Trong cộng đồng tập luyện, chế độ ăn giàu protein thường được coi là chìa khóa để tăng cơ và giảm mỡ. Tuy nhiên, các chuyên gia quốc tế cảnh báo việc nạp protein vượt nhu cầu lâu dài có thể gây nhiều hệ lụy cho sức khỏe, đặc biệt ở những người có bệnh lý nền.
Bạn luôn được khuyến khích ăn nhiều protein nhằm tăng cơ, giảm mỡ thừa nhưng cần lưu ý về lượng và nguồn protein để đảm bảo sức khỏe.
Gánh nặng cho thận và gan
Khi cơ thể tiếp nhận lượng protein dư thừa, thận phải tăng cường lọc các sản phẩm chuyển hóa như ure, creatinine, dẫn đến tình trạng quá tải. Ở người khỏe mạnh, tác hại có thể không rõ rệt ngay lập tức, nhưng với những người có bệnh thận tiềm ẩn, nguy cơ tiến triển nặng là đáng kể. Gan cũng chịu áp lực khi phải xử lý lượng amino acid lớn, làm tăng men gan, rối loạn chuyển hóa.
Nguy cơ tim mạch và ung thư
Jamie Baum, chuyên gia dinh dưỡng tại Đại học Missouri, cho biết nghiên cứu gần đây của nhóm ông phát hiện việc tiêu thụ protein quá mức có thể làm gia tăng cơ chế viêm và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tim mạch.
Nếu nguồn protein chủ yếu đến từ thịt đỏ, thịt chế biến, việc tiêu thụ lâu dài có thể làm tăng mỡ máu, thúc đẩy xơ vữa động mạch, từ đó tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Một số nghiên cứu quan sát cũng cho thấy mối liên hệ giữa chế độ ăn giàu protein động vật và nguy cơ cao hơn đối với ung thư đại trực tràng, tuyến tụy, vú.
Theo Walter Willett, giáo sư dinh dưỡng và dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan, điều quan trọng không chỉ là lượng protein mà còn là nguồn gốc. Ông nhấn mạnh: "Protein từ đậu, hạt, cá, thịt gia cầm thường tốt hơn nhiều so với protein từ thịt đỏ hoặc thịt chế biến sẵn".
Nên nạp đủ lượng protein khuyến nghị theo cân nặng, tránh nạp dư thừa để giảm gánh nặng cho gan, thận.
Rối loạn tiêu hóa, mất cân bằng dinh dưỡng
Chế độ ăn tập trung vào protein thường khiến người tập bỏ qua chất xơ, carbohydrate phức và vitamin từ rau củ, ngũ cốc. Hệ quả là táo bón, rối loạn hệ vi sinh đường ruột, thiếu hụt dưỡng chất thiết yếu. Ngoài ra, ăn quá nhiều protein còn có thể gây hôi miệng, đau đầu, khó tiêu.
Hiệu quả nghịch lý
Protein dư thừa không được cơ thể sử dụng sẽ chuyển hóa và tích trữ dưới dạng mỡ, đi ngược lại mục tiêu giảm cân, giữ dáng. Người ăn quá nhiều protein trong khi tổng năng lượng nạp vào vượt nhu cầu vẫn có nguy cơ tăng cân.
Khuyến nghị
Người tập luyện nên duy trì lượng protein khoảng 1,2-2 g/kg thể trọng mỗi ngày, kết hợp đa dạng thực phẩm để đảm bảo cân bằng dinh dưỡng. Nên ưu tiên nguồn protein lành mạnh, bổ sung rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo tốt. Đặc biệt, những người có bệnh lý thận, gan, tim mạch cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng chế độ ăn giàu protein.
Vienne (Theo Healthline, Harvard Health Publishing)
