Một trong ba xác tàu ở Skerki Bank, Tunisia. Ảnh: UNESCO/Drassm
Sử dụng hệ thống định vị sóng âm đa tia và robot dưới nước, một nhóm nhà khoa học UNESCO lập bản đồ đáy biển khu vực Skerki Bank, rạn san hô kết nối phía đông và phía tây Địa Trung Hải. Tuần vừa qua, họ thông báo phát hiện 3 xác tàu từ thế kỷ 1 trước Công nguyên, thế kỷ 2 và thế kỷ 19 hoặc 20, BBC hôm 12/6 đưa tin.
Con người đã hoạt động ở Skerki Bank suốt hàng nghìn năm và có hàng trăm con tàu bị đắm trong thời gian này. UNESCO cũng ước tính, còn rất nhiều xác tàu chưa được phát hiện ẩn sâu dưới những cơn sóng của các đại dương trên thế giới.
Chiếc thuyền cổ xưa nhất, làm bằng gỗ với niên đại hơn 10.000 năm, được tìm thấy một cách tình cờ trong quá trình xây đường cao tốc ở Hà Lan. Nhưng có khả năng tàu thuyền ra đời sớm hơn nhiều, vì con người đã tới được phía bên kia những vùng nước rộng lớn. Giới khoa học cho rằng khoảng 50.000 năm trước, một nhóm người săn bắt - hái lượm từ Đông Nam Á đã đi qua chuỗi đảo dài hàng trăm km, vì không lâu sau đó, những thổ dân Australia đầu tiên đã xuất hiện tại hồ Mungo ở New South Wales.
Ở đâu có những chuyến vượt biển, ở đó sẽ có xác tàu. Ngày nay, các đại dương trên thế giới chứa đầy mảnh vụn của tàu thương mại, tàu chiến và tàu thám hiểm qua hàng nghìn năm. Trong số đó có những tàu cướp biển chất đầy bạc, tàu chở hàng dọc theo Con đường Tơ lụa trên biển, tàu hoàng gia sang trọng biến mất cùng những vị vua tương lai, tàu đánh cá cổ đại, tàu ngầm và tàu khu trục hiện đại, tàu săn cá voi thế kỷ 19 và cả những tàu chở khách khổng lồ như Titanic.
Giống như hộp thời gian, chúng thu hút sự quan tâm lớn của giới khảo cổ và cung cấp cho các bảo tàng trên thế giới hàng loạt cổ vật giá trị, ví dụ như chiếc đồng hồ thiên văn bí ẩn từ Antikythera mà một số chuyên gia coi là máy tính cổ xưa nhất.
Xác tàu Titanic dưới đáy Đại Tây Dương. Video: WHOI
Có nhiều cơ sở dữ liệu về xác tàu trên thế giới, mỗi cơ sở dữ liệu ước tính hơi khác nhau về số xác tàu đã phát hiện. Danh sách trên website Wrecksite thống kê 209.640 tàu thuyền bị đắm, trong đó 179.110 chiếc đã xác định vị trí. Cơ sở dữ liệu Xác tàu Hàng hải Toàn cầu (GMWD) chứa hồ sơ của hơn 250.000 xác tàu, nhiều chiếc trong đó vẫn chưa được tìm thấy.
Theo một ước tính, chỉ riêng trong Thế Chiến II đã có khoảng 15.000 tàu đắm. Nhiều tàu chiến và tàu chở hàng hóa lỏng nằm rải rác từ Thái Bình Dương đến Đại Tây Dương, dần dần phân hủy và làm rò rỉ dầu, hóa chất, kim loại nặng ra xung quanh.
Giới chuyên gia cho rằng những vụ đắm tàu được ghi nhận chỉ chiếm một phần nhỏ so với số lượng thực tế. Theo một phân tích của UNESCO, có hơn 3 triệu tàu thuyền đang yên nghỉ dưới các đại dương trên thế giới chưa được phát hiện.
Xác tàu thuyền không phân bố đều. Có một số "điểm nóng" - nghĩa địa hàng hải dọc theo những tuyến đường thông dụng hoặc nguy hiểm. Skerki Bank là một nghĩa địa như vậy, ngoài ra còn có quần đảo Fourni, cũng ở Địa Trung Hải. Đến nay, người ta đã tìm thấy 58 tàu thuyền tại đây, bao gồm 23 chiếc chỉ trong 22 ngày vào năm 2015.
Trước đây, nhiều xác tàu được phát hiện ở vùng nước tương đối nông, đôi khi do tình cờ - khi ngư dân, nhà khoa học hoặc thợ săn kho báu thám hiểm vùng biển xung quanh. Nhưng giờ đây, với những tàu lặn tinh vi, camera hiện đại và công nghệ định vị thủy âm mới, việc tìm kiếm xác tàu chìm sâu dưới đáy biển trở nên dễ dàng hơn nhiều. Chúng đang dần hé lộ thêm những thông tin thú vị về cuộc sống của con người trong quá khứ.
Thu Thảo (Theo BBC)
