Ăn cũng mệt vì làm món ăn không đúng, cách ăn dễ nhất để cơ thể tự cân bằng, tránh ốm vặt

Hiểu đơn giản về Ngũ hành trong ăn uống

Chị Hoài Anh kể, chị ăn rất đủ chất, sáng sữa, trưa cơm, tối rau quả, mà vẫn hay mệt và mất ngủ. Cũng tương tự, rất nhiều người hiện đại đang ăn no mà cơ thể không thật sự "được nuôi dưỡng". Lý do là ăn chưa thuận ngũ hành – chưa hiểu thức ăn mang năng lượng gì và cơ thể đang cần hành nào để cân bằng.

Ngũ hành gồm Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Theo Ths. BS Thái Nhân Sâm (Viện trưởng Viện Y học Sự sống), ngũ hành không chỉ là học thuyết Đông phương, mà là quy luật vận hành tự nhiên có mặt trong từng tế bào cơ thể. Khi ta ăn đúng ngũ hành, khí huyết lưu thông, tiêu hóa nhẹ nhàng, tinh thần sáng rõ. Khi ăn lệch hành, cơ thể mất quân bình, sinh ra mệt mỏi, uể oải, căng thẳng...

Theo ngũ hành: 

• Mộc – mùa xuân, chủ gan và mật, vị chua, màu xanh

Thực phẩm dưỡng Mộc như rau cải, táo xanh, chanh, khế, rau má, dưa leo… giúp gan thải độc, khí huyết lưu thông. 

Người hay nóng giận, mất ngủ, ăn không ngon nên tăng vị chua nhẹ để giải uất khí.

• Hỏa – mùa hè, chủ tim và ruột non, vị đắng, màu đỏ

Thực phẩm dưỡng Hỏa: Mướp đắng, rau diếp xoăn, cà rốt, cà chua, nghệ, tiêu, gừng… có tác dụng làm ấm, tăng tuần hoàn, giúp tinh thần phấn chấn. 

Ăn quá cay hoặc chiên rán nhiều mà không có vị đắng sẽ khiến Hỏa thịnh, tim dễ mệt, sinh nhiệt.

• Thổ – trung tâm tỳ vị, hệ tiêu hóa, vị ngọt dịu, màu vàng – nâu

Thực phẩm dưỡng Thổ gồm khoai lang, bí đỏ, đậu nành, ngô, chuối, yến mạch, mật ong.

Người hay mệt, đầy bụng, lo lắng hoặc khó ngủ nên ăn sáng ấm, ít dầu mỡ, có chút vị ngọt tự nhiên để tỳ vị mạnh.

• Kim – mùa thu, chủ phổi và đại tràng, vị cay nhẹ, màu trắng

Thực phẩm dưỡng Kim gồm củ cải trắng, hành, tỏi, gừng, lê, đậu phụ, hạt điều, mè trắng giúp thông phổi, tiêu đờm, tăng đề kháng. 

Vào mùa mưa, nếu ăn thiếu vị cay, khí phổi dễ yếu, dễ cảm cúm hoặc ho.

• Thủy – mùa đông, chủ thận và bàng quang, vị mặn, màu đen – tím sậm

Rong biển, đậu đen, mè đen, cá, tôm, trứng vịt lộn… dưỡng tinh huyết, giữ ấm, giảm đau lưng, tiểu đêm. 

Tuy nhiên, vị mặn quá làm hại Thổ, nên chỉ dùng vừa phải.

3 bí quyết ứng dụng ngũ hành vào bữa ăn hằng ngày

Mộc: Rau xanh, vị chua nhẹ.

Hỏa: Món vị đắng, màu đỏ.

Thổ: Món ngọt dịu, màu vàng.

Kim: Vị cay nhẹ, màu trắng.

Thủy: Vị mặn tự nhiên, màu đen.

1. Bí quyết phối hợp ngũ hành – ăn như dòng chảy tự nhiên

Theo Ths. BS Thái Nhân Sâm, chuẩn bị bữa ăn cầu vồng - một bữa ăn thuận ngũ hành không cần cầu kỳ, chỉ cần đủ màu – đủ vị – đủ ấm. Ăn như vậy, cơ thể tự điều hòa mà không cần thuốc bổ.

Ví dụ, bữa trưa đơn giản nhưng cân bằng có thể gồm:

Cơm gạo lứt (Thổ).

Cá hấp gừng hành (Thủy – Kim).

Rau muống luộc vắt chanh (Mộc – Hỏa).

Canh bí đỏ nấu đậu xanh (Thổ – Mộc).

2. Bí quyết ăn theo mùa

Mùa Xuân: tăng vị chua, giảm cay – dưỡng gan.

Mùa Hạ: ăn đắng, mát – thanh tim, tiêu nhiệt.

Mùa Thu: thêm vị cay nhẹ, ấm phổi.

Mùa Đông: ăn mặn vừa, hầm ấm – dưỡng thận.

Mỗi khi chuyển mùa, giao mùa cần: ăn ngọt nhẹ các món như khoai, hạt – dưỡng tỳ vị.

3. Bí quyết ăn theo giờ sinh học

Sáng (5–7h): tỳ vị hoạt động mạnh → ăn ấm, dễ tiêu.

Trưa (11–13h): tim hoạt động cao → ăn vừa phải, tránh cay nóng.

Chiều (17–19h): thận và phổi phối hợp → dùng món nhẹ, ít dầu mỡ.

Tối sau 20h: nên ngừng ăn để gan và dạ dày nghỉ, năng lượng tập trung phục hồi tế bào.

Ăn thuận ngũ hành giúp cơ thể khỏe mạnh, nuôi dưỡng sự bình an. Ảnh internet

Thực đơn gợi ý 1 ngày thuận ngũ hành

• Buổi sáng: Cháo yến mạch nấu khoai lang, thêm mật ong và vài lát gừng.

Bữa ăn này giúp dưỡng Thổ, làm ấm cơ thể, giúp đầu óc tỉnh táo.

• Buổi trưa: Cá hấp gừng, rau xanh luộc chấm nước mắm chanh ớt, cơm gạo lứt.

Bữa ăn này đủ Mộc – Kim – Thủy, bổ khí, tiêu hóa tốt, tăng sinh lực.

• Buổi chiều: Trà atiso hoặc trà hoa cúc, thêm vài hạt hạnh nhân.

Bữa ăn này giúp thanh tâm, giảm stress, cân bằng Hỏa – Kim.

• Buổi tối: Canh rong biển đậu phụ, bí đỏ hấp, củ cải trắng luộc.

Bữa ăn này dưỡng Thủy – Kim, giúp ngủ sâu, giảm mệt mỏi.

Ngũ hành không phải là lý thuyết xa xôi, mà là ngôn ngữ của cơ thể, chỉ cần ta lắng nghe là hiểu. Khi biết kết hợp màu sắc, hương vị và thời điểm ăn, ta đang hòa mình vào dòng năng lượng tự nhiên.

Ăn thuận ngũ hành không chỉ giúp khỏe mạnh mà còn nuôi dưỡng sự bình an. Mỗi bữa ăn chánh niệm – biết ơn thức ăn, nhai chậm, thở sâu – chính là lúc thân tâm được chữa lành. Người hiểu ngũ hành sống giản dị hơn, ăn ít đi mà khỏe hơn, vui hơn. Vì họ không chỉ "ăn để sống", mà ăn để cân bằng – để yêu thương chính mình.