Chị H.T.D.V, 23 tuổi, ở Gò Vấp (TP.HCM) 1 tuần trước đi khám có xuất hiện đau âm ỉ vùng thượng vị lệch phải, gây cảm giác căng tức, khó chịu, đau không lan xuyên, đau tăng lên khi ho, thở mạnh, khi nghiêng xoay người sang phải. Chị V. nghi ngờ mình bị đau dạ dày nên đi khám bệnh kiểm tra.
Nắng nóng gay gắt chớ ăn 5 loại quả này: Càng ăn càng sinh nhiệt, dễ mất ngủ và đau khớp
Chị V. được bác sĩ chỉ định làm một số xét nghiệm máu (công thức máu, sinh hóa máu, ELISA phát hiện nhiễm các ký sinh trùng), xét nghiệm phân và một số xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh (Siêu âm, CT gan). Kết quả của bệnh nhân cho thấy chỉ số bạch cầu ái toan (BCAT) tăng cao trong máu của bệnh nhân 1.94 G/L (tỷ lệ % BCAT 26.48%), dấu hiệu cho thấy bệnh nhân nhiễm ký sinh trùng.
Trong máu có kháng thể IgG của sán lá gan lớn (Fasciola-IgG dương tính; OD = 0.21). Siêu âm ổ bụng phát hiện 1 khối ở gan kích thước 39x18x20mm giới hạn không rõ, không bắt tín hiệu doppler, nằm sát vỏ bao gan, không xô đẩy các cấu trúc xung quanh. Kết quả CT phù hợp với hình ảnh tổn thương gan do ký sinh trùng (sán lá gan). Các xét nghiệm khác trong giới hạn bình thường.
Ảnh minh họa
Từ kết quả khai thác các yếu tố dịch tễ, khám lâm sàng và xét nghiệm, bác sĩ kết luận bệnh nhân bị áp xe gan do sán lá gan lớn ở hạ phân thùy VII, kích thước 20 x39mm, giai đoạn ổn định, không biến chứng vỡ.
Sau 1 tháng điều trị, chị V. giảm đau bụng vùng thượng vị, BCAT trở về bình thường, ổ tổn thương ở gan giảm kích thước rõ rệt trên siêu âm. Đồng thời, chị V. được bác sĩ tư vấn tái khám, làm các xét nghiệm để theo dõi kết quả điều trị sau 3 tháng, 6 tháng và 12 tháng theo hướng dẫn của Bộ Y tế, bao gồm: công thức máu, chỉ số bạch cầu ái toan, chức năng gan thận, bilirubin toàn phần, trực tiếp, gián tiếp và siêu âm bụng.
Được biết, chị V. có thói quen ăn rau sống.
Từ trường hợp trên, BS CKI Nguyễn Thị Mỹ Lệ, Chuyên khoa Nội, Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Gò Vấp chia sẻ: các bệnh ký sinh trùng nói chung, bệnh do sán lá gan lớn nói riêng các triệu chứng rất dễ nhầm lẫn với bệnh lý dạ dày ruột, rối loạn tiêu hóa… Nếu bị bỏ sót, có thể khiến người bệnh bỏ lỡ “thời gian vàng” điều trị, cũng như dẫn đến những biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng.
Hiện nay, bằng việc khám lâm sàng, khai thác tiền sử dịch tễ, thực hiện xét nghiệm huyết thanh học, xét nghiệm phân và các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, cho phép chẩn đoán xác định bệnh nhân bị nhiễm sán lá gan lớn.
Áp xe gan do sán lá gan lớn có thể dẫn tới các biến chứng nguy hiểm tới tính mạng bệnh nhân nếu không được kiểm soát kịp thời như tràn dịch màng phổi, suy tim, viêm phúc mạc, hoặc xuất huyết tiêu hóa. Ngoài ra, sán lá gan lớn cũng có thể ký sinh lạc chỗ ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể gây ra các tổn thương rất khó chẩn đoán.
Triệu chứng lâm sàng khi nhiễm sán lá gan lớn thường không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý tiêu hóa khác. Với những trường hợp sống trong vùng lưu hành bệnh, có tiền sử ăn sống các loại rau thủy sinh và uống nước chưa hợp vệ sinh, kèm thêm dấu hiệu lâm sàng hướng tới bệnh sán lá gan lớn thì cần được thực hiện các xét nghiệm máu, phân và chẩn đoán hình ảnh để củng cố chẩn đoán.
“Xét nghiệm phân hay dịch tá tràng tìm trứng sán lá gan lớn là “tiêu chuẩn vàng”, nhưng thực tế ít khi tìm thấy trứng trong phân. Vì vậy, dấu hiệu tăng bạch cầu ái toan trong máu, xét nghiệm huyết thanh học dương tính với kháng thể IgG kháng sán lá gan lớn, đặc điểm hình ảnh tổn thương gan trên siêu âm/CT/MRI rất có giá trị chẩn đoán”, BS nhận định.
Theo BS Nguyễn Thị Mỹ Lệ, ấu trùng sán lá gan lớn (Fasciola hepatica hoặc Fasciola gigantica) thường có trong các loại rau thủy sinh như rau ngổ, rau cần, rau muống nước, cải xoong... mọc ở ao hồ, kênh mương. Trong quá trình sinh hoạt, những người có thói quen ăn rau sống, rau nấu chưa chín kỹ, uống nước chưa đun sôi, có thể ăn phải ấu trùng (dạng nang trùng) còn sống và bị nhiễm sán lá gan lớn. Ăn rau sống, uống nước chưa đun sôi còn là con đường lây nhiễm nhiều loại giun sán khác như giun đũa chó mèo, sán dây lợn, giun đũa, giun tóc, giun móc/mỏ... Sán lá gan lớn khi ký sinh trong có thể người có thể gây ra viêm gan, đau tức hạ sườn phải; tạo ổ áp xe gan (nếu không phát hiện sớm); sốt kéo dài, mệt mỏi, sụt cân, thiếu máu; trường hợp nặng có thể dẫn đến vỡ áp xe gan, viêm phúc mạc, tràn dịch màng phổi…
Để phòng ngừa nhiễm sán lá gan lớn, BS khuyên người dân nên thực hiện các biện pháp ăn uống khoa học như sau:
- Không nên ăn rau sống, đặc biệt là rau thủy sinh mọc ở vùng nước tù đọng;
- Thực hiện ăn chín, uống sôi, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh;
- Rửa rau trực tiếp từng lá dưới vòi nước, nhúng (trụng) nước sôi trước khi ăn;
- Tẩy giun định kỳ 4-6 tháng/lần theo hướng dẫn của bác sĩ;
Nếu có triệu chứng đau gan, rối loạn tiêu hóa, sốt kéo dài không rõ nguyên nhân, cần đi khám sớm và điều trị kịp thời để tránh biến nguy hiểm.
