Lợn rừng ăn hoa màu còn sót lại trên cánh đồng. Ảnh: Dan Sakal
Lợn lai, loài kết hợp bộ gene của lợn rừng và lợn nhà, ra đời trong các trang trại Canada cách đây khoảng 30 năm trong nỗ lực đẩy mạnh chăn nuôi của cả nước. Sau 3 thập kỷ qua, vô số con lợn lai thoát ra ngoài và sinh sản vô tội vạ, biến chúng thành loài động vật có vú xâm hại sinh sản mạnh nhất ở Canada, IFL Science hôm 30/1 đưa tin.
Lợn rừng là hậu duệ của lợn nhà (Sus scrofa domesticus), lợn rừng Á Âu (S. scrofa scrofa), hoặc lai giữa cả hai. Đúng như tên gọi, lợn rừng Á Âu và những phân loài đã thuần hóa của chúng không phải loài bản xứ ở Bắc Mỹ mà du nhập cùng người định cư châu Âu vào thế kỷ 16. Trong 4 thập kỷ tiếp theo, ngày càng nhiều lợn rừng được đưa tới một số nơi ở Mỹ và Canada để đi săn giải trí trước khi sổng vào tự nhiên.
Vấn đề lợn rừng thực sự gây chú ý vào cuối thập niên 1980 và đầu thập niên 1990 khi nông dân bắt đầu thuần hóa lợn lai để đa dạng hóa chăn nuôi ở Canada. Lấy cảm hứng từ châu Âu, các nông dân thường lai lợn rừng đực với với lợn nhà cái nhằm tạo ra "lợn thời Đồ Sắt" có đặc điểm tương tự như gia súc đầu tiên được thuần hóa bởi con người vào thời cổ đại.
Con lợn thu được từ phép lai khá đặc biệt. Chúng siêu thông minh, to lớn, thịt ngon và phù hợp hoàn hảo với mùa đông khắc nghiệt ở Canada. Tuy nhiên, thị trường thịt lợn giảm mạnh, vì vậy những đàn lợn lai được thả ra tự nhiên. Nhiều con khác chạy thoát khỏi nơi nuôi nhốt nhờ giác quan nhạy bén và trí thông minh.
Lợn rừng lai trở thành một loài xâm hại đáng gờm. Chúng săn động vật bản xứ như gà tây và chim, ăn gia súc còn non như cừu và bê. Đồng thời, chúng cũng đào bới đất để tìm quả mọng, rễ, vỏ cây và bất kỳ dạng thực vật nào, khiến động vật ăn cỏ và gấu đen mất đi nguồn thức ăn. Trên hết, lợn rừng lai là vật chủ của hơn 30 mầm bệnh virus và vi khuẩn nghiêm trọng cũng như 37 loài ký sinh trùng, đe dọa con người và nhiều loài khác.
Đẻ nhiều và không có động vật ăn thịt tự nhiên, số lượng lợn rừng lai nhanh chóng bùng nổ. Một nghiên cứu năm 2019 phát hiện quần thể lợn rừng lai ở Canada tăng 9%/năm. Theo nghiên cứu, lợn rừng lai lan rộng trên phạm vi hơn 750.000 km2, tăng 88.000 km2 so với thập niên trước.
"Lợn rừng lai là kẻ hủy diệt hệ sinh thái. Chúng cực mắn đẻ, trở thành loài xâm hại vô cùng thành công", nhà nghiên cứu Ruth Aschim cho biết. Quần thể lợn rừng lai gia tăng không phải một thảm họa sinh thái sắp tới mà nó đã xảy ra, theo Ryan Brook, nhà nghiên cứu chính của Dự án lợn rừng Canada.
Một số tỉnh của Canada đã hành động để đối phó nạn xâm hại. Tính từ ngày 1/1/2024, mọi hoạt động nhập khẩu, sở hữu, vận chuyển, phân tán, mua bán và giao dịch lợn rừng Á Âu sống và lợn lai đều bị cấm ở Canada. Quy định này bao gồm bất kỳ động vật nào có hơn 25% hệ gene của lợn rừng Á Âu.
Ở Alberta, chính quyền tỉnh triển khai chương trình để cộng đồng báo cáo bất kỳ trường hợp bắt gặp lợn hoang nào và thiệt hại mà chúng để lại. Trước đó, tỉnh này cũng thực hiện một sáng kiến để thợ săn đổi một đôi tai lợn hoang sẽ nhận được tiền thưởng là 50 USD.
Vấn đề lợn ở Canada vẫn tiếp diễn nhưng Canada không đơn độc. Báo cáo gần đây ước tính có hơn 37.000 loài xâm hại trên thế giới, với 200 loài mới được ghi nhận mỗi năm. Nhiều loài trong số đó là mối đe dọa nghiêm trọng đối với động vật hoang dã, sức khỏe con người, an ninh lương thực
An Khang (Theo IFL Science)
