Có một loại đặc sản có vẻ ngoài giống vẹm xanh ở miền Tây hay con chem chép ở ven sông Quảng Bình, nhưng lại có phần râu dài trắng như cọng giá nhô ra. Người vùng Hà Tiên (Kiên Giang) gọi đây là con cà xỉu, nhưng lạ thay ở Hải Phòng, Nam Định cũng loại nhuyễn thể này nhưng gọi là giá bể. Vậy thực chất, nó là con gì?
Con cà xỉu hay con giá bể?
Thực chất, cà xỉu hay giá bể chỉ cùng là một loại mà thôi. Tuy nhiên, mỗi vùng miền lại có cách gọi khác nhau. Vùng Hà Tiên (Kiên Giang) gọi là con cà xỉu, vùng Cam Ranh gọi là con giẻ áo, còn ngoài Bắc, loại đặc sản này lại gọi là giá bể. Cùng là một loài nhuyễn thể nhưng lại trở thành đặc sản của rất nhiều nơi. Cà xỉu này có gì mà đặc biệt đến thế?
Con cà xỉu, giá bể hay giẻ áo là món ăn tuổi thơ của người dân vùng Hà Tiên (Kiên Giang), Cam Ranh hay Hải Phòng. Không những thế, nó còn trở thành món ăn đặc sản mà mỗi khi đặt chân đến những vùng đất này, người ta không kìm được nuốt nước miếng đánh chữ "thèm" lên mặt.
Cà xỉu là loài nhuyễn thể có hai mảnh vỏ, màu nâu xanh nhang nhác với con vẹm xanh nhưng ngắn và tròn hơn. Điểm vô cùng độc đáo của nó là có phần đuôi hay râu dài màu trắng ngà, béo mẫm khoảng 3-5cm. Có lẽ nhìn qua chúng giống với những cọng giá nên người Hải Phòng mới gọi chúng là giá bể.
Cà xỉu sống ở vùng nước lợ, cửa biển, khu vực đáy bùn. Khoảng từ tháng 6 đến tháng 8 hàng năm, người dân những vùng có cà xỉu lại cầm dụng cụ đi cào. Theo kinh nghiệm của người dân, phần râu trắng của cà xỉu là phần ngon và đặc biệt nhất. Không chỉ tươi giòn, nhai phần râu này còn sần sật, ăn rất hấp dẫn. Chính vì thế, tách riêng hai phần thịt và râu, đều chế biến được rất nhiều món ngon.
TikToker Việt Phương Thoa hay Tuyen Saphia cũng rất mê mẩn đặc sản mắm cà xỉu. @vietphuongthoa, @tuyensaphia
Loài đặc sản được mệnh danh "bảo bối" tăng cường sinh lực nam giới, làm món gì ngon?
Mắm cà xỉu
Món ngon đầu tiên làm từ cà xỉu phải kể đến mắm cà xỉu, được nhiều người khen ngợi ngon "nhức cái nách". Cà xỉu thu hoạch xong mang về rửa sạch bùn đất, tách vỏ, giữ nguyên phần râu trắng. Sau đó, mang đi phơi nắng nhẹ cho ráo nước. Phần nước ngâm sẽ theo công thức từng vùng hoặc từng người gia giảm cho đúng khẩu vị, nhưng cơ bản vẫn là ngâm muối hoặc nước mắm đun sôi. Cùng với đó là các nguyên liệu đi kèm như ớt băm, tỏi băm. Chỉ với vài nguyên liệu quen thuộc đó, cà xỉu thấm đậm vị mà kích thích vị giác bao người, chỉ cần gắp vài gắp mắm cà xỉu mà nước miếng chảy ngập cả chân răng.
Với đặc sản hấp dẫn này, không ít TikToker mua mắm cà xỉu về review độ ngon hoặc trổ tài làm mắm cà xỉu.
TikToker Út về vườn trổ tài làm mắm cà xỉu. @utvevuon
Gỏi cà xỉu
Đến Hà Tiên, du khách cũng có thể được thưởng thức món ngon khác làm từ cà xỉu đó là gỏi cà xỉu. Món gỏi được hòa quyện đủ tứ vị chua cay, mặn, ngọt từ các nguyên liệu xoài cùng cà rốt thái sợi nhỏ, trộn cùng lạc rang, hành phi ôm lấy những cọng râu, phần thịt cà xỉu giòn sựt, càng ăn càng mê mẩn.
Cà xỉu xào
Không chỉ món gỏi cà xỉu, cà xỉu xào cũng là món ngon được nhiều quý ông ưa thích trên bàn nhậu. Nhiều khi, chỉ cần phi thơm chút tỏi, cho cà xỉu vào đảo đều tay, nêm ít tiêu, ớt vào là đã có món nhậu ăn chơi uống với bia cực đã. Đến Kiên Giang du lịch, nhớ ăn món cà xỉu xào đặc trưng nơi đây.
Còn phiên bản cà xỉu xào ở Hải Phòng lại mang một phong vị khác. Món cà xỉu xào ở đây tách riêng hai phần thân và râu mang ướp gia vị, tạo độ sánh đặc. Nguyên liệu không thể thiếu được là tương ớt cay (còn gọi là chí chương) đặc trưng của vùng và màu vàng óng sánh mịn của nghệ vàng. Khi ăn phải có thêm chút rau mùi, nước cốt quất sẽ càng ngon. Ở Hải Phòng, du khách đi foodtour tại các chợ Cát Bi, chợ Đổ đều có thể thưởng thức được món ngon này.
@khaikhampha, @beptruongreview
Nhiều người thích giữ vị ngọt nguyên sơ của cà xỉu thì mang hấp. Cà xỉu được hấp chung với sả để tăng mùi thơm, khi chín, tách nhẹ vỏ, chấm phần thịt và cọng râu với nước mắm cà xỉu hoặc muối tiêu cũng đủ ngon "nhức răng" rồi.
