Tại tọa đàm trực tuyến Béo phì và một số bệnh lý liên quan do Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) tổ chức ngày 10/12, TS.BS. Phan Thanh Thủy, Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết ngưng thở khi ngủ là một rối loạn giấc ngủ. Người bệnh có những cơn ngưng thở hoàn toàn hoặc giảm lưu lượng thở trong ít nhất 10 giây khi ngủ và lặp đi lặp lại nhiều lần trong đêm.
Rối loạn này được chia làm 3 loại gồm ngưng thở tắc nghẽn, trung ương và hỗn hợp. Trong đó, ngưng thở tắc nghẽn là phổ biến nhất, chiếm hơn 80%.
Tỷ lệ mắc ngưng thở khi ngủ ở Việt Nam ước tính là 8,5% người trưởng thành, trong đó nam nhiều hơn nữ. Nhóm người có tỷ lệ mắc cao hơn gồm thừa cân béo phì, bệnh tim mạch, tăng huyết áp, hen, COPD... Đáng chú ý, 60-90% bệnh nhân ngưng thở bị thừa cân béo phì.
"Ngưng thở khi ngủ gia tăng theo BMI (chỉ số khối cơ thể), tức béo phì là nguy cơ quan trọng nhất gây ngưng thở khi ngủ", bác sĩ Thủy nói, dẫn chứng tỷ lệ ngưng thở khi ngủ lên đến 50-98% ở người có BMI trên 40.
Bác sĩ điều trị ngưng thở khi ngủ. Ảnh:Mỹ Linh
Ở người thừa cân béo phì, mỡ thừa bao quanh vùng cổ và đường hô hấp trên gây hẹp đường thở. Điều này góp phần làm tăng chèn ép đường thở khi ngủ. Ngoài ra, lượng mỡ tích tụ tại vùng ngực, bụng làm giảm dung tích phổi và tăng nhu cầu oxy, khiến tình trạng càng nghiêm trọng.
"Nếu không được điều trị kịp thời ngưng thở khi ngủ sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, như nhồi máu cơ tim, suy tim, rối loạn nhịp tim, tai biến mạch máu não, tăng huyết áp, đột quỵ", bác sĩ Thủy cảnh báo, thêm rằng có những bệnh nhân giảm độ bão hòa oxy dưới 50% vào ban đêm, làm tăng nguy cơ đột tử.
Bác sĩ Thủy cho hay cân nặng, ngưng thở khi ngủ và chuyển hóa có mối quan hệ hai chiều. Tăng cân nặng có thể làm gia tăng các cơn ngưng giảm thở khi ngủ, cụ thể tăng 10% cân nặng, nguy cơ ngưng giảm thở tăng 32%. Đồng thời, ngưng thở khi ngủ làm rối loạn chuyển hóa glucose, tăng tỷ lệ đề kháng insulin, dễ dẫn đến đái tháo đường type 2 và gây tăng cân trở lại.
Triệu chứng thường gặp là ngủ ngáy. Đây là dấu hiệu phổ biến nhất, bệnh nhân có những cơn ngừng thở về đêm, thở phì phò, hổn hển và cuối kỳ ngừng thở. Ngáy to nhất khi nằm ngửa, giảm khi nằm nghiêng.
Ban ngày, họ thường mệt mỏi, khó tập trung trong công việc, suy giảm trí nhớ, thay đổi tính tình, dễ cáu gắt, có thể ngủ trong khi đang làm việc, thậm chí khi đang lái xe. Bệnh nhân còn có thể đau đầu khi thức dậy, nguyên nhân do giảm nồng độ oxy não trong đêm.
GS.TS Phạm Mạnh Hùng, Chủ tịch Liên đoàn Tim mạch Đông Nam Á, cho hay Việt Nam nằm trong danh sách quốc gia có tỷ lệ béo phì tăng nhanh nhất khu vực Đông Nam Á. Thống kê của Viện Dinh dưỡng cũng cho thấy tỷ lệ thừa cân và béo phì của trẻ em trong độ tuổi đi học 5 - 19 tuổi tăng gấp đôi trong một thập kỷ từ 8,5% năm 2010 lên 19% năm 2020. Đáng chú ý, tỷ lệ béo phì ở thanh thiếu niên tại TP HCM đã vượt mốc 50%, Hà Nội là trên 41%.
"Béo phì là một bệnh lý mạn tính nghiêm trọng có liên quan tới hơn 200 bệnh lý khác, trong đó có đái tháo đường, tim mạch, thoái hóa khớp, ngưng thở khi ngủ", GS Hùng nhấn mạnh, khuyến cáo kiểm soát tốt cân nặng sẽ giúp giảm các biến chứng này.
Các chuyên gia nhìn nhận giảm cân là lựa chọn điều trị ưu tiên cho bệnh nhân quá cân hoặc béo phì đi kèm ngưng thở khi ngủ. Giảm được 10% cân nặng giúp giảm 26% chỉ số ngưng thở - giảm thở khi ngủ. Bệnh nhân cần tập thể dục thể thao ít nhất 30 phút mỗi ngày và ít nhất 3 ngày mỗi tuần, đồng thời duy trì chế độ ăn khoa học. Ngoài ra, bệnh nhân sẽ được sử dụng thuốc điều trị béo phì hoặc can thiệp phẫu thuật theo chỉ định khi cần.
"Béo phì cần điều trị đa chuyên khoa, việc đối thoại sớm và chủ động giữa người bệnh béo phì và chuyên gia y tế giúp cải thiện nhận thức, tăng hiệu quả quản lý cân nặng", GS Hùng cho biết.
Lê Nga
