Trọng gạch đi gần nửa danh sách quà tặng cho bố mẹ, anh chị em, bạn bè mà vợ anh đã hì hục viết. "Kinh tế khó khăn, quà cáp đơn giản chút nào hay chút đó", Trọng nói, nhưng bị vợ chặn lời: "Vậy thì anh tự đi mà biếu, em không làm được".
Về quê vào cuối tuần qua, thấy vợ chồng em rể khoe biếu mẹ vợ 50 triệu đồng tiêu Tết, Trọng ái ngại, im lặng suốt bữa cơm. Lời trách móc kèm thái độ hậm hực của bạn đời khiến anh cảm thấy vô dụng, dẫn đến mất ngủ, buồn chán, phải nhờ đến chuyên gia tâm lý Nguyễn Hương Lan, Học viện Hạnh phúc Việt Nam giúp đỡ.
Cận Tết, số cuộc điện thoại nhờ bà Lan tư vấn tăng khoảng 30%, đa số gặp khó khăn tài chính hoặc áp lực "yên bề gia thất". Đơn cử, Hạnh, 33 tuổi, không muốn về quê gặp bố mẹ, họ hàng bởi họ luôn hỏi cô về vấn đề lập gia đình. "Phải tìm hiểu rồi yêu đi, lấy chồng còn ổn định cuộc sống, lông bông mãi sao được", là câu nói người phụ nữ thường xuyên nhận được mỗi dịp Tết.
"Tôi cũng muốn làm hài lòng bố mẹ nhưng nhân duyên sao thể ép buộc", Hạnh tâm sự.
Công việc cuối năm bận rộn, cùng áp lực liên tục bị thúc ép khiến cô gái chán ăn, mệt mỏi, mất ngủ, cuối cùng nhận chẩn đoán rối loạn lo âu từ Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương.
Người dân mua vé về quê tại Bến xe Mỹ Đình (Hà Nội) dịp Tết. Ảnh minh họa: Phạm Chiểu
PGS.TS Nguyễn Đức Lộc, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đời sống Xã hội, nhận xét trong khoảng 5 năm qua, người trẻ sợ Tết ngày càng phổ biến. Độ tuổi trên 25 thường rơi vào tình trạng này bởi đây là giai đoạn phải đối mặt với kỳ vọng xã hội về sự ổn định, lương thưởng và chuyện lập gia đình.
Khảo sát của VnExpress Tết 2023 cho thấy 44% người tham gia sợ Tết vì phải chi tiêu nhiều, 27% lo ngại bị hỏi về lương thưởng, 26% e ngại bị giục cưới, chỉ 3% lo vì trực Tết hoặc lý do khác.
Sự xung đột văn hóa giữa đời sống đô thị thiên về cá nhân hóa và lối sống truyền thống gắn liền với gia đình là nguyên nhân sâu xa của áp lực Tết. Người trẻ ở thành phố quen với sự riêng tư, trong khi người lớn tuổi ở quê cho rằng "hỏi thăm" thể hiện sự quan tâm. Tuy nhiên, những câu hỏi như "Lương thưởng bao nhiêu?", "Lên chức chưa?", "Bao giờ xây nhà?" "Sao không đẻ thêm con trai", "Mau có con đi" lại vô tình đẩy người trẻ vào trạng thái bất lực.
Bên cạnh đó, thời điểm cuối năm, khối lượng công việc lớn kèm deadline (hạn chót) phải kết thúc trước Tết khiến mọi người quá tải. Các gia đình phải lo toan thêm việc nhà, quà cáp "vuông tròn, nội ngoại" và những mối quan hệ khác dẫn đến khủng hoảng tài chính.
Chuyên gia tâm lý Nguyễn Thị Tâm nhận định, stress kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn dẫn đến hệ lụy sức khỏe, như rối loạn tuần hoàn máu, giảm chức năng gan, thậm chí chuyển biến thành các rối loạn tâm thần như trầm cảm.
Theo bà Nguyễn Hương Lan, cách đối phó với áp lực ngày Tết bắt đầu từ việc kiểm soát cảm xúc và xây dựng mục tiêu rõ ràng. Mọi người nên lập kế hoạch chi tiêu hợp lý trước Tết, ưu tiên các khoản thiết yếu. Hãy trung thực chia sẻ với người thân về tình hình kinh tế để giảm bớt kỳ vọng.
Với câu hỏi tế nhị, bạn trẻ nên trả lời bằng thái độ hài hước, thoải mái. Ví dụ, thay vì im lặng trước câu hỏi "Bao giờ lấy chồng?", bạn có thể trả lời: "Sắp rồi, bác cứ yên tâm!". Sự khéo léo này giúp cân bằng cảm xúc cả hai phía.
Ngoài ra, nên dành thời gian chăm sóc bản thân như tắm nước ấm, đọc sách, dành thời gian cho sở thích cá nhân giúp cải thiện sức khỏe tinh thần. Nếu cảm giác tiêu cực kéo dài, nên tìm đến sự trợ giúp của các chuyên gia tâm lý.
Một gia đình khăn gói về quê ăn Tết. Ảnh: Nguyễn Đông
Thông thường, cảm giác mệt mỏi, buồn chán sẽ tạm biến mất khi mùa lễ Tết kết thúc. Song ở một số người, tình trạng này kéo dài và trở nên trầm trọng hơn, dễ chuyển biến thành trầm cảm theo mùa hoặc rối loạn lo âu. Lúc này, bạn nên tìm kiếm sự trợ giúp từ bác sĩ hoặc các chuyên gia sức khỏe tâm thần.
"Mọi người nên nghĩ dịp Tết là vui vẻ, đoàn viên và đừng đặt gánh nặng cho nhau, hãy cùng suy nghĩ tích cực, mọi thứ sẽ nhẹ nhàng", chuyên gia cho hay.
Thúy Quỳnh
