sáng của mặt trăng và ánh lửa. Ánh sáng yếu, gián tiếp và ấm có xu hướng làm cho môi trường yên tĩnh hơn và con người thư thái hơn. Mặc dù điều này có thể không phải là một lựa chọn tốt cho môi trường làm việc đòi hỏi hiệu quả và năng suất, nhưng nó có thể có ích với một nhà hàng, khu vực nghỉ ngơi hoặc phòng ngủ.
Option Coffee Bar / TOUCH Architect. Hình ảnh © Metipat Prommomate
Các chuyên gia đồng ý rằng việc tận dụng ánh sáng mặt trời vào ban ngày và tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng lạnh hoặc xanh khi đi ngủ có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ và ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe và năng suất của mọi người. Và mặc dù không thể kiểm soát ánh sáng của tất cả các môi trường và không gian mà chúng ta sẽ sinh sống, nhận thức được tác động của ánh sáng trên cơ thể chúng ta có thể khiến chúng ta suy nghĩ lại về một số lựa chọn mà chúng ta sẽ đưa ra trong một khoảnh khắc nào đó. Ví dụ như khi mua một chiếc đèn giảm giá trong siêu thị, hoặc kiểm tra điện thoại lần cuối trước khi đi ngủ.
La Caja, un loft en Tel Aviv / Toledano+Architects. Hình ảnh © Amit Geron
