Những tồn tại, vi phạm trong mua bán điện và chậm thực hiện kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước tại một số nhà máy thủy điện được Thanh tra Chính phủ nêu tại kết luận công bố ngày 25/12.
Tại Nhà máy Thủy điện Đồng Nai 2, tháng 5/2014, Công ty Mua bán điện (EPTC, thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam) và Công ty cổ phần Thủy điện Trung Nam ký hợp đồng mua bán với giá tạm tính 1.740 đồng một kWh, cao hơn gần gấp đôi mức trần khung giá năm 2013 của Bộ Công Thương.
Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sau đó đề xuất giá tạm thanh toán cho nhà máy này theo giá trần từng năm, nhưng Bộ Công Thương đã duyệt giá trả cho nhà đầu tư là 1.740 đồng một kWh, tức vượt khung quy định. Việc này theo Thanh tra Chính phủ là vi phạm Luật Điện lực, Nghị định 137 hướng dẫn luật này.
Sau khi Công ty Trung Nam duyệt quyết toán vốn đầu tư nhà máy thủy điện Đồng Nai 2, EPTC và chủ đầu tư này đàm phán lại nhưng giá mua điện vẫn vượt khung, ngoài thẩm quyền duyệt hợp đồng của Cục Điều tiết điện lực. Tuy nhiên, Cục này chưa kiểm tra hợp đồng mua bán điện, báo cáo Bộ trưởng xem xét, giải quyết theo thẩm quyền.
Mặt khác, Thanh tra Chính phủ cho rằng việc đàm phán giá điện trên cơ sở số liệu quyết toán vốn do chủ đầu tư cung cấp, đơn vị kiểm toán độc lập thực hiện là thiếu tin cậy. Tức là giá mua điện 1.740 đồng một kWh (chưa gồm thuế VAT) cho nhà máy Thủy điện Đồng Nai 2 là chưa đảm bảo pháp lý.
Nhà máy Thủy điện Đồng Nai 2. Ảnh: Trung Nam Group
Tương tự, giá mua điện EPTC đàm phán với Công ty cổ phần Phú Thạnh Mỹ - chủ đầu tư nhà máy thủy điện Sông Bung 4 - là 1.271,84 đồng một kWh, vượt 17% khung giá năm 2015. Tháng 7/2022, EVN và Công ty cổ phần Phú Thạnh Mỹ đã ký hợp đồng sửa đổi, bổ sung hợp đồng mua bán điện, trong đó giá chính thức là 1.110 đồng một kWh, bằng giá trần khung với nhà máy thủy điện năm 2019.
Tuy nhiên, những tồn tại, vi phạm này dẫn tới việc đàm phán, xử lý các vướng mắc về giá mua điện, hợp đồng mua bán của Nhà máy Thủy điện Đồng Nai 2 kéo dài 15 năm và Sông Bung 4 là 10 năm chưa được xử lý dứt điểm. Trách nhiệm thuộc về EVN, Cục Điều tiết điện lực, Bộ Công Thương, theo Thanh tra Chính phủ.
Kết luận của cơ quan thanh tra cũng chỉ ra các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước liên quan xử lý tài chính tại Nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 1, Đồng Nai 5 chưa được các bên thực hiện, kéo dài nhiều năm.
Thanh tra Chính phủ dẫn báo cáo của Kiểm toán Nhà nước vào tháng 9/2016 cho biết, cơ quan kiểm toán kiến nghị giảm vốn đầu tư nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 do Tổng công ty Điện lực Dầu khí (PV Power) làm chủ đầu tư gần 3.139 tỷ đồng (gồm công trình phân phối 500 kV Trung tâm điện lực Vũng Áng). Nhưng tới thời điểm thanh tra, tức sau gần 6 năm, EVN, EPTC và PV Power vẫn chưa đàm phán lại để điều chỉnh giá mua điện.
Còn Nhà máy thủy điện Đồng Nai 5 (do Tổng công ty Điện lực – TKV làm chủ đầu tư), tháng 5/2016, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị giảm hơn 351 tỷ đồng vốn đầu tư dự án này và đề nghị đàm phán lại giá điện theo quyết toán vốn đầu tư dự Sau 6 năm, việc đàm phán để điều chỉnh giá mua bán điện chưa hoàn tất.
Bộ Công Thương nhận được báo cáo kiểm toán vốn đầu tư xây dựng các dự án này từ Kiểm toán Nhà nước nhưng chưa kịp thời chỉ đạo EVN đàm phán lại giá mua điện, điều chỉnh hợp đồng mua bán điện.
Ngoài EVN, kết luận thanh tra cũng chỉ ra PVN, TKV chưa hoàn thành trách nhiệm trong đầu tư các dự án nguồn điện theo Quy hoạch VII và VII điều chỉnh. Theo đó, PVN và PV Power không hoàn thành nhiệm vụ đầu tư 12 dự án nguồn điện (tổng công suất 13.350 MW) được giao tại quy hoạch.
PVN được giao làm chủ đầu tư 9 dự án, trong đó 7 dự án đang thực hiện nhưng chậm tiến độ nhiều năm, còn 2 dự án chưa triển khai (Nhiệt điện khí Kiên Giang I và II).
Tương tự, Tổng công ty Điện lực - TKV mới hoàn thành 66% số lượng dự án được giao đầu tư tại Quy hoạch VII điều chỉnh.
Trước những vi phạm này, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ Công Thương làm việc với Công ty cổ phần Thủy điện Trung Nam chọn đơn vị kiểm toán lại tổng chi phí đầu tư dự án Nhà máy Thủy điện Đồng Nai 2. Đây là cơ sở các bên đàm phán lại giá mua bán điện của nhà máy này, báo cáo Cục Điều tiết điện lực và Bộ trưởng Công Thương xem xét, quyết định. EVN cần xác định lãi trên số tiền đã tạm thanh toán vượt khung quy định so với giá điện được Bộ Công Thương phê duyệt với nhà máy Thủy điện Đồng Nai 2 và Sông Bung 4A.
Đồng thời, Bộ Công Thương chỉ đạo EVN đàm phán lại giá mua điện của Nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 1, Thủy điện Đồng Nai 5 theo kiến nghị của các cơ quan thanh tra, Kiểm toán Nhà nước. EVN, PVN và TKV cùng các đơn vị liên quan kiểm điểm, xử lý trách nhiệm với những khuyết điểm, vi phạm tại các dự án này.
Anh Minh
