Số liệu này được công bố trong lễ phát động Giải Báo chí toàn quốc về HIV/AIDS 2025 do Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) phối hợp báo Sức khỏe và Đời sống tổ chức hôm 8/9. Theo đó, Bộ Y tế ghi nhận năm 2019 phát hiện hơn 10.000 ca mới, từ năm 2020 đến nay trung bình trên 13.000 ca/năm. Như năm 2024, số ca HIV mới là 13.351 và số tử vong do bệnh này là 1.905.
Tại Việt Nam, kể từ ca nhiễm đầu tiên được phát hiện năm 1990 ở TP HCM, ước tính khoảng 267.000 người đang sống chung với HIV. Đến nay, 100% số tỉnh thành có người nhiễm.
Hình thái lây nhiễm HIV trong giai đoạn 2010 đến nay có sự thay đổi rõ rệt. Trong số người nhiễm HIV mới phát hiện, tỷ lệ người nhiễm qua đường máu giảm từ 47% năm 2010 xuống còn 6,5%, trong khi tỷ lệ người nhiễm qua tình dục trở thành đường lây chính khi tăng từ 47% lên 70%. Nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) được dự báo là nhóm nguy cơ chính của dịch HIV tại Việt Nam.
TS.BS Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Phòng bệnh, Bộ Y tế, cho rằng tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV vẫn còn tồn tại và sự hiểu biết đầy đủ về HIV/AIDS trong cộng đồng dân cư còn thấp. Điều này là rào cản trong việc tiếp cận dịch vụ phòng chống dịch của người nhiễm HIV và các nhóm đích nguy cơ cao.
"Phòng chống HIV/AIDS không đơn thuần là cuộc chiến chống lại một loại virus, mà là cuộc chiến chống lại sự sợ hãi, sự kỳ thị và sự lãng quên. Đó là cuộc chiến không chỉ giành lại sự sống mà cả nhân phẩm và tương lai cho hàng trăm nghìn con người", ông Đức nói, thêm rằng chỉ thực sự chiến thắng HIV khi mọi người dân đều hiểu đúng, khi không còn ai sợ hãi khi đi xét nghiệm, khi một người có H được dang tay chào đón chứ không phải một ánh nhìn xa lánh.
TS.BS. Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh, phát biểu tại chương trình. Ảnh: Việt Hà
Nhà báo Trần Tuấn Linh, Tổng Biên tập Báo Sức khỏe và Đời sống, ghi nhận trong hơn 10 năm qua Việt Nam liên tục giảm cả 3 chỉ tiêu: số người mới nhiễm HIV, số ca chuyển sang AIDS và số tử vong liên quan đến HIV/AIDS; đồng thời kiểm soát tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng dưới 0,3%.
Bên cạnh đó, Việt Nam đã đạt những kết quả "rất ấn tượng", theo ông Linh, là 95% người nhiễm HIV/AIDS có bảo hiểm y tế, gần 90% người điều trị ARV được chi trả từ quỹ BHYT, hơn 95% số người điều trị ARV đạt tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế. Song, để hướng tới mục tiêu kết thúc dịch AIDS vào năm 2030, Việt Nam cần tiếp tục nỗ lực hơn nữa. Dịch bệnh vẫn tiềm ẩn, đặc biệt trong các nhóm nguy cơ cao. Những thách thức mới đòi hỏi phải có cách tiếp cận mới, giải pháp truyền thông sáng tạo, mạnh mẽ hơn.
Các chuyên gia nhìn nhận nền móng cho mục tiêu chấm dứt đại dịch này là thuốc ARV, điều trị dự phòng PrEP... Đặc biệt là cộng đồng không kỳ thị người có bệnh, giúp họ phát hiện sớm và điều trị thuốc ARV, làm giảm lây nhiễm trong cộng đồng.
Người nhiễm HIV được điều trị sớm bằng thuốc ARV, tuân thủ điều trị thì thông thường sau 6 tháng tải lượng virus xuống dưới ngưỡng phát hiện (200 bản sao/ml máu). Khi đó, người này sẽ không lây truyền HIV qua quan hệ tình dục, giảm lây truyền từ mẹ sang con. Nhờ đó, người nhiễm HIV vẫn lấy vợ, sinh con khỏe mạnh.
Đại diện một tổ chức xã hội ở Đồng Nai cung cấp dịch vụ phòng chống HIV/AIDS cho khách hàng. Ảnh: Cục Phòng chống HIV/AIDS
Lê Nga
