Ung thư đại trực tràng đang có xu hướng gia tăng cả về tỷ lệ mắc cũng như tử vong. Đây cũng là một trong những nhóm bệnh lý ung thư đang có xu hướng trẻ hóa tại Việt Nam cũng như trên thế giới. Theo báo cáo của GLOBOCAN 2022, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 16.835 ca mắc mới. Đáng lo ngại, 20-30% bệnh nhân được phát hiện khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn di căn, làm giảm đáng kể cơ hội sống sót.
Đặc biệt, loại ung thư này đang trẻ hóa. Nhiều bệnh nhân dưới 40 tuổi được chẩn đoán, phá vỡ quan niệm "chỉ người già mới mắc bệnh". Lối sống hiện đại với chế độ ăn nhiều thịt đỏ, ít chất xơ, lười vận động, hút thuốc, uống rượu... là yếu tố thúc đẩy nguy cơ.
PGS.TS. Phạm Cẩm Phương - Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai, cho hay ung thư đại trực tràng ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng rõ ràng. Do đó, tầm soát định kỳ là cách duy nhất để đánh bại căn bệnh này từ khi chưa kịp phát triển. Nếu phát hiện sớm, tỷ lệ sống 5 năm có thể lên tới trên 90%.
Ung thư đại trực tràng hình thành từ polyp tuyến, quá trình này kéo dài 10-15 năm. Nếu cắt bỏ polyp sớm, nguy cơ ung thư giảm tới 90%. Polyp đại trực tràng giống như "hạt giống" của ung thư. Khi còn nhỏ, việc loại bỏ polyp qua nội soi rất đơn giản và hiệu quả. Tuy nhiên, nếu để polyp phát triển thành khối u ác tính, quá trình điều trị sẽ phức tạp, tốn kém và nguy cơ biến chứng cao hơn rất nhiều.
Hiện nay, có nhiều phương pháp sàng lọc hiệu quả như xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân, nội soi đại tràng, chụp cắt lớp vi tính ổ bụng, xét nghiệm đánh giá methyl hóa DNA trong phân, xét nghiệm methyl hóa gen SEPTIN9, xét nghiệm chỉ dấu khối u.
Những người cần sàng lọc gồm:
Người từ 45 tuổi trở lên: Dù không có triệu chứng, nên làm FIT hàng năm và nội soi 10 năm/lần nếu nội soi không có gì bất thường, nếu có bất thường thì lịch hẹn nội soi lần 2,3 sẽ theo chỉ định của bác sĩ.
Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng: Bắt đầu sàng lọc sớm hơn 10 năm so với tuổi chẩn đoán của người thân (thường từ 35-40 tuổi).
Người có polyp hoặc bệnh viêm ruột mạn tính: Tầm soát định kỳ 1-3 năm/lần tùy mức độ.
Nội soi là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán ung thư đại trực tràng. Ảnh: Thế Anh
Theo PGS Phương, hiện việc điều trị ung thư đại trực tràng có nhiều tiến triển, như hóa trị đã chứng tỏ vai trò quan trọng trong điều trị ung thư đại trực tràng di căn, đem lại lợi ích cho các bệnh nhân ung thư giai đoạn muộn. Sự xuất hiện của những thuốc điều trị nhắm trúng đích đã góp phần cải thiện đáng kể thời gian sống thêm cho người bệnh.
Thuốc kháng thể đơn dòng (Bevacizumab), thuốc kháng EGFR (Cetuximab) là các thuốc điều trị nhắm trúng đích có tác động đặc hiệu lên các thụ thể khác nhau. Từ khi được phê duyệt, nhóm thuốc này đã trở thành một lựa chọn điều trị tiêu chuẩn kết hợp với hóa trị liệu cho bệnh nhân giai đoạn muộn. Qua nhiều nghiên cứu đã cho thấy lợi ích của các thuốc kháng thể đơn dòng có thể giúp cải thiện thời gian sống còn toàn bộ của người bệnh giai đoạn di căn.
Dù vậy, việc sàng lọc phát hiện sớm vẫn vô cùng quan trọng. "Không nên đợi đến khi có triệu chứng như đau bụng, đi ngoài ra máu, sụt cân mới đi khám. Lúc đó, bệnh có thể đã tiến triển nặng", PGS.TS. Phương cảnh báo. Bà khuyến nghị mọi người nên duy trì chế độ ăn giàu chất xơ, hạn chế thịt đỏ và đồ chế biến sẵn. Tập thể dục 30 phút/ngày để kích thích nhu động ruột. Tránh thuốc lá và rượu bia và tuân thủ lịch sàng lọc dựa trên nhóm nguy cơ.
Lê Nga
