Công ty Trung Quốc DeepSeek khiến thế giới chấn động khi tung ra mô hình AI giá rẻ V3 vào tháng 12/2024 và R1 tháng 1/2025. The Economist nhận định, đây là lần đầu tiên một quốc gia ngoài Mỹ, thậm chí đã bị Mỹ cắt đứt nguồn cung những chip tiên tiến nhất, lại tạo ra được những mô hình mã nguồn mở có thể cạnh tranh với sản phẩm thiết kế tại Thung lũng Silicon.
Theo Bloomberg, cựu Phó thống đốc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc Zhu Min cho rằng lợi thế của nước này trong việc phát triển AI sẽ mang đến làn sóng đổi mới có thể tạo ra hơn 100 đột phá tương tự DeepSeek trong 18 tháng tới. Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới diễn ra ở Thiên Tân tháng 6, ông Zhu nhận định, những sản phẩm phần mềm mới sẽ thay đổi bản chất công nghệ của kinh tế Trung Quốc.
Thực tế, nhiều tháng sau màn ra mắt đầy ấn tượng của DeepSeek, các công ty AI tạo sinh của Trung Quốc vẫn đang tích cực chạy đua, liên tục tung ra những mô hình tân tiến. Tính đến ngày 31/7, trên bảng xếp hạng mô hình mã nguồn mở của công ty Mỹ Hugging Face, GLM-4.5 của kỳ lân Zhipu AI dẫn đầu, bám sát phía sau là các mô hình của Alibaba và Tencent. 8 trong số 10 mô hình hàng đầu đến từ Trung Quốc.
Logo của công ty Trung Quốc DeepSeek. Ảnh: VCG
GLM-4.5 ra mắt hôm 28/7, kết hợp khả năng lý luận, viết mã và tác nhân AI. Theo Zhipu AI, mô hình tạo ra những sản phẩm độc lập tinh vi, từ trò chơi tương tác nhỏ đến bản mô phỏng vật lý.
Zhipu AI được truyền thông Trung Quốc xếp vào nhóm "tứ hổ AI", bên cạnh Baichuan, Moonshot AI và MiniMax - các startup chuyên về mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) đóng vai trò then chốt trong nỗ lực của nước này nhằm cạnh tranh và giảm phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. Trong một bài đăng trên blog, các nhà nghiên cứu tại OpenAI nhận xét, Zhipu AI đang "tự xây dựng các mô hình đối thủ với giá cực kỳ cạnh tranh".
Hôm 27/7, gã khổng lồ công nghệ Tencent phát hành HunyuanWorld-1, một mô hình có thể nhanh chóng tạo ra thế giới ảo 360 độ có thể chỉnh sửa được.
Một đối thủ cạnh tranh khác cũng ra mắt vào tháng 7 là mô hình Kimi K2 của kỳ lân Moonshot AI. Mô hình mã nguồn mở này cho phép các nhà phát triển bỏ qua khâu đào tạo từ đầu và tự do sử dụng, tinh chỉnh, mở rộng theo ý muốn. Với lượng tham số lớn, Kimi K2 tỏ ra vượt trội hơn đối thủ phương Tây Chat GPT 4.1 trong bài kiểm tra khả năng viết mã và Claude 4 Opus trong bài kiểm tra kiến thức khoa học. Kimi K2 đứng thứ 9 trên bảng xếp hạng mô hình mã nguồn mở của Hugging Face.
Theo The Economist, việc bị hạn chế tiếp cận chip có thể giải thích một đặc điểm của ngành AI Trung Quốc khiến người ngoài cuộc bối rối: nỗ lực phát hành các mô hình mã nguồn mở. DeepSeek V3 và Kimi K2 đều có sẵn thông qua các dịch vụ lưu trữ của bên thứ ba như Hugging Face, cũng như có thể tải xuống và chạy trên phần cứng của người dùng. Điều này giúp đảm bảo ngay cả khi công ty không đủ năng lực điện toán để phục vụ trực tiếp khách hàng, các mô hình vẫn được hỗ trợ ở nơi khác. Việc phát hành mã nguồn mở giống như một giải pháp ứng phó với lệnh cấm phần cứng từ Mỹ: Nếu DeepSeek không thể dễ dàng mua chip Nvidia thì Hugging Face có thể.
Cuối tháng trước, bộ phận AI của Alibaba cũng phát hành bản cập nhật cho mô hình lý luận Qwen3, được mô tả là "thông minh hơn, biết nhiều hơn, có thể làm nhiều việc hơn và thực hiện nhiệm vụ của tác nhân tốt hơn". Họ cũng thông báo trên X rằng đây chỉ là bản cập nhật nhỏ và những bước tiến lớn hơn sẽ sớm xuất hiện.
Theo The Economist, hệ thống của Alibaba có kích thước chỉ bằng khoảng 1/4 Kimi K2, đòi hỏi ít năng lực điện toán hơn để vận hành. Alibaba cũng khác với DeepSeek hay Moonshot khi sở hữu cơ sở hạ tầng đám mây lớn để duy trì hoạt động của các mô hình.
Ông Nhậm Chính Phi trong một cuộc phỏng vấn ở tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc, tháng 2/2021. Ảnh: Xinhua
Trong cuộc phỏng vấn với People's Daily đầu tháng 6, nhà sáng lập Huawei Nhậm Chính Phi nhắc đến tác động của các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip từ Mỹ. Theo giới chuyên gia, bình luận của ông phản ánh quan điểm rằng Mỹ đã không thể ngăn cản những tiến bộ công nghệ của Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.
Trung Quốc có nhiều lợi thế phát triển AI như có hàng trăm triệu người trẻ, nhà sáng lập Huawei nhận định. "Việc sản xuất điện và truyền tải điện lưới của Trung Quốc rất tốt, mạng lưới thông tin liên lạc phát triển nhất thế giới. Về phần mềm, tương lai sẽ có hàng trăm chương trình phần mềm nguồn mở để đáp ứng nhu cầu của toàn xã hội", ông Nhậm nói thêm.
Jensen Huang, CEO của Nvidia, tham dự một triển lãm tại Bắc Kinh vào tháng 7 và nhận xét: "Các mô hình như của DeepSeek, Alibaba, Tencent, MiniMax và Baidu Ernie Bot đều ở đẳng cấp thế giới, được phát triển tại đây và chia sẻ công khai, thúc đẩy phát triển AI toàn cầu".
Theo thông tin từ Hội nghị Trí tuệ Nhân tạo Thế giới (WAIC) 2025 diễn ra ngày 26-28/7 ở Thượng Hải, Trung Quốc đã tung ra 1.509 mô hình AI trong tổng số 3.755 mô hình được phát hành trên thế giới, trở thành quốc gia đứng đầu về số lượng mô hình AI. Tuần trước, chính phủ nước này đề xuất thành lập một tổ chức hợp tác AI toàn cầu nhằm thúc đẩy hợp tác công nghệ trên thế giới.
Thu Thảo tổng hợp
