Đến nay, việc các công ty châu Âu, Bắc Mỹ và Nhật Bản rời đi sau xung đột Ukraine chưa có nhiều ảnh hưởng lên người tiêu dùng Nga. Những chiếc xe tải chở Coca Cola vẫn đi qua biên giới. Các cửa hàng trực tuyến tại Nga vẫn bán đồ nội thất của IKEA.
Thay đổi chủ yếu là tuyến vận chuyển. Thời gian mua hàng có thể dài hơn và một số sản phẩm đắt đỏ hơn. Nhưng sản phẩm vẫn được bày bán. Người mua chỉ cần biết chỗ mà thôi.
Phần lớn hàng hóa không phải là mục tiêu trừng phạt và việc vận chuyển xuyên biên giới vẫn hợp pháp. Moskva vẫn để hàng hóa phương Tây vào đây, dù là bằng đường nào.
Inditex – công ty mẹ Zara - đã đóng cửa 502 cửa hàng của họ tại Nga sau khi xung đột Ukraine nổ ra. Sau đó, họ bán cho Daher Group (trụ sở tại UAE). Khảo sát của Reuters cho thấy sản phẩm của Zara vẫn có ở Nga, nhờ nhập khẩu quy mô nhỏ và những người bán trực tuyến.
Hè năm ngoái, Albina (32 tuổi) mang một valy rỗng đến Minsk (Belarus) và quay về sau một ngày với số quần áo Zara, Bershka, Massimo Dutti trị giá 33.000 ruble (442 USD) cho cô và bạn bè. Dù phần lớn thương hiệu phương Tây dừng hoạt động tại Nga thì cũng sẽ rút khỏi Belarus – nước thân thiết với Moskva, Inditex lại không làm điều này.
Những chai Coca Cola được nhập khẩu từ Trung Quốc trong một siêu thị ở Vladivostok. Ảnh: Reuters
Albina cho biết cô còn mua quần áo ở Paris, Dubai và qua một nhóm người bán online. "Có rất nhiều trang bán hàng trên Instgram, Telegram. Tôi quen nhiều người đã chuyển đến sống ở châu Âu nữa. Họ gom đơn đặt hàng, ví dụ ở Istanbul, rồi lấy hoa hồng 15-30%, sau đó chuyển về cho bạn và bạn trả tiền vận chuyển", cô nói.
Năm ngoái, đồng ruble mạnh và lira Thổ Nhĩ Kỳ yếu đã giúp người tiêu dùng Nga hưởng lợi đáng kể. Các công ty vận chuyển, như CDEK Forward, cũng ghi nhận số đơn hàng từ Thổ Nhĩ Kỳ tăng gấp 7. "Ngay khi các thương hiệu thông báo sẽ rời đi, tâm lý lo sợ xuất hiện, số đơn hàng cũng tăng vọt", Dinara Ismailova – Giám đốc marketing của CDEK Forward cho biết trên Reuters.
Doanh thu của CDEK Forward năm ngoái tăng gấp đôi, nhờ các đơn hàng nhỏ và đơn của cá nhân. 80% các đơn hàng là quần áo.
Khi các chuỗi cửa hàng phương Tây đóng cửa, Nga cũng hợp pháp hóa việc nhập khẩu song song (parallel import) của các hãng bán lẻ trong nước. Các website thương mại điện tử có đủ loại hàng hóa mà họ quảng cáo là mang từ nước ngoài về.
Chuỗi bán lẻ Wildberries có nhiều thương hiệu của Inditex và gần 17.000 sản phẩm của Zara. Một nguồn tin thân cận cho biết trên Reuters rằng đây là hàng xả kho của Inditex khi hãng ngừng hoạt động tại đây.
Wildberries, cũng như một số chuỗi khác là Ozon và Yandex Market, còn bán Coca-Cola. Chúng được quảng cáo là hàng nhập khẩu để người mua biết đây là hàng thật.
Coca-Cola đã ngừng sản xuất và bán hàng tại Nga từ năm ngoái. Tuy nhiên, các công ty khác lại nhập khẩu chúng vào đây. Thông tin trên lon và chai cho thấy chúng đến từ châu Âu, Kazakhstan, Uzbekistan và Trung Quốc.
Cách làm này có rắc rối là loạn giá. Tại một siêu thị ở Moskva, 3 lon Coa-Cola được niêm yết 3 giá khác nhau, vì nhập từ Đan Mạch, Ba Lan và Anh.
Nhân viên một chuỗi bán lẻ lớn tại Nga cho biết họ đã phải nhanh chóng tìm cách thích nghi. "Chúng tôi lập tức tìm các đầu mối liên lạc mới, ký hợp đồng với đối tác mới, lập chuỗi cung ứng với Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Lan và Kazakhstan. Vấn đề là người tiêu dùng sẽ phải trả nhiều tiền hơn thôi", anh nói.
Nhiều quốc gia không áp trừng phạt lên Nga đang tăng xuất khẩu sang nước này. Ví dụ, kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc và Nga đã lập đỉnh 1.280 tỷ nhân dân tệ (186 tỷ USD) năm ngoái. Xuất khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ sang Nga cũng tăng 61,8% lên 9,34 tỷ USD. Con số này từ Kazakhstan tăng 25% lên 8,78 tỷ USD.
Dù vậy, giới quan sát cho rằng các tuyến cung ứng không chính thống có thể khiến nhiều hàng hóa chất lượng thấp tràn vào Nga, do giới chức không thể kiểm soát hết. Một số thương hiệu thậm chí phải đối phó với tình trạng hàng giả hàng nhái từ nhiều năm nay.
Dù việc các hãng phương Tây rời đi giúp mở ra nhiều cơ hội cho các công ty Nga, thói quen sử dụng của người dân có thể khiến sản xuất tại Nga khó tăng tốc. "Thị trường sẽ tìm ra cách đưa về các sản phẩm mà người Nga đã quen dùng. Dù hào hứng với sản phẩm trong nước đến đâu, bạn cũng sẽ khó mà nghiện Coca Nga được", Ram Ben Tzion - CEO hãng giải pháp công nghệ dành cho vận chuyển Publican kết luận.
Hà Thu (theo Reuters)
