Người phụ nữ Hà Nội nhận thấy cơ thể con bắt đầu có mùi khó chịu từ mùa hè năm ngoái. Chị lên mạng tìm hiểu và hoang mang khi đọc tin "hôi nách là bệnh mãn tính". Trang tìm đủ loại thuốc, mua lăn khử mùi, hay trộn baking soda với chanh cho con dùng.
Con trai chị chỉ hợp tác với mẹ đúng một ngày. Hôm sau, dù mẹ năn nỉ, cậu nhất quyết không đụng đến. Khi chị cố cưỡng ép cậu bé để chà chanh, Bi giãy nảy. Bất lực, chị Trang đầu tư hơn 5 triệu đồng cho gói triệt mùi tại spa.
Sau ba lần thực hiện, mùi vẫn không biến mất. Giờ đây, cảnh quen thuộc trong nhà vẫn là áo con vứt khắp nơi, tất mỗi chiếc một góc. "Nhiều lúc tôi thấy như cả căn nhà ám mùi của nó", chị nói.
Cùng chung cảnh ngộ, chị Ngọc Minh, 38 tuổi, ở Quảng Trị phải dùng đến biện pháp mạnh. Chị lấy chiếc áo con trai vừa thay, để vài giờ, rồi đưa cho cậu bé 13 tuổi tự ngửi. "Đây là mùi người khác cảm nhận khi đứng cạnh con", chị giải thích.
Nhưng con trai chị đáp: "Có gì phải ngại, lớp con đứa nào chả thế".
Mùa hè Tuấn Anh tắm mỗi ngày, nhưng qua loa. Mùa đông, cậu bé vài ngày mới tắm một lần, mặc kệ mẹ trách mắng. Quần áo thay đâu vứt đó, thậm chí mặc luôn đồng phục lên giường ngủ.
Khi ở tuổi tiền dậy thì và dậy thì, cơ thể trẻ ra mồ hôi nhiều hơn. Ảnh minh họa: AI
Ngọc Minh và Thu Trang lên một nhóm dành cho các phụ huynh có con ở độ tuổi dậy thì than thở, xin kinh nghiệm, bất ngờ nhận được đồng cảm của hàng trăm bà mẹ khác.
"Hóa ra đây là câu chuyện của rất nhiều bạn tuổi dậy thì, con tôi không phải cá biệt", chị Trang nói và cảm thấy đỡ sốc hơn.
Theo các chuyên gia, mùi cơ thể và thái độ bất hợp tác đều là những biểu hiện đặc trưng của tuổi dậy thì, xuất phát từ cả nguyên nhân sinh học, tâm lý và y khoa.
Về mặt sinh học, thạc sĩ, giáo viên giáo dục giới tính Nga Sinh (Hà Nội) giải thích, khi trẻ dậy thì, tuyến mồ hôi dầu (apocrine) ở các vùng nách, ngực, cơ quan sinh dục bắt đầu hoạt động mạnh. Tuyến này tiết ra protein và chất béo, là "thức ăn" cho vi khuẩn trên da. Khi vi khuẩn phân hủy các chất này, chúng tạo ra mùi khó chịu.
Một nghiên cứu của Đức, năm 2024, thậm chí còn cho thấy mùi cơ thể của thanh thiếu niên có thể tỏa ra mùi đặc trưng giống mùi phô mai hoặc mùi hăng của dê.
Điều gây khó chịu với các phụ huynh là nhiều trẻ tuổi teen lười vệ sinh. Không ít em bỏ qua việc tắm rửa, thay quần áo hay giặt đồ đúng cách, khiến mùi ngày càng rõ, thậm chí dẫn tới các bệnh ngoài da.
"Tuyến mồ hôi dầu bắt đầu được kích hoạt và đạt đỉnh ở tuổi dậy thì, suy yếu dần khi về già nhưng không bao giờ ngừng hoàn toàn", cô Nga Sinh nói.
Bên cạnh yếu tố sinh học, tâm lý cũng góp phần. Bà Nguyễn Lệ Thủy, chuyên gia tâm lý - giáo dục (Báo Thiếu niên Tiền Phong và Nhi đồng) cho rằng giai đoạn này trẻ biến động mạnh về cảm xúc, chưa ý thức hình ảnh bản thân, dễ bướng bỉnh và thích làm theo ý mình. Nếu cha mẹ thường xuyên chê bai "hôi, bốc mùi", trẻ dễ cảm thấy bị công kích, từ đó phản kháng hoặc buông xuôi.
Như trường hợp Tuấn Anh, con trai chị Ngọc Minh, bị bạn bè trêu mập ở lớp, về nhà lại nghe mẹ nhắc đi nhắc lại chuyện mùi cơ thể. "Mẹ lúc nào cũng chê con béo, xấu, hôi", cậu nói.
Thất vọng, Tuấn Anh nghĩ "có làm gì cũng không thay đổi được" nên phớt lờ.
Chuyên gia tâm lý Lệ Thủy cho rằng tuổi teen là giai đoạn trẻ có cái tôi lớn lại rất nhạy cảm, vì vậy cha mẹ nên kiên nhẫn và nhắc nhở một cách khéo léo. "Nói một cách nhẹ nhàng nhưng có cơ sở khoa học, hợp lý, từ từ con sẽ hiểu", bà nói.
Theo thạc sĩ Nga Sinh, cách tốt nhất là cha mẹ dạy trẻ vệ sinh thân thể từ sớm, khi con mới 4-5 tuổi. Việc hình thành thói quen nhỏ như bỏ quần áo bẩn vào sọt, thay tất hàng ngày, tắm rửa sạch sẽ trở thành nếp sống lâu dài. Trẻ nên tắm 1–2 lần mỗi ngày với xà phòng dịu nhẹ, chú ý kỳ cọ kỹ vùng nách, bẹn và rốn. Quần áo, đặc biệt là đồ lót, cần được thay sau khi đi học hoặc vận động, đồng thời giặt ngay để tránh vi khuẩn phát triển.
Khi ra nhiều mồ hôi, cha mẹ có thể nhắc con lau khô vùng nách, cắt tỉa gọn lông để mồ hôi dễ bay hơi hơn. Trang phục từ cotton hoặc sợi tự nhiên cũng giúp thấm hút mồ hôi tốt hơn.
Ngoài ra, có thể sử dụng các nguyên liệu thiên nhiên như chanh, giấm táo, lá trầu không, lá trà xanh để vệ sinh vùng nách, hoặc chọn sản phẩm khử mùi an toàn, hương nhẹ.
Việc điều chỉnh chế độ ăn uống cũng quan trọng, nên hạn chế đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ, hành tỏi; đồng thời duy trì giấc ngủ đủ và tinh thần thoải mái, từ đó giúp cơ thể tiết mồ hôi dầu ít hơn.
Khi con bước vào tuổi dậy thì và đã có mùi, cha mẹ nên đồng hành một cách khéo léo thay vì trách mắng. Có thể tặng con kem khử mùi tự nhiên dịp sinh nhật, gợi ý như một món quà giúp con tự tin hơn.
Việc nhắc nhở con hiểu hậu quả cũng quan trọng, ví dụ nếu lười vệ sinh, con không chỉ bị bạn bè xa lánh mà còn dễ mắc bệnh da liễu. "Trẻ cần thấy rằng vệ sinh cơ thể là vì sức khỏe và sự tự tin của chính mình, chứ không phải làm theo áp lực của bố mẹ", thạc sĩ Nga Sinh nhấn mạnh.
Mọi nỗ lực của chị Thu Trang đều thất bại, cho đến khi một động lực bất ngờ xuất hiện: con trai chị bắt đầu thích một bạn gái cùng lớp.
"Cô bé ấy vừa chung lớp, vừa chung nhóm tiếng Anh buổi tối. Cậu con trai ngồi cạnh bạn nên phải thơm nên chăm vệ sinh hẳn", người mẹ kể.
* Tên nhân vật trong bài đã đổi.
Phạm Nga
