Thông điệp được Bộ trưởng nói tại Diễn đàn Tương lai của Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, sáng 29/8. Sự kiện được tổ chức trong khuôn khổ Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm, tại Đông Anh, Hà Nội. Sự kiện có sự tham gia của các lãnh đạo, nhà khoa học trong và ngoài nước
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá diễn đàn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là dịp để nhìn lại chặng đường đã qua, dự báo những xu thế mới với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. "Trong suốt 80 năm qua, khoa học công nghệ đã đồng hành cùng dân tộc vượt qua chiến tranh, kiến thiết đất nước, đưa Việt Nam từng bước hội nhập và phát triển", ông nói.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại diễn đàn, sáng 29/8. Ảnh: Thanh Tùng
Ông nhắc lại lịch sử với hai lần đổi mới, lần thứ nhất năm 1986, với mục tiêu thoát nghèo, lấy nông nghiệp, công nghiệp, gia công, lắp ráp làm động lực, đã mở ra kỷ nguyên hội nhập và phát triển. Đổi mới lần hai, theo Bộ trưởng, là đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, xây dựng hệ sinh thái mới, nơi doanh nghiệp, nhà khoa học, người dân và Nhà nước cùng tham gia kiến tạo giá trị.
"Đổi mới lần hai lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số làm động lực trung tâm để phát triển", ông nhấn mạnh.
Trong bối cảnh Việt Nam xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, là động lực cho phát triển nhanh và bền vững, Bộ trưởng đề nghị diễn đàn không chỉ thảo luận về những thách thức và cơ hội, mà còn để cùng nhau cam kết hành động, trong các vấn đề về làm chủ công nghệ chiến lược; xây dựng một hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia gắn với nhu cầu của doanh nghiệp và xã hội, để "doanh nghiệp có thể chỉ có một người".
Ngoài ra, ông đề nghị cần thảo luận về việc đẩy nhanh chuyển đổi số toàn dân và toàn diện, để mọi người dân đều tham gia và thụ hưởng, đồng thời chuyển đổi số diễn ra trong mọi lĩnh vực và ở mọi cấp độ, bao trùm cả hạ tầng số, dữ liệu số, kỹ năng số và an toàn, an ninh mạng.
"Và đặc biệt, biến khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thành sức mạnh để Việt Nam vươn lên, góp phần hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc", ông nói.
Bài phát biểu khai mạc của Bộ trưởng nhận được sự hưởng ứng của hơn 100 khách mời có mặt tại sự kiện.
Con đường khoa học công nghệ đưa Việt Nam phát triển thu nhập cao
Để làm rõ hơn chỉ đạo của Bộ trưởng cũng như cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho diễn đàn, Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh dành hơn 20 phút trình bày báo cáo với chủ đề "Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số - Động lực trung tâm và đột phá cho Việt Nam phát triển nhanh, bền vững và tự cường".
Báo cáo với cấu trúc 3-2-1, được xây dựng trên tinh thần Nghị quyết 57, trong đó tập trung phân tích ba trụ cột: khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; hai mục tiêu then chốt: tăng trưởng nhanh và bền vững - nâng cao năng lực cạnh tranh; và một khát vọng: Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao.
Với ba trụ cột, ông phân tích tầm quan trọng của từng trụ cột, hiện trạng tại Việt Nam cũng như các đề xuất phát triển. Ví dụ với khoa học công nghệ, đây là lĩnh vực được xác định là nền tảng của một quốc gia."Một quốc gia muốn trở thành nước phát triển phải là một quốc gia có khoa học công nghệ phát triển", báo cáo nêu.
Theo Thứ trưởng, hiện nay, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể trong lĩnh vực khoa học công nghệ, như chủ động được công nghệ sản xuất vaccine cho người và vật nuôi, công nghệ trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, năng lượng tái tạo, kinh tế xanh. "Tuy nhiên, vẫn tồn tại khoảng cách khi chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển chỉ khoảng 0,5% GDP, thấp hơn mức trung bình 2,4% của thế giới", ông nói.
Đổi mới sáng tạo được xác định là động lực để biến ý tưởng thành giá trị kinh tế. Theo báo cáo, hiện trạng cho thấy Việt Nam có hệ sinh thái khởi nghiệp sôi động, với hơn 3.000 startup năm 2024, và giá trị đầu tư mạo hiểm đạt một tỷ USD. Tuy nhiên, số lượng sáng chế còn thấp, và tỷ lệ thương mại hóa chỉ 5-7%.
Chuyển đổi số tạo ra một môi trường mới là môi trường số, làm xuất hiện nhiều cái mới, như sản phẩm, dịch vụ mới, mô hình kinh doanh mới, tài sản mới. "Nhiều cái mới trên môi trường số có thể thách thức, phá hủy cái cũ, mô hình cũ. Đây là sự phá hủy mang tính sáng tạo. Chính vì vậy, chuyển đổi số là vấn đề thể chế nhiều hơn là vấn đề công nghệ", ông nói.
Về hai mục tiêu, góp phần tăng trưởng GDP hai con số và bền vững, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, báo cáo của Thứ trưởng Hoàng Minh đánh giá ba trụ cột sẽ đóng vai trò quyết định cho các mục tiêu này.
Ví dụ, khoa học công nghệ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm qua nghiên cứu ứng dụng, như phát triển vật liệu mới và công nghệ bán dẫn, giúp doanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh với các nước khu vực. Đổi mới sáng tạo thúc đẩy văn hóa đổi mới sáng tạo, với mục tiêu 40% doanh nghiệp có hoạt động đổi mới vào năm 2030, tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao như phần mềm AI xuất khẩu. Chuyển đổi số sẽ cải thiện quản trị doanh nghiệp và chính phủ, với mục tiêu 80% doanh nghiệp số hóa quy trình, giảm chi phí vận hành 15-20% và tăng tốc độ tiếp cận thị trường quốc tế.
Với khát vọng Việt Nam phát triển thu nhập cao, Thứ trưởng nhắc lại chủ trương tập trung vào tăng trưởng hai con số; tăng trưởng chất lượng cao; tăng trưởng dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, từ đó tập trung vào giải quyết các bài toán lớn của đất nước.
Ông nhắc lại quan điểm của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, khẳng định tương lai của Việt Nam là phát triển dựa vào công nghệ và bằng công nghệ số, tạo ra các sản phẩm công nghệ số Make in Viet Nam; là chuyển từ một quốc gia sử dụng công nghệ lõi sang làm chủ các công nghệ chiến lược, và không chỉ phát triển bằng nội lực quốc gia mà còn huy động tri thức toàn cầu phát triển đất nước.
Trong phần chia sẻ tiếp theo, Vụ trưởng Khoa học, kỹ thuật và công nghệ Nguyễn Phú Hùng nhắc lại quan điểm của Bộ rằng công nghệ chiến lược được xác định là công nghệ lõi, đảm bảo an ninh chiến lược, tạo động lực đột phá phát triển kinh tế và nâng cao vị thế, uy tín quốc gia.
Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ trì soạn thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, trong đó công nghệ chiến lược lần đầu được thể chế hóa. Chính phủ cũng đã ban hành danh mục 11 nhóm công nghệ chiến lược, kèm 35 sản phẩm công nghệ chiến lược.
Việt Nam đặt mục tiêu trong năm nay sẽ có ba sản phẩm chiến lược được làm chủ, đến năm 2027 là 20 sản phẩm, 2035 là hơn 25 sản phẩm, tiến tới phát triển các ngành công nghệ chiến lược với tỷ trọng trong GDP chiếm 25%.
Nhấn mạnh vai trò nhà nước kiến tạo, Vụ trưởng cho biết "sẽ lấy doanh nghiệp làm trung tâm, bài toán làm động lực, nhân tài là chìa khóa, hệ sinh thái là sức mạnh".
Diễn đàn Tương lai của Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, sáng 29/8. Ảnh: Thanh Tùng
Ông Nguyễn Đạt, Phó tổng giám đốc Viettel, tập đoàn đã nghiên cứu sản xuất từ 2010, làm chủ thiết kế và công nghệ lõi trong các lĩnh vực như viễn thông 5G, công nghiệp quốc phòng, nền tảng số. Họ cũng có hơn 3.000 nhân sự nghiên cứu và đang tham gia phát triển 10/11 công nghệ chiến lược quốc gia. Nhiều sản phẩm đã bước đầu xuất khẩu.
Tuy nhiên, ông cũng đánh giá tỷ lệ đầu tư R&D của doanh nghiệp công nghệ trong nước còn khiêm tốn; doanh nghiệp công nghệ còn ít bằng sáng chế và bản quyền công nghệ có giá trị trên thị trường quốc tế.
Để thúc đẩy, đại diện Viettel đề xuất nhà nước cần có định hướng dài hạn phát triển các sản phẩm công nghệ chiến lược thành một ngành công nghiệp, giúp doanh nghiệp công nghệ tăng năng lực cạnh tranh; xây dựng viện nghiên cứu công nghệ chiến lược có tầm cỡ trong khu vực, gắn kết với doanh nghiệp lớn.
Tại sự kiện, Bộ cũng kích hoạt Cổng Sáng kiến Khoa học và Công nghệ quốc gia, Sàn giao dịch Khoa học và Công nghệ, Danh mục công nghệ chiến lược quốc gia, Techfest 2025.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chụp ảnh cùng các diễn giả, khách mời. Ảnh: Thanh Tùng
Phát biểu kết luận, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng tổng hợp các vấn đề được nêu tại diễn đàn, gồm khẳng định vai trò của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt và đột phá để Việt Nam phát triển bền vững; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia; chuyển đổi số toàn dân, toàn diện; thúc đẩy nguồn nhân lực chất lượng cao; và cần cơ chế, chính sách đột phá, gắn kết quả nghiên cứu với sản xuất, để khoa học công nghệ thực sự là động lực của nền kinh tế.
"Chúng ta sẽ làm việc lớn nhiều hơn, hướng tới giải quyết các bài toán quốc gia, các mục tiêu chiến lược quốc gia, hướng tới tăng trưởng kinh tế, và đó là cách tốt nhất để hoàn thiện thể chế", Bộ trưởng nói.
Lưu Quý
