Ngày 9/8, bác sĩ Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết kết quả xét nghiệm phát hiện triglyceride (chỉ số mỡ máu) của bệnh nhân tăng lên 22,5 mmol/L, gấp 4 lần ngưỡng cực cao. Chỉ số mỡ máu 2,3-5,6 mmol/L là rất cao, trên 11,3 mmol/L được nhận định là mức nguy hiểm, nguy cơ viêm tụy cấp.
"Khi triglyceride vượt 11,3 mmol/L, cơ thể đã như ngồi trên thùng thuốc súng", bác sĩ Tuấn nói.
Lan, 42 tuổi, làm kinh doanh tại Hà Nội, cũng nhập viện với triệu chứng tương tự. Chị không uống rượu bia nhưng lại "nghiện" đồ ngọt - từ chè buổi chiều đến cà phê sữa đá đậm đặc mỗi sáng. Kết quả xét nghiệm cho thấy mức triglyceride vượt ngưỡng nguy hiểm, đẩy chị vào tình trạng có thể viêm tụy cấp bất cứ lúc nào.
Mỡ máu là các chất béo trong máu bao gồm cholesterol và triglyceride. Các chỉ số này tăng hoặc giảm bất thường được gọi là rối loạn lipid máu hay rối loạn mỡ máu. Theo dữ liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới, rối loạn mỡ máu đang tăng với tốc độ báo động trên toàn cầu. Tại Việt Nam, Viện Dinh dưỡng Quốc gia báo cáo tỷ lệ người trưởng thành có mức cholesterol máu cao tăng từ 18,6% năm 2010 lên 29,6% năm 2020. Đáng lo ngại là rối loạn mỡ máu thường không gây triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Phần lớn người bệnh chỉ phát hiện tình cờ qua xét nghiệm định kỳ hoặc khi xuất hiện biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
Thói quen thường xuyên uống rượu bia gây hại sức khỏe. Ảnh minh họa: Anh Thư
Về nguyên nhân tiêu thụ nhiều rượu bia, đồ ngọt có thể gây mỡ máu, bác sĩ Tuấn nói khi cơ thể tiếp nhận lượng lớn đường - đặc biệt là fructose có trong đồ uống có cồn và thực phẩm chế biến - gan sẽ thực hiện quá trình chuyển hóa chúng thành mỡ. Sau đó, gan "bơm" những chất mỡ này vào máu dưới dạng triglyceride. Một lon bia 330ml chứa khoảng 10-15g carbohydrate, nhưng khi kết hợp với việc uống thường xuyên, tác động tích lũy có thể đẩy mức mỡ máu lên mức báo động trong thời gian ngắn.
Nghiên cứu công bố trên tạp chí Gastroenterology năm 2019 cho thấy viêm tụy cấp do tăng triglyceride, mặc dù chỉ chiếm 1-4% tổng số ca viêm tụy, nhưng có tỷ lệ tử vong cao hơn 20% so với các nguyên nhân khác. Nguyên nhân là triglyceride cao gây tắc nghẽn mạch máu nhỏ trong tụy, dẫn đến hoại tử tế bào và phản ứng viêm toàn thân.
Các bác sĩ khuyến nghị thay đổi lối sống là nền tảng cốt lõi để kiểm soát triglyceride. Mọi bệnh nhân đều được khuyên hạn chế tối đa rượu bia, đường đơn và tinh bột tinh chế (như cơm trắng, bánh kẹo, nước ngọt); bổ sung nhiều rau xanh, trái cây ít ngọt và cá biển vào chế độ ăn. Khi triglyceride tăng cao, cần giảm lượng mỡ tiêu thụ xuống mức tối thiểu (dưới 10-15% tổng năng lượng), tập luyện thể dục đều đặn kết hợp các bài tập cardio và tăng cường cơ bắp.
Nghiên cứu trên 1.200 bệnh nhân được công bố trong Journal of Clinical Lipidology năm 2021 cho thấy việc giảm 50% lượng đường tiêu thụ có thể hạ triglyceride xuống 30% chỉ trong 8 tuần.
Người trưởng thành từ 30 tuổi trở lên nên kiểm tra mỡ máu định kỳ ít nhất mỗi năm một lần, đặc biệt với người có yếu tố nguy cơ như hút thuốc, béo bụng, ít vận động hoặc có tiền sử bệnh tim mạch. Ngay cả khi chỉ số BMI bình thường, người bệnh vẫn có thể bị rối loạn mỡ máu và tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không kiểm soát kịp thời.
Thúy Quỳnh
