Năm 2025 đang dần khép lại, và ngày Lập Đông chính thức gõ cửa vào ngày 7 tháng 11 (thứ Sáu), báo hiệu mùa lạnh đã thật sự bắt đầu. Lập Đông không chỉ là một ngày trong lịch mà là một nút "reset" của thiên nhiên, nơi dương khí co lại và âm khí bắt đầu thịnh hành. Giống như vạn vật bắt đầu "ngủ đông" để tích trữ năng lượng, cơ thể chúng ta cũng cần phải bước vào chế độ "bảo dưỡng".
Nếu lơ là, sự thay đổi nhiệt độ đột ngột cùng những thói quen xấu có thể khiến hàn khí (khí lạnh) dễ dàng xâm nhập, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự ổn định nội tại. Chính vì lẽ đó, người xưa đã đúc kết lại những nguyên tắc vàng trong ngày Lập Đông: Cần làm gì để "bù đắp" cho cơ thể sau một năm vất vả và tránh xa những điều gì để giữ trọn vẹn sự an lành. Hãy cùng tìm hiểu những bí mật phong thủy và sức khỏe trong ngày trọng đại này nhé!
Lập Đông là tiết khí thứ 19 trong 24 tiết khí, chính thức đánh dấu sự khởi đầu của mùa Đông. Trong văn hóa cổ đại, Lập Đông có vai trò vô cùng quan trọng, cùng với Lập Xuân, Lập Hạ, Lập Thu tạo thành "Tứ Lập", là ngày mà người ta tạm gác lại công việc, quây quần bên nhau và chuẩn bị cho một chu kỳ nghỉ ngơi mới của đất trời. Theo ý nghĩa Hán tự, "Lập" là bắt đầu, "Đông" là kết thúc, ý chỉ: Mùa thu hoạch đã khép lại, vạn vật tạm ngừng sinh trưởng, bắt đầu thu mình lại để chuẩn bị cho chu kỳ mới.
1. "Tiến bổ" đúng cách: Nuôi dưỡng năng lượng từ bên trong
Ông bà ta có câu: "Lập Đông bổ Đông, bổ miệng không", nghĩa là sau một năm làm việc vất vả, cơ thể cần được bồi bổ để chuẩn bị đối phó với cái lạnh. Tuy nhiên, "bổ" không có nghĩa là cứ ăn thật nhiều đồ nóng, mà phải tùy theo thể trạng:
Ôn Bổ (Bổ ấm): Dành cho người thường xuyên lạnh tay chân, dễ mệt mỏi, người có thể chất hàn. Các món như gà tần lá ngải, rượu nếp, gừng tươi là lựa chọn tuyệt vời.
Lương Bổ (Bổ mát): Dành cho những người có thể chất nóng trong (dương thịnh), hay bị khô miệng, táo bón. Nên chọn các thực phẩm có tính mát như củ cải trắng, lê, cải thảo để cân bằng nội hỏa.
Bình Bổ (Bổ hòa hoãn): Dành cho những người vừa sợ lạnh vừa sợ nóng, tiêu hóa kém. Cần bồi bổ một cách từ tốn, không dùng thức ăn quá nóng hoặc quá lạnh. Tốt nhất là tham khảo ý kiến chuyên gia để dùng thuốc bổ ôn hòa.
2. Tôn vinh tổ tiên: Khởi động mùa đông an lành
Trong ngày Lập Đông, người xưa thường có tục lệ cúng bái, tạ ơn tổ tiên đã phù hộ cho một mùa màng bội thu, cầu mong sự bình an, thuận lợi cho năm sắp tới. Đây là hành động tri ân, giúp tâm hồn thanh tịnh và mở ra một khởi đầu tốt đẹp cho mùa lạnh.
3. Ăn bánh trôi/bánh chay (thang viên): Viên mãn, đoàn viên
Ăn bánh trôi (hay còn gọi là thang viên) trong ngày Lập Đông mang ý nghĩa cầu mong sự tròn đầy, đoàn viên. Ngoài ra, bánh trôi làm từ gạo nếp cũng được xem là một hình thức "bổ Đông" ấm bụng, mang lại cảm giác ngọt ngào, hạnh phúc trong tiết trời se lạnh. Tục này được người Trung Quốc ưa chuộng. Ở nước ta, những ngày thời tiết lạnh như Lập Đông cũng sẽ ăn một số món nóng bổ như chè sắn, lục tàu xá, chí mà phù,...
4. Ăn sủi cảo (bánh chẻo)/ ngải cứu hầm trứng lộn: Giao thời, hút tài lộc
Trong truyền thống phương Đông, ở Trung Quốc ăn sủi cảo vào Lập Đông mang ý nghĩa "tiễn Thu đón Đông", là sự "giao thoa" giữa hai mùa. Hình dáng của sủi cảo giống như thỏi vàng (nguyên bảo) trong cổ đại, ăn sủi cảo được tin là sẽ mang lại tài lộc dồi dào, vạn sự hanh thông. Còn ở nước ta, vào ngày lạnh này, mọi người cũng thường làm món trứng hầm ngải cứu để giữ ấm cơ thể.
1. Mía: Giải nhiệt, nhuận phổi
Trong mùa đông khô hanh, mía là thức quà tuyệt vời giúp giải khát, nhuận phổi và chống ho. Theo quan niệm dân gian, nếu ăn mía từ ngọn xuống gốc (đầu ăn sau, gốc ăn trước - "đảo thực cam chi"), cuộc sống sẽ ngày càng ngọt ngào, thuận lợi hơn.
2. Hành lá (hành củ): Đẩy lùi hàn khí
Hành củ có vị cay nhẹ, giúp cơ thể phát hãn (toát mồ hôi) và thúc đẩy tuần hoàn khí huyết, từ đó đẩy lùi hàn khí tích tụ bên trong. Hợp chất Allicin trong hành còn giúp tăng cường miễn dịch, là "vệ sĩ" tự nhiên tuyệt vời trong mùa cảm cúm.
3. Quả cam/quýt: Chiêu tài, đón may mắn
Chữ "Quýt" (橘 - Jú) trong tiếng Hán đồng âm với chữ "Cát" (吉 - Jí), tượng trưng cho sự may mắn, tốt lành. Đặt số lẻ quả quýt (3, 5, 7, 9) trong nhà hoặc ăn quýt vào Lập Đông không chỉ bổ sung vitamin C mà còn được xem là một cách khai vận, hút lộc vào nhà.
1. Không ra ngoài quá sớm
Sáng sớm Lập Đông là lúc khí trời lạnh lẽo nhất ("Một ngày Lập Đông, nước lạnh thêm ba phần"). Ra ngoài quá sớm mà không giữ ấm kỹ càng dễ khiến hàn khí xâm nhập, gây cảm lạnh, ho và đặc biệt là co thắt mạch máu, nguy hiểm cho người lớn tuổi.
2. Không uống quá nhiều nước nóng
Dù trời lạnh, uống quá nhiều nước nóng sẽ làm cơ thể bị kích thích, dẫn đến hiện tượng âm dương bất hòa (hơi nóng bốc lên, hơi lạnh tích tụ), gây ra các triệu chứng khó chịu như đau đầu, nóng bức bên trong.
3. Không tắm nước nóng quá lâu
Tắm nước quá nóng hoặc ngâm mình lâu khiến dương khí trên bề mặt cơ thể bị tiêu hao. Khi bước ra ngoài, sự chênh lệch nhiệt độ lớn dễ khiến cơ thể bị nhiễm lạnh, ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và làm da khô ráp, nhạy cảm hơn.
4. Tránh vận động quá mức
Lập Đông là lúc cơ thể cần thu liễm (thu mình lại), nên các hoạt động thể chất nên chuyển sang hình thức nhẹ nhàng, vừa phải. Tập luyện quá sức, làm tăng nhịp tim và huyết áp đột ngột trong thời tiết lạnh có thể gây nguy hiểm, đặc biệt là với hệ tim mạch.
5. Tuyệt đối không được thức khuya
Mùa Đông, khí Âm vượng nhất. Từ 9 giờ tối trở đi, cơ thể bắt đầu cần nghỉ ngơi. Thức khuya hoặc thiếu ngủ sẽ làm rối loạn cân bằng âm dương, tiêu hao tinh khí, giảm sức đề kháng và dễ mắc bệnh hơn.
6. Hạn chế phơi nắng quá lâu
Mùa Đông ít nắng, nhưng việc cố gắng phơi nắng quá lâu sẽ làm tiêu hao phần "Thủy ngũ hành" của cơ thể (theo quan niệm ngũ hành), ảnh hưởng đến sự cân bằng âm dương và theo một số tín ngưỡng, có thể ảnh hưởng đến tài vận.
7. Không được chủ quan với bệnh vặt
Mùa lạnh là lúc hệ miễn dịch dễ bị suy giảm. Những bệnh nhỏ như cảm cúm, ho, đau đầu nếu không chữa trị dứt điểm rất dễ tích tụ thành bệnh mãn tính, dai dẳng. Hãy lắng nghe cơ thể và chăm sóc sức khỏe ngay từ những dấu hiệu nhỏ nhất.
Lập Đông không phải là ngày đáng sợ, mà là cơ hội để bạn "sống chậm lại", chữa lành và bảo tồn năng lượng. Hãy thực hành những nguyên tắc này để đón một mùa Đông thực sự an yên, ấm áp từ trong ra ngoài!
(Thông tin mang tính chiêm nghiệm)
